Μια αφορμή είναι όσα ο Κώστας Κατσουλάρης στο "Διαβάζω" για το βιβλίο «Βίλα Κομπρέ» του Αλέξη Σταμάτη, για να σταθούμε για λίγο και να σκεφτούμε τι είναι τέλος πάντων αυτή η μικρή μας πόλη των ιδεών! Δεν μας πέφτει λόγος αν ο Αλέξης έκανε ό,τι έκανε με τις "διακειμενικές αναφορές" στο μυθιστόρημά του. Η επίκληση των εγκωμίων της "συντριπτικής πλειοψηφίας των κριτικών", δεν έχει πλέον νόημα στην εποχή μας, αφού γνωρίζουμε ότι ΟΛΑ πλέον κατασκευάζονται! Αυτά που γράφει ο Κατσουλάρης έχει κάθε δικαίωμα να τα επικαλεσθεί και να κρίνει με όποιον τρόπο αυτός θεωρεί ότι τεκμηριώνεται η άποψή του ότι ο Αλέξης αξιοποίησε στο βιβλίο του σειρά «δανείων» από το έργο του Κόπολα Αποκάλυψη Τώρα, καθώς και αυτούσιες φράσεις δανεισμένες, από τον Άμλετ στην απόδοση του Γιώργου Χειμωνά. Ο Κατσουλάρης όμως ανιχνεύει και την «πιο ακατέργαστα "διακειμενική" οικειοποίηση ολόκληρων φράσεων-κλειδιά από το μυθιστόρημα Ελίζαμπεθ Κοστέλο του Κουτσί. Εδώ, σε ορισμένα σημεία, ο Σταμάτης έχει προβεί σε κανονικό copy-paste», επισημαίνει ο κριτικός και παραθέτει συγκεκριμένες φράσεις. Είναι ένα «διακειμενικό παιχνίδι;». «Θα πρέπει να υπάρχει ένα όριο σ' αυτή τη διαδικασία», σχολιάζει ο κριτικός.
Η απάντηση του Αλέξη είναι πως ένα από τα θέματα που τον αφορούν στη "Βίλα Κομπρέ" είναι - όπως γράφτηκε στην Ελευθεροτυπία - η δημιουργική συνομιλία με τον Άμλετ, τις Μεγάλες Προσδοκίες και την Καρδιά του σκότους του Κόνραντ. Οι αναφορές είναι φυσικά πάμφωτες και εκούσιες και δηλώνονται με "κλειδιά" εγκατεσπαρμένα στην αφήγηση. Και επιπλέον σημειώνει υπάρχει και μια μικρή αναφορά συνολικά 38 λέξεων στην Ελίζαμπεθ Κοστέλο του Κουτσί. Στο κομμάτι της Αφρικής, θέλοντας να τονίσω -λέει ο Αλέξης - τη διαχρονικότητα ενός "χοϊκού" ήρωα, χρησιμοποιώ μια πασίγνωστη φράση του Μοντέν, όπως αποδόθηκε από τον Κουτσί, συν άλλη μία. Οι αναφορές που χρησιμοποιώ είναι τόσο πρόδηλα διακειμενικές, σε σημείο που να ισχύει εκείνο που λέμε στην καθομιλουμένη, "και για όσους δεν κατάλαβαν"... Εγώ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑ! Βεβαίως δεν είμαι κριτικός, όπως οι Χατζηβασιλείου, Δημητρούλια κ.ά. που ΚΑΤΑΛΑΒΑΝ και δεν θεώρησαν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα, που αγγίζει την ουσία της λογοτεχνικής μας ζωής. Η λογοτεχνική ζωή εν Ελλάδι, σε μεγάλο βαθμό είναι ψευδεπίγραφη! Υπάρχουν οι άνθρωποι του πνεύματος, αλλά υπάρχουν και οι μπασιμπουζούκοι του πνεύματος, όπως θα έγραφε αν ζούσε σήμερα ο Αιμίλιος Χουρμούζιος, ένας κριτικός που τσεκούρωνε. Σήμερα, δίχως να ισοπεδώνω, θέλω να πω ότι η λεγόμενη "κριτική" είναι μια χρεοκοπημένη υπόθεση. Πρέπει αυτοί που ασκούν κριτική να έχουν μεγάλα αποθέματα ανιδιοτέλειας και ανεξαρτησίας γνώμης για να είναι σε θέση να κρίνουν απροκατάληπτα και να μην πέφτουν σε παγίδες.Η μικρή μας πόλη των ιδεών έχει χορτάσει από τις παρεΐστικες ιστορίες. Εννοώ αυτό που καταλάβατε. Την ιστορία τη γράφουν οι παρέες [ο Σαββόπουλος δεν το έλεγε;] και μας κούρασαν. Βαρεθήκαμε την αθεράπευτη μωρία των "κυκλωμάτων". Δεν θα πω τώρα τα ονόματα - γιατί τα "κυκλώματα" έχουν ονόματα και λίγο-πολύ είναι γνωστά. Η λέξη "κυκλώματα" που χρησιμοποιω είναι πολύ παλιά και φορτισμένη με το συναισθηματισμό κάποιων πνευματικών ανθρώπων που δεν κατάφεραν να επιβιώσουν στα υψηλά ράφια της λογοτεχνικής ζωής και πάντοτε επικαλούνταν... εχθρούς. Κι εγώ όταν άκουγα διάφορες τέτοιες αιτιάσεις, γελούσα. Έπρεπε να φορτωθώ κάποια χρόνια στην πλάτη, να δουλέψω σ' αυτό το χώρο και να καταλάβω πολλά. Έχω να πω ότι για όλους η ζωή είναι μια οδύσσεια. Για άλλους η οδύσσεια αυτή είναι άγονη και γι' άλλους γόνιμη. Ο καθένας έχει τον τρόπο του για να μπορέσει να καταγραφεί τ' όνομά του στις σελίδες της Γραμματολογίας. Θ' αναρωτηθείτε: Ποιας Γραμματολογίας, όταν τη γράφουν αυτοί που έχουν τη δύναμη; Έγραφε κάπου ο Ανατόλ Φρανς [κι αυτό το επικαλείται ο Άγγελος Τερζάκης στο Sic transit gloria] πως παρά τ' απατηλά φαινόμενα, οι βασικές καταστάσεις της ζωής επαναλαμβάνονται αδιάκοπα κι ότι μια μητέρα που θηλάζει το μωρό της σήμερα, προσφέρει την ίδια ακριβώς εικόνα όπως στον καιρό του Ομήρου! Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ο Όμηρος έκανε "διακειμενικές αναφορές" στην "Ιλιάδα" και στην "Οδύσσεια"; Εν πάση περιπτώσει ό,τι κι αν έκανε, τα έργα του είναι αθάνατα. Λέτε και του Αλέξη Σταμάτη το έργο να έχει την τύχη των ομηρικών επών - προς μεγάλη απογοήτευση του Κατσουλάρη;
Η απάντηση του Αλέξη είναι πως ένα από τα θέματα που τον αφορούν στη "Βίλα Κομπρέ" είναι - όπως γράφτηκε στην Ελευθεροτυπία - η δημιουργική συνομιλία με τον Άμλετ, τις Μεγάλες Προσδοκίες και την Καρδιά του σκότους του Κόνραντ. Οι αναφορές είναι φυσικά πάμφωτες και εκούσιες και δηλώνονται με "κλειδιά" εγκατεσπαρμένα στην αφήγηση. Και επιπλέον σημειώνει υπάρχει και μια μικρή αναφορά συνολικά 38 λέξεων στην Ελίζαμπεθ Κοστέλο του Κουτσί. Στο κομμάτι της Αφρικής, θέλοντας να τονίσω -λέει ο Αλέξης - τη διαχρονικότητα ενός "χοϊκού" ήρωα, χρησιμοποιώ μια πασίγνωστη φράση του Μοντέν, όπως αποδόθηκε από τον Κουτσί, συν άλλη μία. Οι αναφορές που χρησιμοποιώ είναι τόσο πρόδηλα διακειμενικές, σε σημείο που να ισχύει εκείνο που λέμε στην καθομιλουμένη, "και για όσους δεν κατάλαβαν"... Εγώ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑ! Βεβαίως δεν είμαι κριτικός, όπως οι Χατζηβασιλείου, Δημητρούλια κ.ά. που ΚΑΤΑΛΑΒΑΝ και δεν θεώρησαν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα, που αγγίζει την ουσία της λογοτεχνικής μας ζωής. Η λογοτεχνική ζωή εν Ελλάδι, σε μεγάλο βαθμό είναι ψευδεπίγραφη! Υπάρχουν οι άνθρωποι του πνεύματος, αλλά υπάρχουν και οι μπασιμπουζούκοι του πνεύματος, όπως θα έγραφε αν ζούσε σήμερα ο Αιμίλιος Χουρμούζιος, ένας κριτικός που τσεκούρωνε. Σήμερα, δίχως να ισοπεδώνω, θέλω να πω ότι η λεγόμενη "κριτική" είναι μια χρεοκοπημένη υπόθεση. Πρέπει αυτοί που ασκούν κριτική να έχουν μεγάλα αποθέματα ανιδιοτέλειας και ανεξαρτησίας γνώμης για να είναι σε θέση να κρίνουν απροκατάληπτα και να μην πέφτουν σε παγίδες.Η μικρή μας πόλη των ιδεών έχει χορτάσει από τις παρεΐστικες ιστορίες. Εννοώ αυτό που καταλάβατε. Την ιστορία τη γράφουν οι παρέες [ο Σαββόπουλος δεν το έλεγε;] και μας κούρασαν. Βαρεθήκαμε την αθεράπευτη μωρία των "κυκλωμάτων". Δεν θα πω τώρα τα ονόματα - γιατί τα "κυκλώματα" έχουν ονόματα και λίγο-πολύ είναι γνωστά. Η λέξη "κυκλώματα" που χρησιμοποιω είναι πολύ παλιά και φορτισμένη με το συναισθηματισμό κάποιων πνευματικών ανθρώπων που δεν κατάφεραν να επιβιώσουν στα υψηλά ράφια της λογοτεχνικής ζωής και πάντοτε επικαλούνταν... εχθρούς. Κι εγώ όταν άκουγα διάφορες τέτοιες αιτιάσεις, γελούσα. Έπρεπε να φορτωθώ κάποια χρόνια στην πλάτη, να δουλέψω σ' αυτό το χώρο και να καταλάβω πολλά. Έχω να πω ότι για όλους η ζωή είναι μια οδύσσεια. Για άλλους η οδύσσεια αυτή είναι άγονη και γι' άλλους γόνιμη. Ο καθένας έχει τον τρόπο του για να μπορέσει να καταγραφεί τ' όνομά του στις σελίδες της Γραμματολογίας. Θ' αναρωτηθείτε: Ποιας Γραμματολογίας, όταν τη γράφουν αυτοί που έχουν τη δύναμη; Έγραφε κάπου ο Ανατόλ Φρανς [κι αυτό το επικαλείται ο Άγγελος Τερζάκης στο Sic transit gloria] πως παρά τ' απατηλά φαινόμενα, οι βασικές καταστάσεις της ζωής επαναλαμβάνονται αδιάκοπα κι ότι μια μητέρα που θηλάζει το μωρό της σήμερα, προσφέρει την ίδια ακριβώς εικόνα όπως στον καιρό του Ομήρου! Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ο Όμηρος έκανε "διακειμενικές αναφορές" στην "Ιλιάδα" και στην "Οδύσσεια"; Εν πάση περιπτώσει ό,τι κι αν έκανε, τα έργα του είναι αθάνατα. Λέτε και του Αλέξη Σταμάτη το έργο να έχει την τύχη των ομηρικών επών - προς μεγάλη απογοήτευση του Κατσουλάρη;
No comments:
Post a Comment