Οταν στις πόλεις της περιφέρειας ζουν συγγραφείς με όνειρα

Η λογοτεχνική παραγωγή μακριά από τα «κέντρα» της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης

• Tου Νικου Βατοπουλου, Η Καθημερινή, Σάββατο, 5 Mαρτίου 2011

Μπορούμε να μιλήσουμε για «κατάργηση» της απόστασης, σήμερα που τα πάντα κινούνται ταχύτατα, όταν αναφερόμαστε στη λογοτεχνία; Το ζήτημα προκύπτει από την απόσταση που χωρίζει τον συγγραφέα από το κοινό, απόσταση που για να καλυφθεί χρειάζεται έναν ικανό αριθμό διαμέσων. Του εκδοτικού οίκου, του πωλητή, του βιβλιοπώλη, του δημοσιογράφου. Αναρωτιέται κανείς ποια είναι η «λογοτεχνική» δημοκρατία που μοιράζεται η Κομοτηνή ή η Αρτα με την οδό Σκουφά.

Φυσικά, πέρα από τη γειτνίαση με τη σχετική «έννοια» του κέντρου, αυτό που μετράει είναι η δύναμη του «στόμα με στόμα». Ενα καλό βιβλίο φθάνει, αργά ή γρήγορα στον αναγνώστη, αλλά πόσο πιο δύσκολο (ή πιο εύκολο) είναι για έναν συγγραφέα στην επαρχία να γράψει ένα μυθιστόρημα και να το εκδώσει σε μεγάλο εκδοτικό οίκο της Αθήνας. Συχνά, συγγραφείς που ζουν σε επαρχιακές πόλεις δεν γνωρίζουν ούτε κατ' όψιν τους ανθρώπους της αγοράς βιβλίου, όσους δηλαδή συναναστρέφονται οι «δημοφιλείς» (με ή χωρίς εισαγωγικά) του Κέντρου.

Παρ' όλα αυτά, οι περισσότεροι είναι ευτυχείς (και δικαίως) που ζουν στις πόλεις τους και εμπνέονται από αυτές. Υπάρχει όμως ένα ζήτημα, όχι ουσίας αλλά προβολής. Ιστορικά και συμβολικά, πολλοί συγγραφείς συνδέονται με τόπους, γενέθλιους ή επίκτητους. Ο Γιάννης Σκαρίμπας από την Αγία Ευθυμία Φωκίδας συνδέθηκε και με τη Χαλκίδα. Ο Καρυωτάκης με την Τρίπολη. Στις μέρες μας, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος με την Ηλεία και ο Αργύρης Χιόνης με την Κορινθία (που την επέλεξε).

Συνειρμικά ανακαλεί κανείς ένα μεγάλο αριθμό συγγραφέων που τροφοδοτούν τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία με εφαλτήριο πόλεις της επαρχίας. Ο Λευτέρης Μαυρόπουλος (Σέρρες), ο Γιάννης Μακριδάκης (Χίος), ο Σάκης Τότλης (Εδεσσα), ο Κώστας Λογαράς (Πάτρα), ο Κοσμάς Χαρπαντίδης (Καβάλα), ο Κώστας Ακρίβος (Βόλος), ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης (Σέρρες), ο Αντώνης Κάλφας (Κατερίνη), ο Γιάννης Καισαρίδης (Βέροια), ο Γιάννης Πάσχος (Ιωάννινα)... Πολλοί αντλούν υλικό από τος γενέθλιες πόλεις, όπως ο Γιάννης Ξανθούλης (Αλεξανδρούπολη) ή η Ρέα Γαλανάκη (Πάτρα).

Ομως, ζητούμενο είναι πάντα ο συγγραφέας που είναι γέννημα-θρέμμα μιας πόλης, στο περιβάλλον της οποίας άρχισε να καταλαβαίνει τον κόσμο και να αισθάνεται την ανάγκη να γράψει. Είναι ευτυχία να νιώθει κανείς πλήρης σε μία επαρχιακή πόλη. Παρ' όλα αυτά, τίθεται ένα ζήτημα καθώς το βιβλίο είναι ένα προϊόν προς διακίνηση. Σε αναζήτηση αναγνωστών. Δίνουμε το βήμα σε δύο συγγραφείς να μοιραστούν μαζί μας τις σκέψεις τους. Τον Διαμαντή Αξιώτη από την Καβάλα και τον Μιχάλη Πιτένη από την Κοζάνη.