Ποιητές στις μέρες της κρίσης

Νάνος Βαλαωρίτης

• Tης Μαριαννας Τζιαντζη, Η Καθημερινή, 06/04/2011

Δύο ποιητές είχε την ευκαιρία να δει και να ακούσει ο τηλεθεατής τις τρεις τελευταίες ημέρες της περασμένης εβδομάδας: τον Ντίνο Χριστιανόπουλο («Στα άκρα», ΝΕΤ) και τον Νάνο Βαλαωρίτη («Πρόσωπα και απόψεις», ΣΚΑΪ). Γεννημένος το 1931 ο πρώτος, το 1921 ο δεύτερος. Γέννημα θρέμμα της Θεσσαλονίκης ο ένας, κοσμοπολίτης ο άλλος.

Ντίνος Χριστιανόπουλος

Εντονο αυτοβιογραφικό χαρακτήρα είχε το πρώτο μέρος της συνέντευξης του κ. Χριστιανόπουλου στη Βίκυ Φλέσσα (το δεύτερο μέρος έχει προγραμματιστεί για την επόμενη Παρασκευή), ενώ η δίωρη διάρκειά της επέτρεψε να ακουστούν αρκετά ποιήματά του. Αντίθετα, ο κ. Βαλαωρίτης απάντησε στις σχεδόν εφ’ όλης της ιστορικής και τρέχουσας ύλης ερωτήσεις του Αρη Πορτοσάλτε, όμως και οι δύο μίλησαν και για την ποίηση και νομίζω ότι τα λόγια τους θα ενδιέφεραν όσους αναρωτιούνται για τα μυστήρια αυτής της τέχνης, που δεν είναι λιγότερο θαυμαστά από τα μυστήρια της ίδιας της ζωής.
Και οι δύο αναφέρθηκαν στην Κατοχή. Εκείνη τη «φριχτή εποχή», είπε ο κ. Βαλαωρίτης, «η ποίηση έπαιξε ένα ρόλο απίθανα θεραπευτικό... ήταν ένας παράδεισος όπου μπορούσες να ξεφύγεις από τη φρικτή πραγματικότητα, να ξεφύγεις από τα πτώματα των ανθρώπων που πέθαιναν στους δρόμους». Επισήμανε επίσης ότι τότε σημειώθηκε μια έξαρση της ποίησης, ότι γράφτηκαν έξοχα ποιήματα («Μπολιβάρ», «Αμοργός», «Ηλιος ο πρώτος» κ. ά.). Ας μην υποτιμάμε λοιπόν «την τέχνη, ειδικά την ποίηση».

Ο «αταξίδευτος» κ. Χριστιανόπουλος μας έδειξε ότι έχει την ικανότητα να ταξιδεύει τους άλλους. Δεν εννοώ τη γεωγραφική μετακίνηση, αλλά το να βγαίνουμε από το καβούκι μας και να μπαίνουμε στη θέση του άλλου. Σε πολύ τρυφερή ηλικία είδε κι αυτός όχι μόνο τα πτώματα στους δρόμους, αλλά και τους εξαντλημένους από την πείνα ζωντανούς που ξάπλωναν στο πεζοδρόμιο, μη έχοντας πια δυνάμεις να βαδίσουν. Ετσι, σωριάζονταν στην άκρη του πεζοδρομίου, ώστε την άλλη μέρα να τους μαζέψουν νωρίς τα κάρα του δήμου. Ζωή και θάνατος «στα άκρα». Ομως εκεί, στο κράσπεδο, το αγοράκι της Κατοχής, που είχε γείρει μαζί με την αποκαμωμένη μητέρα του, γνώρισε την αλληλεγγύη, το κουράγιο, την ελπίδα. Πώς να προσπεράσει κανείς αυτό το πολύτιμο μάθημα;

Η τύχη και η τόλμη βοήθησαν τον κ. Βαλαωρίτη να ζήσει δημιουργικά στην Ελλάδα, τη Βρετανία, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ. Ο κ. Χριστιανόπουλος έμαθε στη Θεσσαλονίκη τι σημαίνει μικροψυχία και καταπίεση, έμαθε όμως και να συγχωρεί. Αλλοι κόσμοι, άλλες ευκαιρίες, άλλοι δρόμοι.

«Θεωρώ τον εαυτό μου αμαθή. Ακόμα μαθαίνω», είπε ο κ. Βαλαωρίτης. Και οι δύο αυτές εκπομπές, τόσο διαφορετικές ως προς τον ρυθμό και το ύφος τους, έδειξαν ότι ακόμα και από αυτό το ψυχρό Μέσο, την τηλεόραση, μπορεί κανείς να μάθει πράγματα που δεν βρίσκονται εύκολα στα βιβλία ή στο Διαδίκτυο.