Ο τελευταίος πειρασμός για το έργο του Καζαντζάκη

• Η ΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

• Της ΝΙΝΕΤΑΣ ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011

Σε δεκάξι χρόνια από σήμερα ίσως δούμε το σύνολο του έργου του Νίκου Καζαντζάκη σε νέες, επιμελημένες, σχολιασμένες, μεταφρασμένες και καλαίσθητες τυπογραφικά εκδόσεις.

Ο Πάτροκλος Σταύρου με τη θετή μητέρα του Ελένη Καζαντζάκη, δεύτερη σύζυγο του μεγάλου Κρητικού

Γιατί το 2027 συμπληρώνονται 70 χρόνια από το θάνατό του (1957) και απελευθερώνεται, σύμφωνα με το νόμο, το έργο του από τα πνευματικά δικαιώματα, που απολαμβάνει ο Πάτροκλος Σταύρου, θετός υιός της Ελένης Καζαντζάκη.

Την απάντηση αυτή πήραμε από το δικηγόρο του κ. Σταύρου, τον Αντώνη Βγόντζα, μετά την προσφυγή του Π. Σταύρου στη διοικητική Δικαιοσύνη για την ακύρωση απόφασης του υπουργείου Πολιτισμού να συστήσει, χωρίς τη συμμετοχή του, 12μελή Επιτροπή για την επανέκδοση του έργου του Καζαντζάκη.

Για την προσφυγή αυτή ουδέν γνώριζαν την Παρασκευή οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ, η Διεύθυνση Γραμμάτων και η Γεν. Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού, όπως μας διαβεβαίωσαν οι προϊστάμενοί τους. Επίσης δεν αντιλαμβάνονταν προς τι η αντίδραση αυτή του Πάτροκλου Σταύρου, αφού στην απόφαση της 27ης Δεκεμβρίου 2010, που υπογράφεται από τη γενική γραμματέα του ΥΠΠΟΤ Λίνα Μενδώνη, αναφέρεται σαφώς: «Η εν λόγω Επιτροπή θα συνεργάζεται με τις εκδόσεις Καζαντζάκη -Πάτροκλος Σταύρου, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, το Ιδρυμα Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη, το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, τη Διεθνή Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη και ενδεχομένως και με άλλους φορείς». Οσο για τα πνευματικά δικαιώματα, «δεν θίγονται στο ελάχιστο από τις νέες αυτές εκδόσεις ή επανεκδόσεις», όπως υπογραμμίζεται στην απόφαση.

• Χωρίς τη συναίνεση

Αρα, ποιο το πρόβλημα, ρωτήσαμε τον κ. Βγόντζα. «Κανείς δεν μπορεί να εκδώσει έργα του Καζαντζάκη χωρίς τη συναίνεση του έχοντος τα πνευματικά δικαιώματα του έργου του», μας εξήγησε. Και εφ' όσον ο Πάτροκλος Σταύρου δεν είναι μέλος τής ως άνω Επιτροπής, δεν μπορεί τίποτα να αποφασιστεί ερήμην του. Ως εκ τούτου ο κ. Βγόντζας πιστεύει ότι η προσφυγή θα κερδηθεί και θα ανασταλεί οποιαδήποτε δραστηριότητα έκδοσης ή επανέκδοσης των έργων του Καζαντζάκη.

• "Πουλάει"

Ετσι καταδικάζεται το διεθνές κοινό να μην έχει στα χέρια του μια συνολική επιστημονικά τεκμηριωμένη και σχολιασμένη έκδοση των απάντων του μεγάλου συγγραφέα, επισημάναμε στον κ. Βγόντζα. Αυτός, αντίθετα, υποστηρίζει ότι «δεν έπαψε ποτέ το έργο του Καζαντζάκη να είναι στη διάθεση του κοινού. Μάλιστα "πουλάει" όσα κανείς άλλος Ελληνας συγγραφέας, σημερινός ή παλαιότερος».

• Πρωτοβουλία

Την πρωτοβουλία για τη σύσταση Επιτροπής έκδοσης και μετάφρασης του έργου του Καζαντζάκη πήρε το υπουργείο Πολιτισμού μετά τη συγκέντρωση 4.008 υπογραφών προσωπικοτήτων και συλλογικών φορέων από 92 χώρες. Ο κατάλογος είχε σταλεί στο γραφείο του πρωθυπουργού τον Ιούνιο του 2009 από τη Διεθνή Εταιρεία Φίλων του Ν. Καζαντζάκη.  Είναι αλήθεια πως το έργο ενός συγγραφέα του μεγέθους του Καζαντζάκη αποτελεί πολιτιστική κληρονομιά της νεότερης Ελλάδας. Ανεξάρτητα λοιπόν αν τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν σε ένα φυσικό πρόσωπο, η διαχείριση της πνευματικής αυτής περιουσίας θα έπρεπε να ήταν μέλημα της πολιτείας. Τα μέλη της Επιτροπής, που όρισε το ΥΠΠΟΤ, είναι άνθρωποι με γνώση και ευαισθησία για τη νεότερη πολιτιστική κληρονομιά και θα μπορούσε να πει κανείς πως εγγυώνται την καλή διαχείριση της επανέκδοσης των έργων του.

• Η Επιτροπή

Η Επιτροπή αποτελείται από τους: Αθ. Αγαθό, λέκτορα Νεοελληνικής Φιλολογίας, Γ. Γιατρομανωλάκη, ομ. καθηγητή, Αγγ. Δεληβορριά, διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, Σταύρο Ζουμπουλάκη, διευθυντή του περιοδικού «Εστία», Τάκη Θεοδωρόπουλο, συγγραφέα, πρόεδρο του Δ.Σ. του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, Μιχ. Κοπιδάκη, καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας, Ελπινίκη Νικολουδάκη - Σουρή, αν. καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης, Κων. Παπαδάκη, αντιπρόεδρο του Μουσείου Καζαντζάκη, Ν. Παπαδάκη, διευθυντή τού Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», Δημ. Φίλια, αν. καθηγητή Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Ιονίου Πανεπιστημίου και Στ. Φιλιππίδη, ομ. καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. *