Η έντονη άρνηση της τεχνοκρατίας, βάση του κινήματος της αντικουλτούρας
T. Roszak: Η γέννηση της αντικουλτούρας. Στοχασμοί γύρω από την τεχνοκρατική κοινωνία και τη νεανική αμφισβήτησή της, εκδ. Futura - σελ. 347
Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 έγινε σε όλους κατανοητό ότι η πολιτική έκφραση δεν είναι ένα κομματικό στερεοτυπικό, ούτε ορθολογικό ή μαζικό ή οπωσδήποτε στρατευμένο. Συνακόλουθα η κορύφωση του κινήματος της αντικουλτούρας αποκάλυψε το θριαμβεύον υπόστρωμα της κοινωνικής οργάνωσης: την τεχνοκρατία. Τα δύο ρεύματα της αντικουλτούρας, οι χίπηδες και οι πολιτικοί ακτιβιστές της νέας αριστεράς, έστω και αν ποτέ δεν συνέπλευσαν, συναντήθηκαν στη μεγάλη άρνηση της τεχνοκρατίας, στο ήθος της αποσκίρτησης από την κοινωνία των μπαμπάδων.
Η τεχνοκρατία δεν ακολουθεί ούτε καθορίζεται από το σύστημα διακυβέρνησης, μας λέει ο T. Roszak. Η διακριτική επιρροή της εμφανίζεται και στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό. Το στοιχείο που την καθιστά κυρίαρχη είναι ο πατερναλισμός της εμπειρογνωμοσύνης. Η τεχνοκρατία δικαιώνεται από την εμπειρογνωμοσύνη, δηλαδή τους ειδικούς που παρέχουν την αξιόπιστη γνώση σε οποιοδήποτε θέμα, ενώ οι ειδικοί νομιμοποιούνται επειδή η τεχνοκρατία δεν μπορεί να κάνει χωρίς αυτούς. Η αλυσίδα ειδικός - αξιόπιστη γνώση - επιστήμονας - αντικειμενικότητα είναι μονοπώλιο που δεν βασίζεται σε ταξικό προνόμιο. Πρόκειται για ψυχολογικό μονοπώλιο, συνυφασμένο με την κοινωνική κυριαρχία των ειδικών, δηλαδή την πολιτισμική κυριαρχία της αντικειμενικής συνείδησης. Η τελευταία, όμως, είναι μια κατασκευή στην οποία μια δεδομένη κοινωνία, σε μια δεδομένη στιγμή, έχει επενδύσει την αίσθησή της περί νοήματος και αξίας. Είναι δηλαδή μια σύγχρονη μυθολογία, καθώς δεν συνιστά πολιτισμική εξέλιξη της οποίας η συνοχή απορρέει από το γεγονός ότι προσεγγίζει με μοναδικό τρόπο την αλήθεια.
Απέναντι σε αυτή την εξέλιξη, ο Roszak διαπιστώνει ότι οι νέοι είναι από τις ελάχιστες ομάδες ανθρώπων με τις οποίες η αμφισβήτηση έχει μέλλον. Οι νέοι, όμως, δεν είναι συλλήβδην μια αμφισβητησιακή κατηγορία, ούτε οι αναζητήσεις της καταλήγουν στο ίδιο αντικείμενο και στα ίδια μέσα. Η ανάγνωση της εξέγερσης, της δημιουργίας της αντικουλτούρας, είναι ο κύριος στόχος του Roszak. Οχι μόνο να καταλήξει σε μερικά διαφωτιστικά συμπεράσματα, αλλά να καταδείξει τους πιθανούς τρόπους κατανόησης της αντικουλτούρας. Η παρουσίαση του διανοητικού υπόβαθρου (του έργου των Herbert Marcuse, Norman Brown, Allen Ginsberg κ.ά.) της νεανικής εξέγερσης είναι μία από τις επιδιώξεις του. Η δεύτερη είναι να τοποθετήσει την αντικουλτούρα στη σωστή της διάσταση, σε σχέση με τα θέματα που αποτέλεσαν τους καθοριστικούς παράγοντες πρόσληψής της από την κοινή γνώμη: περιθωριακότητα, ψυχεδέλεια, ακτιβισμός, αποσκίρτηση... [Του Φωτη Μπαρουτσου, Η Καθημερινή, 15/6/2008]
No comments:
Post a Comment