Συγγραφείς σε διακοπές

• Με το κείμενο του Ρολάν Μπαρτ «Οι διακοπές του συγγραφέα» (Μυθολογίες, 1957), αντιστρόφως ανάλογα μυθοποιήθηκαν οι διακοπές («ο μύθος που αναφέρεται στις ‘‘λογοτεχνικές διακοπές’’ επεκτείνεται πολύ πέρα από το καλοκαίρι») και απομυθοποιήθηκε «η καλοκάγαθη εικόνα του ‘‘συγγραφέα σε διακοπές’’». 

Παράλληλα, αναδείχθηκαν νέα είδη γραφής, που έχουν τις ρίζες τους στις καταγραφές των περιηγητών, η «ταξιδιωτική λογοτεχνία», τα ταξιδιωτικά ημερολόγια, ακόμα και η «τέχνη του ταξιδιού»: όλα συνδέονται με τη μετακίνηση των «ειδικευμένων στη διερεύνηση της ανθρώπινης ψυχής» (Μπαρτ), όπου η, πρόσκαιρη έστω, ακινησία (πνευματική και σωματική), κοινώς ραστώνη, είναι το ζητούμενο, ό, τι συγκέντρωσε ο Χέρμαν Εσε στην «Τέχνη της σχόλης», από τη διαρκή περιπλάνησή του σε τόπους και βιβλία.

Στον κόσμο του συγγραφέα η εγγύτητα και η απόσταση δεν είναι απλές κατηγορίες της κοινωνιολογίας ή της πρακτικής φιλοσοφίας. Η κύρια μετακίνησή του είναι «μονόδρομος» και ταυτόχρονα, αντιφατικά παράδοξα, διπλής κατεύθυνσης: ταξιδεύει διαρκώς, από το δωμάτιό του, στο κείμενο του κόσμου (φύση, πόλη, κοινωνία) και στον κόσμο του κειμένου, με όχημα τη γλώσσα και τη γραφή. Τον συντροφεύουν, όταν δεν τον καταδιώκουν ή καταπιέζουν, εικόνες, ιδέες, μνήμες, σαν απρόσκλητοι συνταξιδιώτες σε κουπέ του τρένου.

Από την ομηρική «Οδύσσεια» και το «Ταξίδι στο δωμάτιό μου» του Ξαβιέρ ντε Μεστρ, μέχρι τον «Γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες» του Βερν ή το «Στην ακροθαλασσιά» του Ζαν Ντιντιέ Ουρμπέν, ο αληθινός συγγραφέας κινείται αδιάλειπτα στην «ποιητικότητα του κόσμου», για να θυμηθούμε τον πλανητικό φιλόσοφο Κώστα Αξελό, χωρίς όμως να λησμονεί και τους κινδύνους που επισημαίνει ο Μπαρτ, τον φανφαρονισμό και τη λογοδιάρροια.

Σε αντίθεση με τους πολιτικούς, τους αθλητές, τους δημοσιογράφους και τους εργαζόμενους, ο συγγραφέας δεν κάνει διακοπές: βρίσκεται σε διαρκείς διακοπές (από την παραγωγική μηχανή) και ταυτόχρονα είναι (κατ) αναγκασμένος να παράγει, με ενδιάμεσες διακοπές. Υπάρχει πιο βαρύ και ανθυγιεινό επάγγελμα από εκείνο του συγγραφέα;

• Tου Κωστα Θ. Καλφοπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Πέμπτη, 15 Iουλίου 2010