«Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη Νεοελληνική Ιστορία»

Αφηγηματική μελέτη του καθηγητή Νίκου Αλιβιζάτου, από τις εκδόσεις Πόλις. 

Η ιστορία του Συντάγματος, από την Επανάσταση του 1821 έως το σημερινό Μνημόνιο, είναι το βιβλίο «το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη Νεοελληνική Ιστορία», που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες ο Νίκος Αλιβιζάτος από τις εκδόσεις Πόλις.

Σε ένα υπερ - τόμο 723 σελίδων ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου αφηγείται, με απλό και τεκμηριωμένο τρόπο, τα ιδεολογικά, πολιτικά, οικονομικά και πολεμικά γεγονότα που επηρέασαν τα καταστατικά κείμενα του Πολιτεύματος, αναφερόμενος στους εχθρούς και… στους φίλους που είχε το Σύνταγμα σε κάθε ιστορική περίοδο του τόπου.

Είναι ένα αφήγημα για… μικρούς και μεγάλους. Για φοιτητές και για καθηγητές. Για… άνδρες και γυναίκες… Για κάθε πολίτη που ενδιαφέρεται να μάθει και να στοχαστεί πάνω σε αυτό το θεμελιώδες για τους θεσμούς κείμενο, που, στην πορεία του χρόνου, άλλοτε αποτελεί σημαία αναπεπταμένη δικαιωμάτων και άλλοτε καταντάει διάτρητο ρούχο της κάθε εξουσίας - νόμιμης και μη.

Ο αναγνώστης έχει μπροστά του το πανόραμα της Ελλάδας των τελευταίων 200 ετών σκλαβωμένου και ελευθέρου βίου:

Πως επηρέασε ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός τα Συντάγματα της Εθνεγερσίας. Ποιά ήταν η συμπεριφορά του απόλυτου μονάρχη Όθωνα. Το Σύνταγμα του 1864 και η εδραίωση του κράτους. Η αναθεώρηση του 1911 και ο θεσμικός εκσυγχρονισμός επί Ελευθερίου Βενιζέλου. Ο εθνικός διχασμός με επίκεντρο τον Κωνσταντίνο και τον Βενιζέλο. Η εύθραυστη δημοκρατία του Μεσοπολέμου και το Σύνταγμα του 1922.Η παλινόρθωση του 1935. Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου του Μεταξά. Οι κακοποιήσεις του Συντάγματος στον εμφύλιο κομμουνιστών -αστικών δυνάμεων. Η δισυπόστατη μεταπολεμική δημοκρατία και το Σύνταγμα του 1952. Η δικτατορία των συνταγματαρχών και τα δύο «Συντάγματά» της. Το Μεταπολιτευτικό Καραμανλικό Σύνταγμα του 1974.Οι αναθεωρήσεις του επί Ανδρέα Παπανδρέου και οι αναθεωρήσεις του 2001 και 2008.Οι νέες προκλήσεις σε συνθήκες ΔΝΤ και η παραβίαση των συνταγματικών διατάξεων από τους όρους του Μνημονίου.

Από αυτή την οργανωμένη ανθοφορία στοιχείων, εγγράφων, ημερομηνιών, ονομάτων, ομιλιών, δηλώσεων, περιστατικών, σκέψεων, επισημάνσεων και συγκρίσεων με τα ξένα συνταγματικά κείμενα και τις θεωρίες από την Ευρώπη και την Αμερική, ένα απάνθισμα είναι ενδεικτικό του γνωστικού πλούτου για την ιδιομορφία του συνταγματικο-πολιτικής μας ζωή:

-Στην Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, που συνήλθε στο χωριό Πιάδα, κοντά στην Επίδαυρο, συμμετείχαν 60 «παραστάτες» από τις απελευθερωμένες περιοχές, αλλά, εξ αιτίας της έλλειψης ενιαίου εκλογικού νόμου, υπήρξε υπερεκπροσώπηση των προεστών, με αποτέλεσμα να απουσιάζει από τη συνέλευση ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, αν και κατέστη δυνατόν ένας πληρεξούσιος να είναι Αλβανός σύμμαχος.

-Από την Επανάσταση του 1821 ίσχυσαν στη χώρα μας 13 διαφορετικά Συντάγματα, αλλά εφαρμόσθηκαν 7 λόγων πολιτικών σκοπιμοτήτων.

-Ο Καποδίστριας, βάσει της αρχής ότι «υπέρτατος νόμος είναι η σωτηρία της πατρίδας», ανέλαβε το 1828 όλες τις εξουσίες, αναστέλλοντας το Σύνταγμα του 1827, χωρίς να έχει τέτοιο δικαίωμα.

-Ο διχασμός των αγωνιστών οδήγησε στο τραγελαφικό φαινόμενο η Ελλάδα το 1831 να έχει δύο Βουλές και δύο κυβερνήσεις, με αντιπαράθεση που γρήγορα εξελίχθηκε σε ένοπλη αναμέτρηση.

-Έως την ενηλικίωση του, Βαυαρικής προέλευσης, βασιλιά Όθωνα, τον Ιούνιο του 1835, η «Εφημερίς της Κυβερνήσεως» εκδιδόταν σε δύο γλώσσες, τα ελληνικά και τα γερμανικά.

-Το πρώτο δημοψήφισμα για νέο βασιλιά έγινε τον Νοέμβριο του 1862, χωρίς η ψηφοφορία να είναι μυστική. Οι εκλογείς ανέγραφαν το όνομα πριγκίπων της Ευρώπης σε δημόσια πρωτόκολλα. Νικητής βγήκε ο πρίγκιπας Αλφρέδος, της Βρετανικής βασιλικής αυλής, με 230.701 ψήφους, έναντι 10.220 διαφόρων Ρώσων υποψηφίων.

-Ο βασιλιάς του Διχασμού Κωνσταντίνος, το 1916, έφθασε το σημείο να λανσάρει το δόγμα ότι «δια τα μεγάλα εθνικά θέματα είμαι υπεύθυνος έναντι του Θεού», προκειμένου να διατηρήσει την Ελλάδα στο άρμα της Γερμανίας, κόντρα στην θέληση του Βενιζέλου να βγει στο πλευρό των συμμάχων.

-Οι «προστάτιδες δυνάμεις» με τελεσίγραφό τους στις 29 Μαΐου του 1917 αξίωσαν την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου, «υπέρ του ενός κληρονόμου του», επικαλούμενοι την παραβίαση του Συντάγματος «ούτινος η Γαλλία, η Αγγλία και η Ρωσία είναι αι εγγυήτριαι».

-Με υπουργική απόφαση που εκδόθηκε στις 5 Αυγούστου του 1936, μια μέρα μετά την επιβολή της Μεταξικής δικτατορίας με… ψήφο της Βουλής, οι δημοσιογράφοι μάθαιναν ότι «απαγορεύεται η οιασδήποτε κρίσις περί του έργου της κυβερνήσεως, εκτός εάν είναι ευμενής».

-Το 1946 στην πανίσχυρη Νομισματική Επιτροπή, που αποφάσιζε και για την έκδοση νομίσματος, συμμετείχαν με δικαίωμα βέτο εκπρόσωπος της βρετανικής και της αμερικανικής αποστολής, ενώ στο Ι.Κ.Α διορίσθηκε διοικητής Αμερικανός υπήκοος, με αρμοδιότητα σε ζητήματα προσωπικού.

-Έως το 1963, σύμφωνα με το ψήφισμα ΛΖ΄ η ελληνική ιθαγένεια αφαιρέθηκε από 22.266 Έλληνες και Ελληνίδες, στην συντριπτική τους πλειοψηφία πολιτικοί πρόσφυγες που είχαν καταφύγει σε χώρες του σοβιετικού μπλοκ, μετά την ήττα των κομμουνιστών ανταρτών το 1949.

Ο Νίκος Αλιβιζάτος στο κεφάλαιο για το Μνημόνιο, αφού υπογραμμίσει πως πλην κάποιων αόριστων συνθημάτων υπέρ μιας άμεσης στάσης πληρωμών και επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους, δεν υπήρξε εναλλακτική πρόταση, τονίζει ότι «αμφισβητήθηκε η συνταγματικότητα του Μνημονίου και αρκετών μέτρων που λήφθηκαν σε εκτέλεσή του, με το Συμβούλιο της Επικρατείας να αναδεικνύεται για μια ακόμη φορά σε ντε φάκτο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας».

Η βασική μεθοδολογία του συγγραφέα καθηγητή συνοψίζεται στο διαλεκτικό αξίωμα πως τα Συντάγματα, οι πολιτικοί θεσμοί και το δίκαιο αντιμετωπίζονται ως αντανάκλαση των οικονομικών και πολιτικών δομών της νεοελληνικής κοινωνίας, αλλά ταυτόχρονα αναπτύσσουν τη δική τους δυναμική.
www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ