International Herald Tribune
Φαινόταν πολύ σπουδαία ιδέα τότε. Το 2004, η Google υπέγραψε μια συμφωνία με πέντε μεγάλες ερευνητικές βιβλιοθήκες για να ψηφιοποιήσει όλα τα βιβλία των συλλογών τους. «Αποστολή της Google είναι να οργανώσει την παγκόσμια πληροφόρηση, και είμαστε ενθουσιασμένοι που θα συνεργαστούμε με βιβλιοθήκες για να κάνουμε αυτή την αποστολή πραγματικότητα», δήλωσε ο συνιδρυτής της εταιρείας Λάρι Πέιτζ. Το εγχείρημα φαινόταν σαν ενθαρρυντικό πρώτο βήμα προς έναν κόσμο όπου όλη η γνώση θα ήταν προσβάσιμη online, συνεχώς. Δεν ήταν όμως όλοι το ίδιο ενθουσιασμένοι με αυτό το αγγελικό όραμα του μέλλοντος, όπως το είχε συλλάβει η Google. Συγγραφείς είχαν την τόλμη να επιμείνουν να πληρωθούν για τα ψηφιοποιημένα κείμενά τους, που θα χρησιμοποιούνταν για να πουλάει η Google διαφημίσεις ή που θα τα αναρτούσαν τελικά σε ένα ενδεχόμενο «Αναγνωστήριο Google». Η Ενωση Συγγραφέων έκανε αγωγή και τελικά συμβιβάστηκε εξωδικαστικά με την Google, με αποτέλεσμα μια περίπλοκη συμφωνία για πληρωμή πνευματικών δικαιωμάτων που περιμένει την έγκρισή της από τις δικαστικές αρχές.
Χρήσιμο, όχι χάρισμα
Βιβλιοθήκες που εξαιρέθηκαν από το πρόγραμμα της Google προβληματίζονταν αν θα συμμετάσχουν. Οι λέξεις «Free to All» («δωρεάν για όλους») είναι χαραγμένες σε πέτρα πάνω από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βοστώνης, αλλά, την τελευταία φορά που κοίταξα, οι λέξεις αυτές δεν υπάρχουν στις ατράκτους των Boeing και των Gulfstream που ανήκουν στους ιδρυτές της Google, τον Λάρι Πέιτζ και τον Σεργκέι Μπριν. Τα διευθυντικά στελέχη της Google εμφανίζονται σαν να κάνουν μεγάλη χάρη στον κόσμο, χωρίς να αναφέρουν ότι βρίσκονται στην αγορά για να πουλάνε και όχι για να χαρίζουν. «Πιστέψαμε ότι θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο στον κόσμο αν τα βιβλία ήταν σε ψηφιακή μορφή». Ετσι μου εξήγησε ο Ανταμ Σμιθ, ο διευθυντής παραγωγής, το αρχικό κίνητρο πίσω από αυτό το πρόγραμμα ψηφιοποίησης. Δεν πρόκειται όμως για ένα φιλανθρωπικό εγχείρημα, έτσι δεν είναι; «Είναι χρήσιμο για την Google, γι’ αυτό το κάνουμε», είπε ο Σμιθ.
Είναι μάταιη η αντίσταση; Δεν το πιστεύουν όλοι αυτό. Το 2005, η Yahoo!, η Microsoft και η μη κερδοσκοπική εταιρεία Internet Archive ξεκίνησαν ένα πραγματικά φιλανθρωπικό εγχείρημα με τον τίτλο «Open Content Alliance» («Συμμαχία Ανοικτού Περιεχομένου»), στο οποίο συνυπέγραψαν συνολικά 19 βιβλιοθήκες της Μασαχουσέτης, ανάμεσά τους οι βιβλιοθήκες του MIT, του Brandeis και του Boston College, καθώς και τεράστια πανεπιστημιακά συγκροτήματα όπως το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. «Ανοικτό» σημαίνει ότι προσφέρει δωρεάν πρόσβαση σε ψηφιοποιημένα βιβλία. Το πρόγραμμα της Google, αντίθετα, θα είναι κατά πάσα πιθανότητα «κλειστό». Ο αρχικός χρηματοδότης, η Microsoft, απέσυρε την υποστήριξή της φέτος και έτσι η Open Content Alliance μετασχηματίζεται τώρα στην Open Knowledge Commons («κοινότητα ανοικτής γνώσης»), η οποία υποστηρίζεται από το Ιδρυμα Σλόαν, και πρόκειται να κάνει την οργανωτική της συνάντηση στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου την επόμενη εβδομάδα. Ολοι διστάζουν να επιτεθούν στην Google, κυρίως εξαιτίας της μεγάλης δύναμής της στην αγορά, καθώς και επειδή έχει ήδη ψηφιοποιήσει 7 εκατομμύρια βιβλία στα οποία οι βιβλιοθήκες θέλουν να έχουν πρόσβαση.
«Δεν προσπαθούμε να δυσφημίσουμε την Google», επιμένει η Μάουρα Μαρξ, διευθύντρια της Open Know-ledge Commons. «Χρειάζεται όμως να εξασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει μια βιώσιμη εναλλακτική δυνατότητα και ότι η πρόσβαση στη γνώση δεν θα εμπορευματοποιηθεί». Η Μαρξ και ο Σμιθ της Google σημειώνουν ότι μερικές βιβλιοθήκες, όπως της Καλιφόρνιας, συνεργάζονται και με την Google και με προγράμματα ανοικτής πρόσβασης.
«Οχι» από το Χάρβαρντ
Ευτυχώς, δεν φοβούνται όλοι την Google. Το Χάρβαρντ, ένα από τα πρώτα πανεπιστήμια που συμμετείχαν στη συμφωνία του 2004, έχει αποφασίσει να μην επιτρέψει στην Google να πωλήσει κανένα από τα βιβλία που έχει στην κατοχή του με κοπιράιτ. Σε μια επιστολή που υπογράφει ο επικεφαλής βιβλιοθηκάριος του Χάρβαρντ, ο Ρόμπερτ Ντάρντον, εξηγεί στο προσωπικό ότι η συμφωνία της Google με την Ενωση Συγγραφέων «περιέχει πάρα πολλούς δυνητικούς περιορισμούς στην πρόσβαση και τη χρήση των βιβλίων από μέλη της κοινότητας των επιστημόνων και από τις διευθύνσεις των δημόσιων βιβλιοθηκών... Προς το παρόν, η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ θα εξακολουθήσει να εξερευνά άλλους τρόπους για να ανοίξει τις συλλογές της ευρύτερα, για το κοινό καλό».
Σ’ έναν φλογερό φιλιππικό, με τίτλο «Free Our Libraries», που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του Boston Library Consortium, ο Ρίτσαρντ Τζόνσον, σύμβουλος στην Ενωση Ερευνητικών Βιβλιοθηκών, καταγγέλλει την «επιπόλαια, αστόχαστη κίνηση... που απειλεί να περιορίσει τα δικαιώματα του κοινού σε συλλογές βιβλίων τα οποία συγκεντρώθηκαν και διατηρήθηκαν, συχνά με δημόσιες δαπάνες, σε βιβλιοθήκες σε όλο τον κόσμο».
«Οι εταιρείες δεν πληρώνουν τίποτα για να έχουν πρόσβαση στα διαμάντια του στέμματος», γράφει ο Τζόνσον. «Μπορεί να ξυπνήσουμε μια μέρα και να ανακαλύψουμε ότι η ψηφιοποιημένη κληρονομιά μας έγινε ιδιωτική ιδιοκτησία και όχι δημόσιο αγαθό». Βιβλιοθηκάριοι όλου του κόσμου, ενωθείτε! Εχετε να χάσετε τα πάντα: Τα βιβλία σας.[Η Καθημερινή, Kυριακή, 4 Iανoυαρίου 2009]
No comments:
Post a Comment