Ο πιο σημαντικός ρουμάνος λογοτέχνης μιλάει στο «Βήμα» με αφορμή την ελληνική έκδοση της αυτοβιογραφίας του
Θεωρείται ο σπουδαιότερος εν ζωή ρουμάνος συγγραφέας και το όνομά του ακούγεται συχνά στις συζητήσεις για τα βραβεία Νομπέλ. Διαθέτει τρόπους γάλλου ευγενούς, αγγλοσαξονικό χιούμορ και μια αμεσότητα καθαρά βαλκανική. «Πατρίδα μου είναι η Ρουμανία, αλλά κατοικία μου οι ΗΠΑ» λέει ο Νόρμαν Μάνεα. «Το Βήμα» μίλησε μαζί του με αφορμή την παρουσίαση της ελληνικής έκδοσης του νέου βιβλίου του, «Η επιστροφή του χούλιγκαν».
- Εβραίος, Ρουμάνος ή Αμερικανός; Με ποια ταυτότητα συστήνεστε;
«Είμαι ρουμάνος συγγραφέας. Μπορεί να μην είναι βολικό για μένα ούτε για τη Ρουμανία σήμερα, αλλά αυτό είμαι. Η γλώσσα καθορίζει ποιος είμαι και μαζί με αυτήν, όπως τη μάθαινα από την παιδική ηλικία ως την ωριμότητα, χτιζόταν μέσα μου και η αίσθηση της πατρίδας».
- Ως Ανατολικοευρωπαίος που ζει στη Δύση, πώς βλέπετε τη μετάβαση αυτών των χωρών από τις κλειστές κοινωνίες του παρελθόντος στις ανοιχτές κοινωνίες τού σήμερα;
«Η ελευθερία είναι ένα σοκ, όπως και η σκλαβιά, και πρέπει να μάθει κανείς να ζει με αυτή βήμα βήμα. Οι άνθρωποι στις χώρες αυτές ζούσαν για 40 χρόνια σε ένα άκαμπτο καθεστώς. Η διαφορά ανάμεσα στα δεξιά και στα αριστερά δικτατορικά καθεστώτα- χωρίς να επαινώ τις δεξιές δικτατορίες- είναι ότι στα πρώτα διατηρήθηκε η έννοια της ιδιωτικής περιουσίας (μπορούσες να έχεις το σπίτι σου, το αυτοκίνητό σου ή και το εργοστάσιό σου), που δίνει στο άτομο την αίσθηση μιας ελάχιστης ελευθερίας. Αν τα πάντα αποτελούν ιδιοκτησία του κράτους, τότε και εσύ είσαι ιδιοκτησία του κράτους. Αυτή είναι μια αντίληψη που πρέπει να αποτινάξει κανείς στις χώρες αυτές.
Με την ένταξη στην ΕΕ σίγουρα θα υπάρξει πίεση για πιο έντιμες διευθετήσεις, για περισσότερη επαγρύπνηση απέναντι στους καιροσκόπους. Και τα πράγματα είναι πιο δύσκολα για τις ανατολικότερες χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, εκεί που τοποθετείται το θρησκευτικό όριο της Ορθοδοξίας».
- Γιατί έχει σημασία αυτό το θρησκευτικό όριο;
«Διότι είναι επίσης όριο πολιτισμικό και κοινωνικό. Στις χώρες με καθολική ή προτεσταντική παράδοση υπήρχαν κανάλια επικοινωνίας με τη Δύσηγια παράδειγμα, στην Πολωνία, μια έντονα καθολική χώρα από την οποία έχει προέλθει και Πάπας, η Εκκλησία είχε δικό της εκδοτικό οίκο και εφημερίδα και λειτούργησε ως κανάλι επικοινωνίας με τη Δύση. Αυτό δεν ήταν εφικτό στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία, με τη χριστιανορθόδοξη παράδοση. Η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν πάντα υπάκουη στην εξουσία και στο κράτος. Οπότε στις χώρες αυτές η μετάβαση σε μια ανοιχτή κοινωνία είναι πιο δύσκολη απ΄ ό,τι στην Πολωνία».
- Πώς είναι να ζείτε εξόριστος στις ΗΠΑ;
«Στην Ευρώπη, στο Βερολίνο ή στο Παρίσι ίσως ήταν ευκολότερα τα πράγματα για μένα, αλλά κατέληξα στις ΗΠΑ και τώρα είμαι ευχαριστημένος. Οι ΗΠΑ είναι το καλύτερο “ξενοδοχείο”. Δεν ζητούν πολλά, δεν ρωτούν πολλά, αρκεί να πληρώνεις το “δωμάτιό” σου. Το δωμάτιο είναι απρόσωπο, αλλά είναι καθαρό και όλα λειτουργούν. Το μόνο που σου ζητούν σε αυτή τη νέα κατοικία είναι να δεχθείς και να υπακούσεις στο Σύνταγμά τους. Το οποίο όμως δεν είναι κακό Σύνταγμα, οπότε θεωρητικά δεν υπάρχει δυσκολία στο να το αποδεχθείς».
- Τι προσφέρει η εμπειρία της εξορίας σε έναν συγγραφέα;
«Η εξορία, όσο δύσκολη και αν είναι- και σε μεγάλη ηλικία είναι ένα δράμα, γιατί δεν μπορείς να κάνεις δραστικές κινήσεις-, είναι επίσης μια παιδαγωγική διαδικασία. Αναγκάζεσαι να προσαρμοστείς και καταλήγεις εσωτερικά πλουσιότερος».
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
- Μάνεα, «Η επιστροφή του χούλιγκαν», μετάφραση Ελευθερία Πρέντα-Ζήκου, Εκδόσεις Καστανιώτη 2010, σελ. 446, τιμή 23 ευρώ
- Αλλα βιβλία του στα ελληνικά: «Ο μαύρος φάκελος» (Καστανιώτης, 2000), «Περί γελωτοποιών» (Αγρα, 2003), «Υποχρεωτική ευδαιμονία» (Αγρα, 2003)
Από τη Σουτσάβα στη Νέα Υόρκη
Ο Νόρμαν Μάνεα γεννήθηκε το 1936 κοντά στη Σουτσάβα της Βόρειας Ρουμανίας. Λόγω της εβραϊκής καταγωγής του, σε ηλικία πέντε ετών τον έστειλαν με την οικογένειά του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στη Ρουμανία. Σε ηλικία 52 ετών, απογοητευμένος από την πολιτική κατάσταση στη χώρα του, κατέφυγε στις ΗΠΑ. Το 1997, μετά την πτώση του καθεστώτος Τσαουσέσκου, επέστρεψε για πρώτη φορά στην πατρίδα του, για να ανακαλύψει ότι είναι ένας τόπος όπου πλέον δεν μπορεί να ζήσει ένας «χούλιγκαν»- όπως αποκαλούν οι Ρουμάνοι τους ανένταχτους σε οποιοδήποτε καθεστώς. «Η επιστροφή του χούλιγκαν» είναι ο τίτλος των- υπό μορφήν μυθιστορήματος- απομνημονευμάτων του. Το βιβλίο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, ενώ τιμήθηκε ως καλύτερο ξένο βιβλίο της χρονιάς το 2005 στην Ισπανία και με το βραβείο Μedicis Εtranger καλύτερου ξένου βιβλίου το 2006 στη Γαλλία.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=328992&dt=30/04/2010#ixzz0mYPrPgr1
No comments:
Post a Comment