Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, έμβλημα μιας γενιάς

Ο «ερημίτης» Αμερικανός συγγραφέας του «Φύλακα στη Σίκαλη» έφυγε από τη ζωή στα 91 του χρόνια

Του Ηλια Mαγκλινη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 29/01/2010

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ. Ολες οι εφημερίδες θα γράψουν ότι «πέθανε ο Φύλακας στη σίκαλη». Με το εμβληματικό αυτό μυθιστόρημα ταυτίστηκε τόσο πολύ ο συγγραφέας του, ο Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, που ο θάνατός του, σε ηλικία ενενήντα ενός ετών, ισοδυναμεί κατά κάποιον τρόπο με τον θάνατο του Χόλντεν Κόλφιλντ, του νεαρού κεντρικού ήρωα του βιβλίου, το οποίο έκανε πάταγο όταν κυκλοφόρησε, το 1951, και από τότε πουλάει σταθερά περί τα 250.000 αντίτυπα κάθε χρόνο. Με τον «Φύλακα στη σίκαλη», ο Σάλιντζερ προετοίμασε το έδαφος για την πιο ανήσυχη γενιά της δεκαετίας του '50 και τον «Επαναστάτη χωρίς αιτία». Και να σκεφτεί κανείς ότι το μυθιστόρημα αυτό γράφτηκε αρχικά υπό τη μορφή διηγήματος. Ο Σάλιντζερ το υπέβαλε στο «Νιου Γιόρκερ» το 1941, αφού πρώτα το ίδιο περιοδικό τού είχε απορρίψει κάπου επτά διηγήματα προς δημοσίευση. Το εκλεκτικό «Νιου Γιόρκερ» αποφάσισε να το δημοσιεύσει, όμως, η ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ ανέτρεψε τα σχέδια ολονών. Τελικά, το μικρό αυτό «πρελούδιο» στον «Φύλακα στη σίκαλη» δημοσιεύθηκε το 1946.

Ο Σάλιντζερ είναι ταυτισμένος με αυτό το βιβλίο, όμως, διότι έτσι κι αλλιώς δεν υπήρξε πολυγραφότατος. Εχει δημοσιεύσει κάμποσα διηγήματα, όμως εξέδωσε μόνο τέσσερα βιβλία συνολικά. Μετά τον «Φύλακα», το γνωστότερο βιβλίο του ήταν η νουβέλα «Φράνι και Ζόι», ενώ στα «Εννέα διηγήματα» περιλαμβάνονται ορισμένα πεζά που είχαν τραβήξει το ενδιαφέρον όταν πρωτοδημοσιεύθηκαν σε περιοδικά.

Ο Σάλιντζερ ήταν βέρος Νεοϋορκέζος, γεννημένος την 1η Ιανουαρίου του 1919. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, αλλά από νωρίς είχε αρχίσει να γράφει ιστορίες. Κάποια στιγμή, ο πατέρας του τον έστειλε στην Αυστρία για να μάθει την οικογενειακή επιχείρηση με κατεψυγμένα κρέατα - μόλις που πρόλαβε να εγκαταλείψει τη χώρα πριν από το «Ανσλους» (ο Σάλιντζερ ήταν εβραίος από την πλευρά του πατέρα του).

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Σάλιντζερ υπηρέτησε στο πεζικό και μάλιστα ήταν μάχιμος. Πήρε μέρος στην απόβαση στη Νορμανδία (ακτή Γιούτα) και στη μάχη των Αρδεννών. Ηταν, επίσης, από τους πρώτους Αμερικανούς στρατιώτες που μπήκαν σε απελευθερωμένο στρατόπεδο εξόντωσης. Οι εμπειρίες του αυτές είχαν βαθύ αντίκτυπο και για ένα διάστημα ο Σάλιντζερ νοσηλεύθηκε με τη λεγόμενη τότε «κόπωση μάχης». Κάποιες από αυτές τις εμπειρίες πέρασαν σε ορισμένα διηγήματά του που περιλαμβάνονται στον τόμο «Εννέα διηγήματα».

Γνωριμία με τον Χέμινγουεϊ

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Σάλιντζερ αναζήτησε και γνώρισε τον Χέμινγουεϊ, ο οποίος τότε κάλυπτε τις επιχειρήσεις ως πολεμικός ανταποκριτής. Συνέχισαν να αλληλογραφούν και μετά τη λήξη του πολέμου, μάλιστα ο Χέμινγουεϊ ήταν η βασική επιρροή του Σάλιντζερ, τα κείμενα του οποίου είχαν εντυπωσιάσει τον φειδωλό σε επιδοκιμασίες «πάπα» της αμερικανικής λογοτεχνίας.

Η μεγάλη επιτυχία του «Φύλακα» το 1951 τρόμαξε τον φυγόκοσμο Σάλιντζερ. Εγινε ακόμη πιο απόμακρος, απέφυγε όσο μπορούσε τη δημοσιότητα, αρνήθηκε πεισματικά να μεταφερθεί ο «Φύλακας» στο σινεμά και ήταν έτοιμος να κάνει αγωγές σε οποιονδήποτε δοκίμαζε να απειλήσει την ιδιωτική του ζωή. Κάποιοι, μάλιστα, έφτασαν στο σημείο να πουν ότι ο επίσης άφαντος Τόμας Πίντσον ήταν στην πραγματικότητα ψευδώνυμο του Σάλιντζερ. Τα τελευταία χρόνια, το όνομά του συνδεόταν περισσότερο με αγωγές και μηνύσεις - είχε γίνει έξαλλος όταν η πρώην σύντροφός του και η κόρη του δημοσίευσαν τα απομνημονεύματά τους, όπου βέβαια κύριο θέμα ήταν ο Σάλιντζερ (παρουσιαζόταν ως ένας παράξενος, αυταρχικός, σχεδόν βάναυσος άνδρας), όμως η αλήθεια είναι ότι και μόνο με τον Χόλντεν Κόλφιλντ του «Φύλακα», εξασφάλισε την υστεροφημία του.