Γιάννης Μαρής: Ο «πατριάρχης» της αστυνομικής λογοτεχνίας

• Τιμητικό αφιέρωμα για τον συγγραφέα στις 8 Απριλίου

• Κουζέλη Λαμπρινή, ΤΟ ΒΗΜΑ:  06/04/2011

Ο Γιάννης Μαρής με την Μαντελένε Φίσερ, ντίβα της εποχής

«Ο Μαρής είναι ο πατριάρχης της αστυνομικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα», μας έλεγε σε συνέντευξη πριν από μερικούς μήνες ο Πέτρος Μάρκαρης, αρνούμενος να οικειοποιηθεί αυτόν τον τίτλο για τον εαυτό του, και εξηγούσε: «Ατύχησε γιατί έγραψε αυτά τα εξαιρετικά μυθιστορήματα σε λάθος τόπο, σε λάθος χρόνο, σε μια χώρα που θεωρούσε παραφιλολογία το αστυνομικό. Κανένας άλλος συγγραφέας δεν περιέγραψε τη μεταπολεμική Αθήνα, την κοινωνία των βολεμένων του Κολωνακίου, τους δωσίλογους τόσο καλά όσο εκείνος. Αν είχε γράψει στα γαλλικά, τώρα θα ήταν πασίγνωστος παγκοσμίως». Δεν θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε σαφέστερα την ειδική θεματολογία και τον χαρακτήρα της πεζογραφίας του Γιάννη Τσιριμώκου –γνωστού στα γράμματα με το φιλολογικό ψευδώνυμο Γιάννης Μαρής– αλλά και την λογοτεχνική συγκυρία μέσα στην οποία εμφανίστηκαν τα κείμενά του.

Τον πατριάρχη λοιπόν της αστυνομικής λογοτεχνίας, ή αλλιώς τον «εισηγητή» της αστυνομικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα τιμά η Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας (ΕΛΣΑΛ) σε εκδήλωση που διοργανώνει την Παρασκευή 8 Απριλίου, 6.00-9.00 μ.μ., στην αίθουσα «Αντώνης Τρίτσης» του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50).

Στην εκδήλωση θα απευθύνει χαιρετισμό ο γιος του Μαρή, Άγγελος Τσιριμώκος, και στη συνέχεια για το έργο και την προσωπικότητά του θα μιλήσουν άνθρωποι που τον γνώρισαν, αστυνομικοί συγγραφείς που εξέλιξαν το είδος, αλλά και δημοσιογράφοι και σκηνοθέτες. Η αφιερωματική εκδήλωση θα ξεκινήσει με την ομιλία της συγγραφέως Άλκης Ζέη για τον φίλο της Γιάννη Μαρή. Τη σκυτάλη θα λάβουν τρεις αστυνομικοί συγγραφείς: ο Ανδρέας Αποστολίδης θα μιλήσει για τον συγγραφικό κόσμο του Γιάννη Μαρή, ο Πέτρος Μάρκαρης θα μιλήσει για την Αθήνα «εντός των τειχών» στο έργο του Μαρή και ο Φίλιππος Φιλίππου θα μιλήσει για τη θέση του Μαρή στην ελληνική αστυνομική λογοτεχνία.

Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Παναγιωτάτος θα αναφερθεί στη μεταφορά των «αστυνομικών» του Μαρή στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Α. Λεονταρίτης, συνεργάτης και «μαθητής» του Γ. Μαρή και ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Απόστολος Δοξιάδης θα πραγματοποιήσουν σύντομες παρεμβάσεις. Τη συζήτηση θα συντονίσει ο συγγραφέας Κώστας Καλφόπουλος.

Η ΕΛΣΑΛ έχει ετοιμάσει τρίπτυχο με βιογραφικά στοιχεία για τον Μαρή, επιλογή της εργογραφίας του και φιλμογραφία, το οποίο θα διανέμεται στην εκδήλωση.

Γεννημένος στη Σκόπελο το 1916, ο Μαρής ήταν γόνος της γνωστής πολιτικής οικογένειας των Τσιριμώκων. Σπούδασε νομική στη Θεσσαλονίκη, έλαβε μέρος στον πόλεμο και μετά την Απελευθέρωση εργάστηκε ως δημοσιογράφος. Κείμενά του βρίσκονται σε πολλές από τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής: Μάχη, Ελεύθερος Λόγος, Αθηναϊκή, Ακρόπολις, Απογευματινή, Πολιτική, Πρώτο, Οικογένεια, Επίκαιρα κ.ά. Περισσότερα από 120 μυθιστορήματα έχει γράψει ο Γιάννης Μαρής, λέει ο Φίλιππος Φιλίππου, ο οποίος διεξάγει έρευνα για τον Μαρή, ενώ ήταν ο εμπνευστής πολλών συλλογικών προσπαθειών, όπως το Μυθιστόρημα των τεσσάρων που γράφτηκε εκ περιτροπής από τους Μ. Καραγάτση, Στρατή Μυριβήλη, Άγγελο Τερζάκη και Ηλία Βενέζη. Από τα δικά του έχουν εκδοθεί καμιά εξηνταριά.

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950 πολλά από αυτά είχαν δημοσιευθεί σε συνέχειες στον Τύπο και αργότερα άρχισε να τα κυκλοφορεί και σε βιβλία. Έγραψε περίπου είκοσι σενάρια για τον κινηματογράφο αλλά και για θεατρικές κωμωδίες. Πολλά από τα δικά του έργα –κωμωδίες, ερωτικά θρίλερ, αστυνομικά– μεταφέρθηκαν με επιτυχία στη μεγάλη οθόνη: Ο άνθρωπος του τρένου (1958), Έγκλημα στο Κολωνάκι (1959), Έγκλημα στα παρασκήνια (1960), Ο άνδρας της γυναίκας μου (1962), Χωρίς ταυτότητα (1963), Αντάρτες των πόλεων (1972) κ.ά. Και βέβαια ποιος δεν θυμάται, στην τηλεόραση, την Εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη (1985), τον Θάνατο του Τιμόθεου Κώνστα (1987) και, πρόσφατα, τη σειρά Οι ιστορίες του αστυνόμου Μπέκα (2006-2008), εμπνευσμένες από τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα των πεζογραφημάτων του Μαρή, τον αστυνόμο Μπέκα.

Αυτή η εκδήλωση-αφιέρωμα μπορεί να λειτουργήσει ως σημείο εκκίνησης μιας διαδικασίας επαναανάγνωσης και επανεκτίμησης του Μαρή. Καθώς ο «λογοτεχνικός κανόνας» ολοένα διευρύνεται και περιλαμβάνει είδη που παλαιότερα κατατάσσονταν στον χώρο της παραλογοτεχνίας ή, υποτιμητικά, της λαϊκής λογοτεχνίας, τα αστυνομικά και λαϊκά αφηγήματα του Μαρή θα πρέπει να επανεκτιμηθούν με τα τρέχοντα ερμηνευτικά εργαλεία, να του αποδοθεί η θέση που του αξίζει στην ιστορία της λογοτεχνίας μας αλλά κυρίως να χαρτογραφηθεί η μεγάλη παραγωγή του, να εξιχνιαστούν αρκετά άγνωστα ακόμη σημεία της βιογραφίας και της συγγραφικής του διαδρομής και να επανακυκλοφορήσουν τα έργα του σε νέες εκδόσεις με τις απαραίτητες εισαγωγές, επίμετρα και σημειώσεις.