Είναι το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς, ανάμεσα στο τελευταίο βιβλίο του Γκύντερ Γκρας («Το κουτί») και την έκδοση δύο ομιλιών του Μαξ Φρις, από τα χρόνια της Νέας Υόρκης, δυο μήνες περίπου πριν η Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης ανοίξει τις πύλες της. Στην Εσπερία, όπου δεν υπάρχουν φεστιβάλ και γιορτές βιβλίου (με ή χωρίς ντελάληδες), αλλά, αντίθετα, μεγάλα «σαλόνια του βιβλίου», και ιστορικοί εκδοτικοί οίκοι, που προσαρμόζονται στις εξελίξεις, χωρίς να χάνουν τίποτα από την παράδοσή τους, τα μεγέθη και οι αξίες πόρρω απέχουν από τις εγχώριες εκδοτικές πολιτικές.
Η έκδοση της αλληλογραφίας Ινγκεμποργκ Μπάχμαν-Πάουλ Τσελάν, με τον τίτλο «Η εποχή της καρδιάς» (Herzzeit), από τις εκδόσεις Suhrkamp, που είχε προγραμματιστεί αρχικά για το 2023-2025, απασχόλησε το σύνολο του γερμανόφωνου Τύπου και θα συνεχίσει να βρίσκεται για αρκετό καιρό στο επίκεντρο της λογοτεχνικής κριτικής και της βιογραφικής έρευνας.
Στο βιβλίο, περιλαμβάνονται, μαζί με τα 196 γράμματα, τα τηλεγραφήματα και τις σημειώσεις των συγγραφέων κατά το διάστημα 1948-1961, ορισμένες επιστολές του Μαξ Φρις στον ποιητή, καθώς και της συζύγου του Τσελάν, Ζιζέλ Τσελάν-Λεστράνζ, στην Ινγκεμποργκ Μπάχμαν. Η αλληλογραφία τους ξεδιπλώνεται «γράμμα με γράμμα», καθώς τα έντονα συναισθήματα στροβιλίζονται στη δίνη του πάθους, των προσδοκιών και των (τελικών) διαψεύσεων. Η μοίρα φέρνει κοντά (κι η ίδια τις χωρίζει) δύο ψυχές, που κατάγονται από διαφορετικές, αγεφύρωτες πνευματικές πατρίδες: εκείνος, «κουβαλά» το Ολοκαύτωμα, εκείνη περιφέρει την ενοχή.
Τους ενώνουν η γλώσσα, η λογοτεχνία, ο έρωτας, ως συστατικά μιας ποιητικής βιογραφίας που θα καταρρεύσει υπό το βάρος αυτών των «υλικών». Το «γλωσσικό πλέγμα» (Τσελάν) και ο «ωριαίος χρόνος» (Μπάχμαν) θα συναντηθούν και θα χωρίσουν στην έρημο της πόλης, της μοναξιάς, της απογοήτευσης. Θα ανταλλάξουν σκέψεις κι επιστολές με καίρια ερωτήματα («ποια είμαι εγώ για σένα;»), υποσχέσεις («αν υποταχτείς σε μένα, θα σού διδάξω την ποίηση»), πρόσκαιρη ευτυχία («Ινγκεμποργκ, Ινγκεμποργκ, είμαι τόσο πλήρης από σένα!»), αλλά και βαριές κατηγορίες («η μεγαλύτερη δυστυχία βρίσκεται σ’ εσένα τον ίδιο»).
Οι εξομολογήσεις είναι βαθιές, οι προσδοκίες μεγάλες, όσο επώδυνη και η ματαίωση, που θα καταλήξει στα σκοτεινά νερά του Σηκουάνα, τον Απρίλιο του 1970 (Τσελάν) και θα ολοκληρωθεί τρία χρόνια αργότερα, με μια ανεξιχνίαστη πυρκαγιά στη Ρώμη (Μπάχμαν). Το ερώτημα, αν «υπάρχει ποίηση μετά το Αουσβιτς» θα μείνει επιπλέον αναπάντητο. Ο έρωτας και ο θάνατος θα στεγαστούν στα «λόγια κάτω από τα ερείπια» (FAZ), και θα σκεπάσουν με δραματικό τρόπο την αδιέξοδη σχέση της Μπάχμαν και του Τσελάν.
No comments:
Post a Comment