Αν Απλμπαουμ «Ο τρόμος των γκουλάγκ, αυτονόητο μέρος του συστήματος»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΥ, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010

Περίπου δεκαοκτώ εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες και παιδιά πέρασαν από τα σοβιετικά γκουλάγκ, το τεράστιο δίκτυο από στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας που εκτεινόταν σε ολόκληρη την ΕΣΣΔ. Τεσσεράμισι εκατομμύρια άνθρωποι δεν βγήκαν ζωντανοί από εκείνο το βάναυσο σύστημα που τα θύματά του το αποκαλούσαν «κρεατομηχανή». Η πρώτη ολοκληρωμένη ιστορία των γκουλάγκ διαβάζεται και σαν απόπειρα να συνεχιστεί μια συζήτηση που έκλεισε πρόωρα.

Η αλήθεια είναι ότι αυτή η πρώτη, έγκυρη μελέτη των γκουλάγκ άργησε λίγο να μεταφραστεί στη γλώσσα μας -κι αυτό ενώ έρχεται με τις καλύτερες συστάσεις. Το 2004 το «Γκουλάγκ: Η αληθινή ιστορία» τιμήθηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ για μη λογοτεχνικό βιβλίο, γρήγορα μεταφράστηκε σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες και έγινε διεθνές μπεστ σέλερ. Ή περίπου διεθνές, όπως διευκρινίζει η συγγραφέας του, η διάσημη Αμερικανίδα δημοσιογράφος Αν Απλμπαουμ, αρθρογράφος σήμερα της Washington Post. «Εχει ενδιαφέρον αυτό. Η υποδοχή που είχε το βιβλίο σε κάθε διαφορετική χώρα, είχε περισσότερο να κάνει με τη δημόσια συζήτηση που τύχαινε να διεξάγεται κάθε φορά. Για παράδειγμα, στην Πορτογαλία το βιβλίο κυκλοφόρησε μία εβδομάδα πριν από το θάνατο ενός διάσημου κομμουνιστή πολιτικού, ο οποίος ήταν ένθερμος υποστηρικτής του Στάλιν, οπότε η έκδοση πυροδότησε μια μεγάλη συζήτηση γύρω από την ιστορία του κομμουνισμού στη χώρα. Αντιστοίχως, στη Σουηδία έτυχε να συμπέσει η έκδοση με τη δημόσια συζήτηση γύρω από την επιρροή του ρωσικού κομμουνισμού στο σουηδικό σοσιαλισμό» λέει η δημοσιογράφος, η οποία κάλυψε την κατάρρευση του κομμουνισμού ως ανταποκρίτρια του βρετανικού περιοδικού Economist στη Βαρσοβία -όπου και ζει σήμερα, αφού είναι σύζυγος του Πολωνού υπουργού Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι.

Στις κοντά 800 σελίδες του βιβλίου, η Απλμπαουμ παρουσιάζει και αναλύει τα ευρήματα της εξαντλητικής έρευνας που έκανε γύρω από το σοβιετικό σύστημα καταναγκαστικής εργασίας, ανατρέχει σε αρχεία και απομνημονεύματα θυμάτων, ενώ συμπεριλαμβάνει και συνεντεύξεις που έκανε η ίδια με επιζήσαντες.

Ενώ είναι κοινός τόπος ότι τα γκουλάγκ αποτέλεσαν θέατρο απίστευτης βαρβαρότητας και μία από τις πιο οδυνηρές πτυχές της Ιστορίας του εικοστού αιώνα και παρ' όλο που το «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ» του Σολζενίτσιν είναι έργο κλασικό και πολυδιαβασμένο, στην πραγματικότητα ελάχιστοι έχουν μια καθαρή εικόνα γύρω από το πώς ήταν η ζωή στα γκουλάγκ. Το βιβλίο της Απλμπαουμ επιχειρεί να καλύψει αυτό το κρίσιμο κενό στη γνώση μας για το πρόσφατο ευρωπαϊκό παρελθόν... ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ