Φωτεινή Φραγκούλη: «Ζω πολλά παραμύθια, καθημερινά»

Η βραβευμένη με Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου, Φωτεινή Φραγκούλη, γράφει ιστορίες αγάπης για τα δέντρα, τα ζώα, τους ανθρώπους

• Της Σαντρας Βουλγαρη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 18 Aπριλίου 2010

«Η Φλούδω ήταν μια γυναίκα της εξοχής. Ολη τη ζωή της την πέρασε στα χωράφια με τα φυτά. Πότιζε, φύτευε, έσκαβε τη γη. Μιλούσε με τα φρέσκα φύλλα, εμπιστευόταν τον σπόρο στο χώμα. Εκοβε τους καρπούς και έλεγε στα δέντρα: «Ευχαριστώ, ευχαριστώ». Γνώρισα την Φωτεινή Φραγκούλη μέσα από το τελευταίο της βιβλίο «Εφτά ορφανά μολύβια... εφτά ιστορίες» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα) που κέρδισε το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου 2009, εξ ημισείας με το βιβλίο της Λότης Πέτροβιτς - Ανδρουτσοπούλου «Η προφητεία του κόκκινου κρασιού» (εκδ. Πατάκη). Εφτά ιστορίες που αρχικά εμφανίζονται αυτοτελείς όμως συνδέονται μεταξύ τους με έναν μυστικό τρόπο. Αυτόν που η συγγραφέας κατάφερε να πλάσει μέσα στα χρόνια αφήνοντας τα πράγματα να κατασταλάξουν μέσα της.

Διαβάζω κάθε βράδυ κι από μια. Ιστορίες αγάπης για τα δέντρα, τα φυτά, τα ζώα, τους ανθρώπους. Λυρικές και γενναιόδωρες ιστορίες, εικονογραφημένες αριστοτεχνικά από την Φωτεινή Στεφανίδη, επίσης βραβευμένη. Η Κερασιά, ο Ποτούλης, η Φλούδω, η Βελανιδιά, ο Πλάτανος... Να και η Μελένια που την ακούω να νιαουρίζει βραχνά στην πρώτη μου συνομιλία με την κυρά της. «Ξέρετε πόσα κοτσύφια έχει η Αθήνα; Αρκεί να τα δεις...».

Η Φωτεινή Φραγκούλη είναι μια ξεχωριστή «περίπτωση» συγγραφέως για παιδιά. «Για μένα, τα δέντρα είναι η περίληψη του θεού στον κόσμο. Διάλεξα το σπίτι μου γιατί στο ύψος των ματιών μου μπορώ να τα δω». Τα πρωινά διδάσκει στο δημόσιο σχολείο της γειτονιάς της. Στον ελεύθερο χρόνο της γράφει. Αργά και εις βάθος, επειδή όπως λέει «ζω πολλά παραμύθια στην καθημερινότητά μου». Σε μια εποχή που η ανάγκη να επιστρέψουμε στη Φύση στέλνει μηνύματα σε παιδιά και ενήλικες «να σώσουμε τον πλανήτη μας», η Φωτεινή Φραγκούλη μέσα από τις εφτά ιστορίες της θυμίζει πως μόνο όταν αισθανθείς κάτι μπορείς και να το μεταδώσεις.

– Η αγάπη για τη Φύση κυριαρχεί στο έργο σας;

– Το γλωσσικό ιδίωμα του κάθε συγγραφέα είναι αυτεξούσιο, βυθίζεται σε μια προσωπική μυστική μυθολογία. Είχα την τύχη να μεγαλώσω στον Μόλυβο της Μυτιλήνης, έναν τόπο παρηγορητικό όπου οι άνθρωποι που συναντάς είναι από μόνοι τους βιβλία. Θυμάμαι ότι έξω απ’ το σπίτι μας υπήρχαν δύο πλατάνια και πως η σχέση μας με τη Φύση ήταν βαθιά και αληθινή. Βρισκόταν δίπλα μας και ήμασταν κι εμείς δίπλα της. Στον δύσκολο τόπο και χρόνο όπου ζούμε υπάρχει μέσα μου αυτό το απόθεμα. Μέσα από τα βιβλία μου έχει φιλτραριστεί η αγάπη για τη Φύση και τα πράγματα, με την απόλυτη έννοια.

– Πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε στα παιδιά αυτή την αγάπη;

– Η Φύση και η τέχνη περιέχουν αλήθειες που εάν τις έχεις εσύ μέσα σου, πορεύεσαι μαζί και διδάσκεις με την ίδια τη ζωή σου. Ακόμη και η Αθήνα είναι γεμάτη δέντρα και πουλιά, το θέμα είναι εάν τα βλέπουμε και εάν έχουμε τις προϋποθέσεις για να τα δούμε. Αυτό δίνουμε στα παιδιά μας. Τα παραμύθια είναι η συνταγή. Για παράδειγμα: Ταιριάζει ο ήχος με το σχήμα του βουνού; Η τέχνη έχει ένα μυστικό αλφάβητο και με αυτό θεραπεύει. Πιστεύω ότι όσα παιδιά δεν συναντηθούν με την τέχνη, δύσκολα θα αντιμετωπίσουν την αγριότητα της ζωής.

– Είναι δύσκολο να διδάσκεις υπό τις συνθήκες του σημερινού εκπαιδευτικού συστήματος;

– Αισθάνομαι τυχερή που είμαι δασκάλα. Τα παιδιά με μαθαίνουν, είναι δώρο για μένα κι ένας κόσμος που η τέχνη έχει να ζηλέψει. Γεννήθηκα ν’ αγαπώ κι αυτό στην περίεργη εποχή μας μπορώ να το πάρω μέσα στο σχολείο. Μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα με τα παιδιά υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Η τέχνη είναι ένας χώρος για να εκφράσεις όλα, και τα σκοτεινά και τα υπερφυσικά, εκεί τίποτα δεν είναι αφύσικο. Τα παιδιά καλοδέχονται την υπερβολή και αγαπούν την τέχνη γιατί εμπεριέχει το παιχνίδι. Εάν λοιπόν θέλουμε τα παιδιά να μη φοράνε ένα στενό ρούχο, είναι στο χέρι μας.

H δασκάλα με τη χρυσή πένα και το έργο της

Η Φωτεινή Φραγκούλη κατάγεται από τον Μόλυβο της Μυτιλήνης, όπου και μεγάλωσε. Σπούδασε παιδαγωγικά και ψυχολογία. Εργάζεται στην Αθήνα ως δασκάλα στη δημόσια εκπαίδευση. Εργα της είναι «Το χωραφάκι της αγάπης» (εκδ. Γνώση, 1990), «Η Κυράνη του δάσους» (εκδ. Αλεξάνδρεια, 1993) έργο που ανέβηκε σε θεατρική παράσταση από την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης στη Θεσσαλονίκη το 1998 και στο πλαίσιο του προγράμματος «Μελίνα Μερκούρη» (2000 - 2001) ταξίδεψε σε πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού, «Η Πορφυρένια και το μαντολίνο της» (εκδ. Αλεξάνδρεια, 1995), «Το μισό πιθάρι» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 2000, Α΄ βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και του περιοδικού «Διαβάζω»), «Το ταίρι της αταίριαστης» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 2003, ένα παραμύθι για μεγάλους), «Οι άγγελοι των κοχυλιών» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 2003) και «Το τραγούδι της Περσεφόνης» (εκδ. Ελληνικά Γράμματα 2005, Α΄ βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου).