Μεταξύ παράδοσης και σύγχρονου κόσμου

Με τιμώμενη χώρα τη Γαλλία, ολοκληρώνεται σήμερα η 3η Εκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου στις εγκαταστάσεις της HELEXPO, στο Μαρούσι. Μ' αυτή την αφορμή ήρθαν στην Αθήνα εννέα Γάλλοι συγγραφείς και εικονογράφοι. Ανάμεσά τους, ο Ζαν-Φιλίπ Αρού-Βινιό, ο Φιλίπ Λεσερμεγιέρ και ο Ολιβιέ Ταλέκ.

Φιλίπ Λεσερμεγιέρ, Ολιβιέ Ταλέκ, Ζαν-Φιλίπ Αρού-Βινιό: με τον λόγο τους και τις εικόνες τους μίλησαν σ' όλη την Ευρώπη

Επιτυχημένοι και οι τρεις όχι μόνον στην πατρίδα τους, καθώς τα έργα τους κατάφεραν να γίνουν γνωστά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Και των τριών τα βιβλία έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά και έχουν αγαπηθεί από τα Ελληνόπουλα.

- Ο Ζαν-Φιλίπ Αρού-Βινιό έχει διατηρήσει από τα παιδικά του χρόνια το πάθος για τα αστυνομικά και τα περιπετειώδη μυθιστορήματα. Είναι καθηγητής φιλολογίας σε λύκειο στα προάστια του Παρισιού, ενώ παράλληλα διευθύνει τη σειρά «Gallimard Jeunesse».

- Ο Φιλίπ Λεσερμεγιέρ αγαπήθηκε και στην Ελλάδα για τις «Πριγκίπισσες άγνωστες και ξεχασμένες». Καθηγητής κι αυτός, διδάσκει γαλλική γλώσσα και ιστορία σε λύκειο του Στρασβούργου.

- Ο τελευταίος της παρέας είναι ο εικονογράφος Ολιβιέ Ταλέκ, που συνεργάζεται με το «Elle», το «Le Nouvel Observateur», το «Senso» και τη «Liberation».

Τους ρωτήσαμε σε ποιο βαθμό τα βιβλία τους προσαρμόζονται στους νέους καιρούς μας, χωρίς να ξεχνούν τη μακρά κλασική παράδοση του παιδικού και εφηβικού βιβλίου. «Τα δικά μου μυθιστορήματα είναι κλασικά στη φόρμα και στην αφηγηματική τους δομή, αλλά είναι μοντέρνα ως προς το περιεχόμενό τους. Ενώ αναφέρονται στα παιδιά με τα σημερινά προβλήματα, στην ουσία τους είναι αχρονικές ιστορίες. Για να τις γράψω, βασίζομαι κυρίως στην παιδική μου φαντασία», λέει ο Ζαν-Φιλίπ Αρού-Βινιό.

Ο Φιλίπ Λεσερμεγιέρ γνωρίζει ότι οι «Πριγκίπισσές» του έχουν αγαπηθεί στην Ελλάδα. «Ακολούθησα το ύφος του Ρεϊμόν Κενό στις "Ασκήσεις ύφους", όπου μια ιστορία παρουσιάζεται με διαφορετικούς τρόπους. Εγώ χρησιμοποίησα τραγούδια, ανέκδοτα, μικρές φράσεις λίγο σουρεαλιστικές. 'Ή τα τεστ και τα κουίζ που βλέπουμε στα γυναικεία περιοδικά. Ηθελα να κάνω το βιβλίο διασκεδαστικό», εξηγεί.

Ο εικονογράφος Ολιβιέ Ταλέκ ξεκίνησε, όπως μας είπε, με σημείο αναφοράς του την κλασική ζωγραφική. Και μετά; «Πρόσθεσα στη δουλειά μου σύγχρονα στοιχεία της πόλης, ώστε να απευθύνομαι στα παιδιά μέσα από αυτό που βιώνουν καθημερινά. Συνήθως χρησιμοποιώ ακρυλικά, μολύβι και κάρβουνο».

«Οι νέες τεχνολογίες έχουν ριζικά μεταμορφώσει τις εκδόσεις», απαντάει ο συγγραφέας Αρού-Βινιό στο ερώτημα, τι αλλαγές θα επιφέρουν στο παιδικό και εφηβικό βιβλίο οι ψηφιακές τεχνολογίες. «Για παράδειγμα, σήμερα δεχόμαστε στο κινητό μας μικρά "μυθιστορήματα", στα οποία συνυπάρχουν κείμενο, εικόνα και ήχος. Ετσι, μας προσφέρονται νέες μορφές ιστοριών».

Δεν ξεχνάει να μας αναφέρει και μια εφαρμογή της τεχνολογίας στο τυπωμένο βιβλίο: «Ηδη έχουμε πιλοτικά δεδομένα στον τομέα που ονομάζουμε προσαυξημένη πραγματικότητα. Πάνω στις σελίδες ενός βιβλίου, με μια γουέμπ κάμερα και έναν υπολογιστή, βλέπουμε να αναδύονται σε τρισδιάστατη απεικόνιση χαρακτήρες, με τους οποίους ο αναγνώστης έρχεται σε διάδραση και μπορεί να παίξει μαζί τους. Ωστόσο, είμαι πεπεισμένος ότι το βιβλίο με τη μορφή τού τυπωμένου χαρτιού δεν θα εξαφανιστεί ποτέ».

Αναφορά στον Εκο

Ο Φιλίπ Λεσερμεγιέρ, αντίθετα, είναι πιο... εστέτ. Δηλώνει ότι εργάζεται «πάνω στο βιβλίο σαν ένα ωραίο αντικείμενο. Γι' αυτό μ' αρέσει να συνεργάζομαι με καλλιτέχνες που αντιμετωπίζουν το βιβλίο σαν έργο τέχνης. Συμφωνώ με τον Ουμπέρτο Εκο: το βιβλίο είναι το πιο μοντέρνο αντικείμενο, γιατί μπορούμε να το βάλουμε στην τσέπη μας, να σημειώσουμε πάνω του, να το χάσουμε ή να το εγκαταλείψουμε κάπου», λέει.

Συμφωνεί και ο εικονογράφος της παρέας. «Οι εικονογράφοι κάποια στιγμή άρχισαν να χρησιμοποιούν τα ψηφιακά μέσα σαν μόδα. Σήμερα παρατηρείται η τάση να επανερχόμαστε στις παραδοσιακές τεχνικές, χωρίς αυτό να έρχεται σε αντίθεση με την εξέλιξη του βιβλίου, καθώς έχουμε ψηφιακή απεικόνιση και αποθήκευση», λέει ο Ολιβιέ Ταλέκ.

Από μέσα γνωρίζει ο Αρού-Βινιό, αφού είναι υπεύθυνος παιδικής σειράς στον «Γκαλιμάρ», με ποια κριτήρια κάνει τις επιλογές του ένας μεγάλος εκδοτικός οίκος: «Εχουμε τρία βασικά κριτήρια. Θέλουμε ιστορίες με δυνατή αφήγηση. Προσπαθούμε η γλώσσα να μη στέκεται εμπόδιο στα παιδιά. Να ταυτίζονται με τον ήρωα της ιστορίας. Γιατί, ας μην κρυβόμαστε, το παιδί επιθυμεί να ανακαλύπτει ταυτίσεις και να μπαίνει σε κόσμους που μοιάζουν με τους δικούς του». *

• Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2010