Γη των θαυμάτων και της οδύνης

• Το Ιράκ είδε τη γέννηση και την πτώση πολιτισμών και βίωσε λυσσαλέους πολέμους

• Της Κατερινας Σχινα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Kυριακή, 11 Iουλίου 2010

• Μπαρυ Ανσγουορθ
  Η γη των θαυμάτων, μετ.: Ελένη Ηλιοπούλου, εκδ. Πατάκη, σελ. 356

Είναι η λέξη που συνοψίζει μια από τις πιο βαριές αμαρτίες που διέπραξε η Δύση τις δύο τελευταίες δεκαετίες -Ιράκ- και με αυτήν ακριβώς την τετραγράμματη λέξη κλείνει το καινούργιο του μυθιστόρημα ο Μπάρυ Ανσγουορθ. Δεν είναι μόνο γιατί το σημείο τερματισμού της αφήγησης είναι η αφετηρία του σύγχρονου πολύπαθου κράτους· είναι κυρίως γιατί η πυκνή, ασθματική πλοκή λειτουργεί σαν αναγωγή στις ρίζες των παθών του. Η Μεσοποταμία, «Γη των Θαυμάτων» όπως τη θέλει ο Ανσγουορθ, είναι ένας τόπος που είδε πολιτισμούς να γεννιούνται και να καταρρέουν, βίωσε λυσσαλέους πολέμους επικράτησης, παρακολούθησε την ακμή και την πτώση αυτοκρατοριών. Είναι η κοιτίδα του ιμπεριαλισμού αλλά και η εκβολή του.

• Δολοπλοκίες

Βρισκόμαστε στα 1914, παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, και αυτός ο βαρύς από ιστορία, δελεαστικός σε υποσχέσεις πλουτισμού τόπος έχει παραδοθεί όχι μονάχα στις διαθέσεις των Δυτικών δυνάμεων, οι οποίες εποφθαλμιούν τα εδάφη που εκ των πραγμάτων θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει η φθίνουσα Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά και στον ανασκαφικό ίλιγγο, στην πυρετώδη αναζήτηση πετρελαϊκών κοιτασμάτων, στην κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής της Βαγδάτης, ενός συρμού που μοιάζει να κατευθύνεται προς το καταστροφικό μέλλον, στις δολοπλοκίες και τις μηχανορραφίες ντόπιων και ξένων. Γερμανοί, Βρετανοί, Αμερικανοί, Οθωμανοί, Ελβετοί, Σουηδοί και Αραβες ανάκατα, αναζητούν ο καθένας το Ιερό του Δισκοπότηρο: άλλος την εξουσία, άλλος τον πλούτο, άλλος την αρχαιολογική δόξα, άλλος τον έρωτα, άλλος τη βιβλική Εδέμ - ναι, ακόμα κι αυτήν. Και ο συγγραφέας, μάστορας του ιστορικού μυθιστορήματος (ας θυμηθούμε την «Ιερή πείνα», εκδ. Νεφέλη, ένα από τα πιο μαγικά ταξίδια στον χρόνο με το οποίο ο Ανσγουορθ απέσπασε, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, το βραβείο Booker), αναβιώνει το παρελθόν για να μιλήσει, όπως πάντα, για το παρόν μας. Στις σελίδες του, βλέπουμε να εκτυλίσσεται ένας πολιτικός αγώνας έως θανάτου καθώς αναμετρούνται αδιάκοπα ηθικά αντιθετικές δυνάμεις: ανιδιοτελής επιστήμη (η αρχαιολογία) εναντίον ιδιοτελούς (η γεωλογία)· παρελθόν (η ανασκαφή) εναντίον ανησυχητικού μέλλοντος (η σιδηροδρομική γραμμή)· έρευνα εναντίον κατασκοπείας· ψεύδος εναντίον μιας αλήθειας που διεκδικεί τολμηρά την επικράτειά της· υποταγή εναντίον αυτεξουσιότητας· ατομικά πάθη εναντίον διεθνών επιδιώξεων. [...] ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ