Ασημάκης Πανσέληνος: η "Ανάσταση"

Μερικούς συγγραφείς τούς ταυτίζουμε με ένα βιβλίο τους, το αντιπροσωπευτικότερο. Το Τότε που ζούσαμε είναι το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Ασημάκη Πανσέληνου, όπου περιγράφει, εκτός των προσωπικών βιωμάτων, και την ιστορία της «Λεσβιακής Άνοιξης». Τη δημιουργική αυτή πνοή των Λέσβιων συγγραφέων και καλλιτεχνών των πρώτων δεκαετιών του περασμένου αιώνα.

Ο Πανσέληνος πρωτοδημοσίευσε γραπτά του το 1921, όταν ήταν ακόμα μαθητής. Δημοσιεύει τα ποιήματα «Εγερτήριο», «Στην κόκκινη σημαία μας» και ένα άτιτλο πεζό στην εφημερίδα Ο Μυτιληνιός του συμπατριώτη του Θόδωρου Θεοδωρίδη. Έχουν κοινωνικό περιεχόμενο, μιλούν για την αδικία, τη σκλαβιά, τη φτώχεια, τη σάπια κοινωνία. Μιλά για τον καινούργιο κόσμο που περιμένει από τη Ρούσικη Επανάσταση. Αργότερα, στην εφημερίδα Καμπάνα του Στράτη Μυριβήλη κάνει τον κοινωνικό σχολιασμό κάποιων θεμάτων.

Στα δύστηνα χρόνια, 1945 - 1947, του μεταπολεμικού κράτους, συνεργάζεται με τα Ελεύθερα Γράμματα του Δημήτρη Φωτιάδη. Γράφει 24 κείμενα κοινωνιολογικού και πολιτικού σχολιασμού, θεμάτων της επικαιρότητας. Με την πολιτική και κριτική ματιά του αριστερού πολίτη και συγγραφέα γράφει για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, τους ήρωες του πολέμου, το σχολειό, την τέχνη και την πολιτική. Ενδιάμεσα υπάρχει και χρονογραφική θεματολογία, για καθημερινά θέματα ή εποχικά. Ένα τέτοιο δημοσίευσε στις 19 Απριλίου 1946, την «Ανάσταση». Αν και αναφέρεται στις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, ο Πανσέληνος μας δίνει ένα κοινωνικό κείμενο σε μια δύσκολη εποχή της χώρας μας, αλλά και διαχρονικής αξίας.

• Αριστείδης Καλάργαλης, Η ΑΥΓΗ: 04/04/2010

Η Ανάσταση

• Του Ασημάκη Πανσέληνου

Η Μεγάλη Παρασκευή και το Πάσχα, το πάθος κι η λύτρωση, ο θάνατος κι η ζωή. Οι δυο μεγάλες γιορτές που συμβολοποιούν την ανθρώπινη μοίρα, να καταχτάς τη ζωή με το θάνατο και το θάνατο με τη ζωή! Αλλά για το λαό μας η Μεγάλη Παρασκευή έχει περισσότερο βάρος. Αυτός ο πιο προδομένος λαός, ανάμεσα στους ανθρώπους, έχει εξοικειωθεί με το θάνατο γιατί ζει καθημερινά κάτω από την επιβολή του. Η πραγματικότητα είναι το μαρτύριο. Η ανάσταση μένει όνειρο. Κι όσο υποφέρει τόσο πιστεύει σ’ αυτή. Τα λαϊκά μοιρολόγια για τη σταύρωση είναι ένας ύμνος προς τη ζωή. Και τα κορίτσια του λαού, με το βαθύτερο ερωτικό δέος παν τη Μεγάλη Παρασκευή κι αποθέτουν λουλούδια στα πόδια του πεθαμένου Θεού.

Αιώνες πέρασαν από τη μέρα που τ’ ονειροπόλο παλικάρι της Ιουδαίας, πασχίζοντας ν’ απελευθερώσει το λαό του από το ντόπιο και ξένο ζυγό, βρήκε και πρόφερε αλήθειες που άγγιξαν τις καρδιές όλων των λαών της γης. Ήταν η πρώτη συστηματική πανανθρώπινη διδαχή. Οι προθέσεις του δεν πετύχαν ολότελα αλλά τα λόγια του μείναν. Μείνανε και συγκινούν τους ανθρώπους, μ’ όλο που μείναν και για να προασπίζουν τους Φαρισαίους, αυτούς που δεν κατόρθωσε να τους νικήσει ο πράος Θεός.

Σ’ εκείνη τη μυστική συνεδρίαση της Μεγάλης Πέμπτης, κρίθηκε, φαίνεται, οριστικά η τύχη του αγώνα του. Μια στιγμή πέρασε η σκέψη τής απεγνωσμένης αντίστασης κι είπανε να πουλήσει ο καθένας και τα ρούχα του ακόμα, για να πάρουνε όπλα (Λουκάς κβ' 37, 38). Βρεθήκανε δυο μαχαίρια και θεωρήθηκαν αρκετά, ενώ δεν ήτανε. Πήραν συμβολικό χαρακτήρα. Κι η συνείδηση, άοπλη, βρέθηκε μπερδεμένη στα ίδια της λόγια. Οι κοινωνικές συνθήκες δεν δίναν διέξοδο. Οι προδότες ισχύουν για τους χαμένους αγώνες. Οι ιδέες, όταν δεν φτάνουν στις άκρες συνέπειές τους, αντί ν’ απελευθερώνουν, σκλαβώνουν!

Το ξανθό παλικάρι καταδικάστηκε σε θάνατο κι εκτελέστηκε παραχρήμα. Αργότερα μονάχα αναστήθηκε. Κι αν αναστήθηκε, είναι μόνο γιατί οι άνθρωποι κι ύστερα από το θάνατό του, εξακολουθήσανε να πιστεύουνε στις ιδέες του, για την αγάπη και για την ελευθερία του κόσμου. Κι αν γίνηκε Θεός, είναι μόνο γιατί στην κοινωνική πραγματικότητα των ανθρώπων, δεν είχε τότε τόπο για τις έννοιες αυτές.

Οι Φαρισαίοι τις αχρήστεψαν, αφαιρώντας τους την αιχμή και την κόψη. Αλλά οι λαοί που πεθαίνουν για αυτές, όταν πιστεύουν, αναστήνουνται ολοένα συχνότερα και δικάζουν τους Φαρισαίους. Εκεί που υπάρχουν οι τάφοι, εκεί υπάρχει κι η ανάσταση, είπε ο ποιητής.