Για τον Μιχάλη Κατσαρό στο Zoom

• Κάτι γεννιέται εκεί στην Πλάκα. Στο Zoom! Αφότου ανέλαβε η γλυκύτατη Λίνα Νικολακοπούλου, οι εκπλήξεις διαδέχονται η μια την άλλη. Κάτι από παλιές μπουάτ θυμίζει η όλη ατμόσφαιρα. Έχει βάλει το χεράκι του και ο δημοσιογράφος και ποιητής Γιώργος Δουατζής που επιμελείται τα προγράμματα κάθε Τετάρτης, που αφιερώνονται σε αγαπημένους ποιητές. Ετσι και χθες. Μια βραδιά για τον ποιητή Μιχάλη Κατσαρό. Ο αισθαντικός Στέφανος Ληναίος διάβασε στίχους του Κατσαρού, το εξαιρετικό Τρίφωνο μας πρόσφερε τραγουδιστικές γεύσεις: γνωστά τραγούδια σε στίχους Κατσαρού και μουσική Μίκη Θεοδωράκη και Γιάννη Μαρκόπουλου. Ο Κώστας Κρεμμύδας, διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού "Μανδραγόρας" και ποιητής, καθώς και ο δημοσιογράφος Νίκος Λαγκαδινός [δηλαδή, εγώ που γράφω...], έδωσαν με μικρές πινελιές το στίγμα ενός δημιουργού που αγαπήθηκε. Μετά προβλήθηκε σε κατανυκτική ατμόσφαιρα [τι θαυμάσιο κοινό!] και το ντοκιμαντέρ του Λευτέρη Ξανθόπουλου για τον Μιχάλη Κατσαρό, όπου φυσικά μιλούσε ο ίδιος, αλλά και οι νεότεροι ομότεχνοί του Γιώργος Κακουλίδης, Γιώργος Χρονάς και Γιώργος Μαρκόπουλος.

• Ιδού και αυτά που [περίπου] είπα:

Δεν είναι δύσκολο να κάνουμε ένα άλμα στο χρόνο – φυσικά στο παρελθόν, στα 1982, και στους δρόμους του κέντρου της Αθήνας. Και τον βλέπουμε από μακριά να περπατάει γοργά, από το Σύνταγμα προς τη Βουκουρεστίου, να ρίχνει μια ματιά στους διαβάτες που περιμένουν ν’ ανάψει το πράσινο στο φανάρι, μετά να κοντοστέκεται μπροστά στο περίπτερο και σηκώνοντας το δεξί χέρι να προσπαθεί να διαβάσει τους τίτλους, με τα γυαλιά ανασηκωμένα. Στο αριστερό χέρι κρατά ένα βιβλίο…

Θα περάσει από το Μπραζίλιαν, κάνοντας τον αδιάφορο, θα κατευθυνθεί απέναντι στου Απότσου κι αν δει ότι το κλίμα δεν τον σηκώνει, θα κουνήσει το χέρι σε χαιρετισμό και θα φύγει.

Θα προχωρήσει αργά, ρίχνοντας ματιές εδώ κι εκεί και θα τραβήξει κατά του Λουμίδη.

Κι αν ήδη εκεί βρισκόταν ο Καρούζος, που αγόρευε συγχυσμένος κατά πάντων, έστριβε και πήγαινε ν’ αράξει στο βιβλιοπωλείο του Σταύρου του Ζαχαρόπουλου…

Ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός και ο δημοσιογράφος Νίκος Λαγκαδινός στο Μπραζίλιαν – 1982

Για πρώτη φορά τον είχα συναντήσει στο «Μπραζίλιαν» – κάποτε στέκι συγγραφέων, ποιητών και, εν γένει, διανοητών… Ο ίδιος ο Κατσαρός έλεγε: «Μα εκεί πίνουμε καφέ… Είναι το καφενείο της γειτονιάς μας»!

Οι συζητήσεις με τον Μιχάλη Κατσαρό εξελίσσονταν πάντοτε έξω από κάθε λογική ή ακόμα ερήμην του θέματος για το οποίο γινόταν αυτή η συζήτηση! Ο Κατσαρός μιλούσε, όπως έγραφε: ποιητικά, αδολεσχικά, ερήμην ενός αντικειμενικά παραδεκτού λογικού ρυθμού.

Η τέχνη του Κατσαρού εξέφραζε και διατύπωνε τους όρους μιας αμφισβήτησης της κάθε εξουσίας που φοράει καλούς τρόπους και χαμόγελα.

……………………………………………………………………………

Είμαι βέβαιος ότι θα αγάλλεται η ψυχούλα του ποιητή μας, καθώς έτσι μαζεμένοι του στέλνουμε χαιρετισμό, φιλικό κι αγαπησιάρικο. Όλοι όσοι βρισκόμαστε εδώ απόψε έχω την εντύπωση ότι γνωρίσαμε τον Κατσαρό, είτε προσωπικά είτε μέσα από την ποίησή του. Και τον αγαπήσαμε.

Το περιεχόμενο αυτής της εκδήλωσης νομίζω ότι ανταποκρίνεται στον αέρα που απόπνεε η παρουσία του Μιχάλη Κατσαρού στη μικρή μας πόλη των ιδεών.

Ο Κατσαρός δεν ήθελε φανφάρες. Ο ιδιόρρυθμος αυτός «προφήτης» αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τη νεολαία του '60 και του '70 για το ανυπότακτο πνεύμα που διαπότιζε την ποίησή του.

Ιδιαίτερα το «Κατά Σαδδουκαίων» θα μπορούσε να πει κανείς ότι έγινε κάτι σαν «προσκλητήριο απειθαρχίας» [κάπως έτσι το είχε γράψει ο νεότερος ποιητής Δημήτρης Χουλιαράκης], που στην πολιτική συγκυρία της Χούντας συσπείρωσε ανήσυχα και πρωτοπόρα πνεύματα.

Ήταν ποιητής από την κορφή μέχρι τα νύχια. Και στη ζωή του έπραξε μονάχα ό,τι πίστεψε.

Στην αποθέωση του σταλινισμού εξέδωσε το “Κατά Σαδδουκαίων” (1953) δείχνοντας, πρώτος αυτός, τη χρεοκοπία του.

Με το “Μεσολόγγι” (1949) και το “Οροπέδιο” (1956) σάρκασε και ειρωνεύτηκε τα αδιέξοδα της επανάστασης.

Πλήρωσε γι’ αυτό, με τον αποκλεισμό του απ’ όλα τα πόστα της δημοσιότητας… Ο Κατσαρός ήταν ιδιόρρυθμος και στις συνεντεύξεις του. Πολλοί δημοσιογράφοι τον πλησίαζαν ακριβώς για να αποσπάσουν «ιδιόρρυθμες» απαντήσεις και να κάνουν δήθεν επιτυχίες. Όμως ο Κατσαρός σάρκαζε τους πάντες. Μπορούσες να του δώσεις χίλιους δυο χαρακτηρισμούς, όπως εκκεντρικός, αιρετικός, «φευγάτος». Αλλά τι μ' αυτό: ψυχή τε και σώματι ήταν ποιητής.

Ο Δημοσθένης Κούρτοβικ στα «Νέα» είχε γράψει ότι ο Μιχάλης Κατσαρός απέκτησε θρυλική φήμη για ένα και μόνο ποίημά του, το «Η διαθήκη μου» (Αντισταθείτε...), το οποίο –έγραφε– δεν ξέρει αν θαυμάστηκε ως ποίηση ή ως δημηγορία (που είναι στην πραγματικότητα). Ό, τι άλλο έγραψε, ιδίως μετά το 1956, φέρνει σε αμηχανία τους θαυμαστές του!!! Τάδε έφη Κούρτοβικ…

Αλλά οι θαυμαστές του Κατσαρού δεν εντυπωσιάζονταν από την ιδιόρρυθμη δημόσια συμπεριφορά του. Αντιθέτως παθιάζονταν από τη δύναμη της ποίησής του.

Με αφορμή τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, ο Μιχάλης Κατσαρός είχε πει κάτι που είναι και σήμερα επίκαιρο:

Έχω πάει σε πολλά τέτοια "πάρτι", γι' αυτό σας έστειλα το μήνυμα. Πάρτε νερό μαζί σας, το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία... Τώρα, μέσα από κροκάλες, βράχους, περνάει το αναγκαίο μονοπάτι της επανάστασης, που πρέπει να είναι διαρκής κι όχι μόνιμη, γιατί δημιουργεί μονίμους υπαλλήλους, εξαπτέρυγα, παρελάσεις, εφέτες, δικαστές... αρχιεπισκόπους, κι έναν σωρό... αρσενοκοίτες που σοδομούν ή βυσσοδομούν πάνω στο σώμα της!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΚΙ ΑΥΤΑ:

• ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ: Μια νέα βοή ακούγεται σήμερα στην ανθρωπότητα