1959 Ιούλιος Μόσχα. Στην τελετή του βραβείου Λένιν στην Μόσχα το 1959. Αριστερά ο Ιλιά Έρενμπουργκ
 |
Μετά την επιτυχία του περσινού επιστημονικού συνεδρίου για τον Γ. Ρίτσο και στο πλαίσιο ενός γενικότερου σχεδιασμού για τη μελέτη και ανάδειξη του έργου μεγάλων κομμουνιστών δημιουργών, Ελλήνων και ξένων, η ΚΕ του ΚΚΕ προχωράει στην πραγματοποίηση ενός δεύτερου διήμερου συνεδρίου (16 - 17 Απρίλη) αφιερωμένου στον Κώστα Βάρναλη με τον τίτλο: «Κ. Βάρναλης, φως που πάντα καίει», στην αίθουσα Συνεδρίων στην έδρα της Κεντρική Επιτροπής στον Περισσό. Για τη διοργάνωση αυτή, συζητήσαμε με την συντρόφισσα Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και Υπεύθυνη του Πολιτιστικού Τμήματος.
-- Ποιος είναι ο στόχος του Κόμματος μέσα από αυτή την δραστηριότητα των επιστημονικών συνεδρίων;
-- Τα συνέδρια αυτά επιχειρούν να προσεγγίσουν το θέμα τους ολόπλευρα αληθινά, ζωντανά και όχι ακαδημαϊκά κι επιτηδευμένα. Δεν αφορούν, δηλαδή, ένα στενό κύκλο ειδικών και μυημένων, αλλά τον καθένα που ενδιαφέρεται να γνωρίσει και να κατανοήσει την πρωτοπόρα τέχνη της εποχής μας, όποιον νιώθει να πνίγεται απ' τα πολιτιστικά απόβλητα της εμπορευματοποίησης, όποιον κουράστηκε απ' την ψευτο -πρωτοπορία της Τέχνης της φυγής και της εσωστρέφειας και αναζητά ένα φως στην τέχνη - «ξυπνητήρι» της λαϊκής συνείδησης, όπως γράφει ο Βάρναλης. Προπαντός, όμως, απευθύνονται στην εργατική τάξη και την αυριανή βάρδιά της, γιατί η επαναστατική τέχνη είναι απαραίτητη όσο ποτέ στις σύγχρονες απαιτήσεις της πάλης της. Στα χέρια της εργατικής τάξης, η Τέχνη μπορεί να γίνει ένας πραγματικός οργανωτής του συναισθήματος των μαζών για την κοινωνική τους απελευθέρωση. Γι' αυτό, τα συνέδρια αυτά αποτείνονται ιδιαίτερα και στους κομμουνιστές και φιλο-κομμουνιστές καλλιτέχνες, καθώς επιδιώκουν παράλληλα να φωτίσουν τις αρχές της μαρξιστικής αισθητικής και να διερευνήσουν τη μέθοδο του σοσιαλιστικού ρεαλισμού μέσα από το έργο κορυφαίων εκφραστών του, με σκοπό οι σημερινοί δημιουργοί να διδαχτούν απ' τα επιτεύγματά τους και να τα ξεπεράσουν. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, τα συνέδρια αυτά αποτελούν ταυτόχρονα μια σημαντική συμμετοχή στην ιδεολογική διαπάλη γύρω από την ερμηνεία της Τέχνης και την επιστήμη της αισθητικής, μετά από πολλά χρόνια απουσίας του Κόμματός μας από την ουσία αυτής της διαπάλης. Γι' αυτό πιστεύουμε ότι θα αποδειχθούν εξίσου χρήσιμα και σε όλους εκείνους που συμμερίζονται την ιδεολογία μας και σχετίζονται με την εκπαιδευτική διαδικασία: Εκπαιδευτικούς, φοιτητές - σπουδαστές, μαθητές και γονείς.
Ο μεγάλος επαναστάτης ποιητής
 |
-- Ποιος είναι, ειδικότερα, ο σκοπός του συνεδρίου για τον Κώστα Βάρναλη;
-- Το φετινό συνέδριο είναι θα λέγαμε μια οφειλή προς τον μεγάλο αυτόν ποιητή, που πρώτος καθιέρωσε στη χώρα μας την επαναστατική ποίηση και αισθητική της εποχής μας, της εποχής των σοσιαλιστικών επαναστάσεων. Ο Κ. Βάρναλης, αν και πέρασαν 40 σχεδόν χρόνια από το θάνατό του, εξακολουθεί να είναι πλατιά γνωστός ως στρατευμένος στα κομμουνιστικά ιδανικά ποιητής. Ωστόσο, είναι αμφίβολο σε ποιο βαθμό είναι το ίδιο πλατιά γνωστό και το βαθιά λαϊκό και πολύπλευρο έργο του, εκτός από ορισμένα ποιήματά του, που αρκετά χρόνια πριν τραγουδήθηκαν και αγαπήθηκαν από το λαό, απαγγέλθηκαν από εργάτες, μπήκαν σε λαϊκά σπίτια, όπως τα πολύ γνωστά «Οι Μοιραίοι», «Ο Οδηγητής», η «Μπαλάντα του κυρ Μέντιου». Ετσι, βασικός στόχος του συνεδρίου είναι να φέρει στο προσκήνιο με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πληρότητα το ατίθασο και πάντα σύγχρονο - στο μεγαλύτερο τουλάχιστον μέρος του - έργο του Κ. Βάρναλη. Αυτό θα είναι και μια απάντηση στην αστική κριτική, που μετά από πολύχρονη ανεπιτυχή προσπάθεια να αποσιωπήσει το έργο του Βάρναλη, σήμερα το παρουσιάζει ως «μουσειακό», με πρόσχημα τη δήθεν «παρωχημένη» μορφή του, ακριβώς γιατί ποτέ δεν έπαψε να ενοχλείται από το ανατρεπτικό περιεχόμενό του, που πάντα καίει.
-- Τι θα περιλαμβάνει το διήμερο επιστημονικό συνέδριο;
-- Με την καθοριστική συμβολή 30 διαλεχτών εκπροσώπων των Γραμμάτων και της Τέχνης στη χώρα μας και το εξωτερικό (τέσσερις μελετητές του Βάρναλη από τη Βουλγαρία και τη Ρωσία) θα επιχειρήσουμε χωρίς απλουστεύσεις και μονομέρεια να παρακολουθήσουμε όλη τη δημιουργική πορεία του Βάρναλη - πριν και μετά την ιδεολογική μεταστροφή του από τον ιδεαλισμό στο διαλεκτικό υλισμό - μέσα από το σύνολο σχεδόν του φιλολογικού του έργου, ποιητικού και πεζογραφικού, αλλά και του άγνωστου στους περισσότερους αισθητικού - κριτικού, μεταφραστικού, δημοσιογραφικού, θεατρικού. Οχι, βέβαια, αυθαίρετα και πολυσυλλεκτικά, αλλά με την επιδίωξη να ανταποκριθούμε στο πνεύμα του δημιουργού και να διεισδύσουμε στην ουσία του έργου του. Να προβάλουμε, δηλαδή, τα πιο καίρια και επίκαιρα σημεία της ποιητικής και θεωρητικής αναμέτρησης του ταλέντου του με όλες τις εκφράσεις της αστικής ιδεολογίας: την τέχνη, τη θρησκεία, την επιστήμη, τη φιλοσοφία, την πολιτική. Να αναδείξουμε τη δύναμη της τέχνης του - αυτής της μοναδικής συνάντησης του πικρού ρεαλισμού του με το λυρισμό και τη σάτιρα - στην αποκάλυψη της θηριωδίας των «αδικητάδων» της αστικής εξουσίας και το ρόλο της ωρίμανση της ταξικής συνείδησης των αδικημένων.
Το συνέδριο θα διαρθρωθεί σε τρεις θεματικές ενότητες που είναι οι παρακάτω:
- Ενότητα 1η: Οδηγητής μιας νέας εποχής
Στην ενότητα αυτή θα αναδειχθεί ο καθοδηγητικός ρόλος του Βάρναλη στην επαναστατική ποίηση και φιλολογία της εποχής μας. Θα αναπτυχθούν θέματα που αφορούν τη βιογραφία και την προσωπικότητά του, το ιστορικό πλαίσιο της πορείας του και τους παράγοντες που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της ιδεολογικής και λογοτεχνικής φυσιογνωμίας του, την επίδραση που άσκησε στη γενιά του και στις επόμενες γενιές των ποιητών, ο ρόλος της τέχνης του στη λαϊκή αφύπνιση.
- Ενότητα 2η: Πρωτοπόρα αισθητική θεωρία και πράξη
Στην ενότητα αυτή θα αναλυθεί το ποιητικό και πεζογραφικό έργο του Βάρναλη - με έμφαση στις κορυφαίες του στιγμές - και η προσπάθειά του να επεξεργαστεί πρώτος στη χώρα μας σύνθετα αισθητικά προβλήματα, που εξακολουθούν μέχρι τις μέρες μας να προκαλούν οξύτατες θεωρητικές αντιπαραθέσεις, από τη σκοπιά του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού.
- Ενότητα 3η: Πολυδιάστατο και βαθιά λαϊκό φιλολογικό έργο
Εδώ θα παρουσιαστεί το ευρύτερο συγγραφικό - φιλολογικό έργο του Βάρναλη, όπως η κριτική του για τους ομότεχνούς του, η μεταφραστική του εργασία πάνω στους αρχαίους και νεότερους δραματουργούς, το θεατρικό του έργο και η θεατρικότητα του έργου του, η μεγάλη δημοσιογραφική προσφορά του, η ενασχόλησή του με την παιδική λογοτεχνία, η διεθνής απήχηση του έργου του, ειδικά στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, ενώ θα γίνει ιδιαίτερη αναφορά στα διδάγματα του αγώνα του για το γλωσσικό ζήτημα.
Η διοργάνωση θα συνοδευτεί από πλούσιο καλλιτεχνικό μέρος με τη συμβολή και προσφορά πολλών καλλιτεχνών μελών και φίλων του Κόμματος και της ΚΝΕ, εικαστικών, ηθοποιών, σκηνοθετών, συνθετών, μουσικών, ερμηνευτών. Στην έναρξη του συνεδρίου θα υπάρξει θεατρικό αναλόγιο με διάλογους επιλεγμένους από έργα του Βάρναλη, ενώ μετά το κλείσιμο θα ακολουθήσει μεγάλη λαϊκή συναυλία του μουσικού συνόλου ΚΚΕ - ΚΝΕ με μελοποιημένο Βάρναλη από πολλούς και διαφορετικούς μουσουργούς και τη συμμετοχή γνωστών ερμηνευτών. Στη συναυλία αυτή θα παρουσιαστούν και ορισμένα έργα σε πρώτη εκτέλεση.
-- Καταλαβαίνουμε ότι και το συνέδριο αυτό εντάσσεται στη γενικότερη ιδεολογική δουλειά των κομμουνιστών. Τελικά, η επαναστατική τέχνη είναι διαχρονικό εφόδιο για το λαϊκό κίνημα.
-- Ακριβώς. Και με σκοπό την όσο το δυνατόν πιο πλατιά διάδοση και αξιοποίηση των επεξεργασιών του συνεδρίου, από κομματικές Οργανώσεις, εργατικά συνδικάτα και άλλους μαζικούς φορείς, τα πρακτικά του, καθώς και το οπτικοακουστικό και μουσικό υλικό του, θα εκδοθούν στη συνέχεια από τη «Σύγχρονη Εποχή», όπως έγινε και με το περσινό συνέδριο για τον Γ. Ρίτσο, που η έκδοση των πρακτικών του θα κυκλοφορήσει τις αμέσως επόμενες μέρες. Ακόμη, τούτες τις μέρες αναμένεται και η κυκλοφορία ενός συλλεκτικού τεύχους του περιοδικού «Θέματα Παιδείας», αφιερωμένου στον Κ. Βάρναλη.
Βάση του τεύχους αυτού αποτελεί η συγκέντρωση όλου του δημοσιογραφικού και δοκιμιακού έργου του Βάρναλη στον κομματικό και προσκείμενο στο κόμμα τύπο του καιρού του (περιοδικό Νέοι Πρωτοπόροι, Ριζοσπάστης, Ρίζος της Δευτέρας, ΚΟΜΕΠ, αντιστασιακός τύπος και Αυγή) ένα μέρος του οποίου δημοσιεύεται και θα αποτελέσει στην συνέχεια ειδική εκδοση. Το τεύχος είναι ένα πολύτιμο βοήθημα για όσους θέλουν να αποκομίσουν περισσότερα από την παρακολούθηση του συνεδρίου.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η δραστηριότητα αυτή να αντιμετωπιστεί σαν σπατάλη χρόνου ή περιττή πολυτέλεια μπροστά στο βάρος των καθηκόντων του κινήματος. Ειδικά στις μέρες μας που οι κοινωνικές αντιθέσεις οξύνονται με ταχύτατους ρυθμούς, η επαναστατική τέχνη είναι ανάγκη να αφομοιωθεί και να αποτελέσει αναπόσπαστο συστατικό της ιδεολογικής αντεπίθεσης του Κόμματός μας, να μετατραπεί σε ακαταμάχητο όπλο της εργατικής πρωτοπορίας για βαθιά γνώση της κοινωνικής πραγματικότητας και κινητοποίηση του αισθήματος για την αλλαγή της, ώσπου να δούμε «τον κόσμο ανάποδα», όπως ήθελε και ο Βάρναλης.
Δ. Κ., ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ,
No comments:
Post a Comment