«Ο Θεός ήταν κουρασμένος… Εβλεπε τη Γη του και πώς είχε καταντήσει… Οι άνθρωποι τον είχαν προδώσει. Αποφασίζει λοιπόν να στείλει στη Γη ένα Θεό καινούργιο, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή τους, τον Θεό που θα τους άξιζε. Εσκυψε τότε στη Γη κι έκανε εμετό». Αυτό ήταν το ξεκίνημα στο μυθιστόρημα «Υπνοβάτης» (Καστανιώτης 1997) που θεωρήθηκε το καλύτερο βιβλίο της Μαργαρίτας Καραπάνου και ένα από τα σημαντικά έργα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Ενα βιβλίο για κάποιους αιρετικό, αλλά σε κάθε περίπτωση ανατρεπτικό, στο οποίο ίσως όχι ο Θεός αυτοπροσώπως, αλλά σαφώς η ίδια η συγγραφέας «ξερνάει» την οργή και την αηδία της πάνω από ένα ελληνικό νησί, όπως είναι η συνέχεια του έργου. Ενα κείμενο σαφώς ανατρεπτικό, όπου αμφισβητεί όλη την αισιοδοξία που αναπτύχθηκε, στο ποιητικό πεδίο, από τη γενιά του ’30 και έφτασε στο αποκορύφωμά της με την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη.
H κριτική στην Ελλάδα στάθηκε επιφυλακτική απέναντί της σε αντίθεση με το εξωτερικό. Οταν κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Η Κασσάνδρα και ο Λύκος» (εκδόσεις Καστανιώτη, 1997), ο διακεκριμένος Αμερικανός συγγραφέας John Updike της έγραψε μια εξαιρετική επιστολή όπου συγκρίνει τη γραφή της με εκείνη των Proust, Kosinsky και Lewis Caroll. Η ίδια η συγγραφέας άλλωστε είχε εκφράσει την πικρία της για την κριτική στην Ελλάδα, σε αντιδιαστολή με την Αμερική, και διαπίστωνε σε συνέντευξή της: «Στην Ελλάδα πάντα θα ψάχνουμε για το ψεγάδι».
Αν μιλάμε για τους «καταραμένους ποιητές», στην περίπτωση της Μαργαρίτας Καραπάνου θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για «καταραμένους λογοτέχνες». Επιπρόσθετη παράμετρος το «πέρασμα» στην αντίπερα όχθη, της τρέλας, με την οποία η σχέση της λογοτεχνίας ήταν ανέκαθεν ισχυρή. Από τους κλασικούς μέχρι τους υπερρεαλιστές. Τη μανιοκαταθλιπτική εμπειρία διαχειρίστηκε λογοτεχνικά και με εξαιρετική ειλικρίνεια στο βιβλίο της «Ναι» (εκδόσεις Ωκεανίδα), το οποίο έγινε και θεατρικό έργο.
Η σχέση με τη μητέρα της, Μαργαρίτα Λυμπεράκη, καθόρισε τη συγγραφική πορεία και «στοίχειωσε» τη ζωή της. Θραύσματα της σχέσης τους συγκεντρώνονται στις σελίδες του βιβλίου «Δε μ’ αγαπάς. Μ’ αγαπάς» (Καστανιώτης 2008), που επιμελείται η καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Φωτεινή Τσαλίκογλου και στενή της φίλη, μέσα από την αλληλογραφία της Μαργαρίτας Λυμπεράκη με την κόρη της.
Την ίδια ουσιαστικά περίοδο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ωκεανίδα το βιβλίο «Η ζωή είναι αγρίως απίθανη» που περιλαμβάνει ημερολογιακά της κείμενα από το 1959, όταν σε ηλικία 13 ετών ακολούθησε τη μητέρα της στο Παρίσι.
Ο υπουργός Πολιτισμού κ. Μιχάλης Λιάπης εξέφρασε στους οικείους της τα συλλυπητήρια για την απώλειά της και δήλωσε μεταξύ άλλων: «Η Μαργαρίτα Καραπάνου υπήρξε μια συγγραφέας παγκόσμιας εμβέλειας. Πολλές φορές έκανε την Ελλάδα περήφανη, καθώς το έργο της απέσπασε διεθνή βραβεία. Θα τη θυμόμαστε πάντα».
- Η κηδεία της γίνεται σήμερα στις 2 το μεσημέρι από το Α’ Νεκροταφείο.
H κριτική στην Ελλάδα στάθηκε επιφυλακτική απέναντί της σε αντίθεση με το εξωτερικό. Οταν κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Η Κασσάνδρα και ο Λύκος» (εκδόσεις Καστανιώτη, 1997), ο διακεκριμένος Αμερικανός συγγραφέας John Updike της έγραψε μια εξαιρετική επιστολή όπου συγκρίνει τη γραφή της με εκείνη των Proust, Kosinsky και Lewis Caroll. Η ίδια η συγγραφέας άλλωστε είχε εκφράσει την πικρία της για την κριτική στην Ελλάδα, σε αντιδιαστολή με την Αμερική, και διαπίστωνε σε συνέντευξή της: «Στην Ελλάδα πάντα θα ψάχνουμε για το ψεγάδι».
Αν μιλάμε για τους «καταραμένους ποιητές», στην περίπτωση της Μαργαρίτας Καραπάνου θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για «καταραμένους λογοτέχνες». Επιπρόσθετη παράμετρος το «πέρασμα» στην αντίπερα όχθη, της τρέλας, με την οποία η σχέση της λογοτεχνίας ήταν ανέκαθεν ισχυρή. Από τους κλασικούς μέχρι τους υπερρεαλιστές. Τη μανιοκαταθλιπτική εμπειρία διαχειρίστηκε λογοτεχνικά και με εξαιρετική ειλικρίνεια στο βιβλίο της «Ναι» (εκδόσεις Ωκεανίδα), το οποίο έγινε και θεατρικό έργο.
Η σχέση με τη μητέρα της, Μαργαρίτα Λυμπεράκη, καθόρισε τη συγγραφική πορεία και «στοίχειωσε» τη ζωή της. Θραύσματα της σχέσης τους συγκεντρώνονται στις σελίδες του βιβλίου «Δε μ’ αγαπάς. Μ’ αγαπάς» (Καστανιώτης 2008), που επιμελείται η καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Φωτεινή Τσαλίκογλου και στενή της φίλη, μέσα από την αλληλογραφία της Μαργαρίτας Λυμπεράκη με την κόρη της.
Την ίδια ουσιαστικά περίοδο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ωκεανίδα το βιβλίο «Η ζωή είναι αγρίως απίθανη» που περιλαμβάνει ημερολογιακά της κείμενα από το 1959, όταν σε ηλικία 13 ετών ακολούθησε τη μητέρα της στο Παρίσι.
Ο υπουργός Πολιτισμού κ. Μιχάλης Λιάπης εξέφρασε στους οικείους της τα συλλυπητήρια για την απώλειά της και δήλωσε μεταξύ άλλων: «Η Μαργαρίτα Καραπάνου υπήρξε μια συγγραφέας παγκόσμιας εμβέλειας. Πολλές φορές έκανε την Ελλάδα περήφανη, καθώς το έργο της απέσπασε διεθνή βραβεία. Θα τη θυμόμαστε πάντα».
- Η κηδεία της γίνεται σήμερα στις 2 το μεσημέρι από το Α’ Νεκροταφείο.
ΠΑΣΑΜΙΧΑΛΗ ΕΛΠΙΔΑ, Ελεύθερος Τύπος, Παρασκευή, 05.12.08
1 comment:
Έπαθα σόκ. Η Καραπάνου ήταν η αγαπημένη μου συγγραφέας. Μόλις τώρα το ανακάλυψα. Τι να πω... Περίμενα πώς και πώς το επόμενο βιβλίο της.
Post a Comment