Τζον Απντάικ: Ανατόμος της Αμερικής

Πέθανε χθες ο δις βραβευμένος με Πούλιτζερ, Τζον Απντάικ, σε ηλικία 75 ετών

ΑΠΩΛΕΙΑ. Ο Τζον Απντάικ, που πέθανε χθες στα 75 του χρόνια από καρκίνο των πνευμόνων, το δήλωνε με κάθε αφορμή: «Το θέμα μου είναι η προτεσταντική μεσαία τάξη στις μικρές πόλεις της Αμερικής». Η είδηση του θανάτου του επισφράγισε ένα κεφάλαιο του αμερικανικού 20ού αιώνα, γιατί ο Τζον Απντάικ, όπως και ο Νόρμαν Μέιλερ, ο Τζον Τσίβερ, ο Γκορ Βιντάλ ή ο ακόμη τόσο παραγωγικός Φίλιπ Ροθ, έπιασε την καρδιά της Αμερικής με ένα τρόπο τόσο απόλυτο που έγινε συμβολικός ενός τόπου, μιας κουλτούρας, ενός ανθρωπότυπου.

Ο Απντάικ, βραβευμένος με Πούλιτζερ δύο φορές, υπήρξε ως το τέλος πολυγραφότατος και άφησε δεκάδες έργα, μυθιστορήματα, αυτοβιογραφίες, δοκίμια, στίχους, λογοτεχνικές κριτικές. Συνδέθηκε με τον New Yorker, στη δεκαετία του ’50 ως συντάκτης, αργότερα και ώς το τέλος ως συνεργάτης, και μέσα από το περιοδικό αγκάλιασε όλη την Ανατολική Ακτή και τον μεσαίο Αμερικανό που διέθετε κοινωνική κινητικότητα, υλικές προσδοκίες και εξασκείτο σε προβολές επιθυμιών. Αυτός ήταν ο «Ράμπιτ», ο αρχετυπικός του ήρωας, επαναλαμβανόμενη φιγούρα σε σειρά μυθιστορημάτων, που ο Απντάικ τον παρακολουθεί στα βήματα της ζωής του και στα τελετουργικά στάδια: δουλειά, γάμος, εξωσυζυγικές περιπέτειες, μικροί θρίαμβοι και τελική ήττα: ο θάνατος.

Ο Τζον Απντάικ, πολυμεταφρασμένος και στα ελληνικά, γεννήθηκε το 1932 στην Πενσιλβάνια και αφού φοίτησε στο Χάρβαρντ, πήγε στην Αγγλία όπου σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών Ruskin της Οξφόρδης. Με την επιστροφή του στις ΗΠΑ άρχισε να γράφει και από το 1959, με την έκδοση του πρώτου του μυθιστορήματος «The Poorhouse Fair» (που δεν ενθουσίασε τους κριτικούς) καθιερώνεται ως συγγραφέας. Γρήγορα απέκτησε μεγάλο κοινό και διεθνή φήμη. Το «Rabbit Run» (Τρέχα Λαγέ) τον εκτόξευσε και αργότερα, με τα «Ζευγάρια» (1968) ανοίχτηκε στο ευρύτερο κοινό. «Μου αρέσουν οι μέσοι όροι», έλεγε. «Εκεί είναι όπου τα άκρα συγκρούονται, όπου η αμφιβολία ακατάπαυστα πρυτανεύει». Ο Απντάικ ήταν ένας στυλίστας, με την ακρίβεια «Ολλανδού ζωγράφου», όπως είχαν γράψει οι Τάιμς, μόνο που στη θέση των αστών των Κάτω Χωρών του 17ου αιώνα τοποθετούσε τους Αμμερικανούς του 20ού. Η εμμονή του γύρω από το σεξ, την προαστιακή κουλτούρα και τη ματαίωση των αστικών ονείρων άφησε πίσω ορισμένα σπουδαία βιβλία - καθρέφτες μιας βαθιάς αλλά οικείας Αμερικής. [Η Καθημερινή, Tετάρτη, 28 Iανoυαρίου 2009]