Ιστορίες ακροτελεύτιων ημερών

Από τον Γιάννη Ε. Στάμο

• Γκι Ντε Μοπασάν, Ιστορίες της μέρας και της νύχτας, μτφρ. - επιμέλεια: Βασιλική Χ. Τσίγκανου, εκδόσεις Εμπειρία Εκδοτική, σ. 280, 15,90 ευρώ

Ο Γκι ντε Μωπασάν κατά τη διάρκεια της σπουδής και της «υπεράσπισης» των αρχών του γαλλικού νατουραλισμού συνέθεσε τις «ιστορίες της μέρας και της νύχτας», μια διηγηματική συλλογή που καθιστά τον αναγνώστη συμμέτοχο-δημιουργό και τον ίδιο απλό παρατηρητή, ανατόμο της φύσης και καθρέφτη που αντανακλά την υλική και ηθική εξαθλίωση του ανθρώπινου γένους. Σε αντίθεση με τους ρομαντικούς ποιητές που προηγήθηκαν, η θεματολογία του Μοπασάν δεν αναλώνεται στο φαντασιακό και το μεταφυσικό αλλά αναπαράγει και αντανακλά την ίδια την πραγματικότητα, ενώ όταν το περιβάλλον και η υπόθεση φαντάζουν απόκοσμα και μυστηριακά, σπεύδει ο κεντρικός χαρακτήρας της υπόθεσης να ξεδιαλύνει το μυστήριο με ορθολογικά κριτήρια. Ωστόσο, όσο και αν επεδίωξε την πλήρη αντικειμενική καταγραφή, η υποκειμενικότητα του δημιουργού, αν και περιορισμένη, δεν λείπει, γεγονός που θεωρούμε ευτυχές και αναπόσπαστο στοιχείο μιας δημιουργίας και ενός έργου τέχνης, καθώς οι ψυχρές αναφορές δεν συνιστούν λογοτεχνία. Οι νατουραλιστές, με εισηγητή και κύριο εκφραστή τους τον Ζολά, δεν αποπειρώνται απλώς να «φωτογραφίσουν» την πραγματικότητα, αλλά επιζητούν επιπλέον να αναδείξουν την αιτιοκρατία των ανθρώπινων σχέσεων, τον κοινωνικό δαρβινισμό και τον παράγωγό του ντετερμινισμό που διέπουν την ανθρώπινη δράση. Το έργο του Μοπασάν, όπως και των υπόλοιπων ταγών του νατουραλισμού, αποπειράται να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ ζωής και Τέχνης.

Η παρούσα συλλογή περιλαμβάνει 21 διηγήματα που, ανεξάρτητα από την αυτοτελή πλοκή τους, συναποτελούν ένα ενιαίο διαλεκτικό σύνολο, ένα στέρεο οικοδόμημα που η παραμικρή απόσχιση προοιωνίζεται κατάρρευση. Η αναπόφευκτη υποκειμενικότητα του συγγραφέα μετριάζεται από την άτυπη υποδιαίρεση των διηγημάτων σε οργανωμένα αιτιοκρατικά δίπολα. Η παρέκκλιση του δημιουργού προς μια συγκεκριμένη ηθική τάση αναιρείται καθώς μέσω της αντιπαράστασης και του διπολισμού των διηγημάτων φωτίζεται η αντίθετη όψη των πραγμάτων, στοιχειοθετώντας με ρεαλισμό ένα αποδεκτό σύνολο αντίλογου. Στη συγκεκριμένη πρακτική διαφαίνονται ξεκάθαρα οι νομικές σπουδές του συγγραφέα, με τρόπο μάλιστα εξαιρετικά επιτηδευμένο, που ίσως λειτουργεί εν μέρει μειωτικά στο έργο του.[...] ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

• Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 19 Μαρτίου 2010