Για εραστές των αναμνήσεων αλλά και της μικροϊστορίας

Η απώλεια μιας πατρίδας, πηγή για την Κρήτη του 17ου αι.

Zuanne Papadopoli, L’occio. Time of leisure. Memories of seventeenth-century Crete. Επιμέλεια και αγγλική μετάφραση: Alfred Vincent. Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών, Graecolatinitas nostra, Sources 8. Βενετία, 2007, σελ. 405

Το κείμενο ήταν γνωστό στους ειδικούς από καιρό. Απόκειται στο Μουσείο Κορέρ της Βενετίας και καθ’ όσον αφορά την ιστορία της Κρήτης του 17ου αιώνα ήταν επόμενο να έχει ενταχθεί από χρόνια στις σημαντικές πηγές της κρητικής ιστορίας. Ο διαπρεπής Βρετανός ελληνιστής Αλφρεντ Βίνσεντ ολοκλήρωσε την έκδοση, τον σχολιασμό και την αγγλική μετάφραση, καθιστώντας το προσιτό σε όλους: τους ιστορικούς, αλλά και γενικότερα τους εραστές αναμνήσεων και μικροϊστορίας.

Περιμένουμε με ανυπομονησία τη μετάφραση στα ελληνικά.

«Μια μέρα του 1690 ένας γέρος άνθρωπος κάθεται στο σπίτι του στην Πάδοβα να γράψει τις αναμνήσεις του από τη γη που ανατράφηκε». Είχε ζήσει πολλά μέσα σε ένα κεντρικό και τραυματικό γεγονός εκείνου του αιώνα, τη μακρά πολιορκία του βενετικού Χάνδακα (σημ. Ηράκλειο) και την άλωσή του από τους Τούρκους. Εζησε τα γεγονότα της πολιορκίας, λαβώθηκε κιόλας. Στη συνέχεια, πρόσφυγας, πέρασε από τη Ζάκυνθο ή την Κέρκυρα για να καταλήξει στην Ιστρια και τα τελευταία χρόνια της ζωής του στην Πάδοβα.

Μνημείο. Ονόμασε τις αναμνήσεις του «σχόλη». Η απώλεια μιας πατρίδας είναι ούτως ή άλλως ένα τραύμα και ό,τι την ακολουθεί μπορεί να είναι άλλο ένα. Δεν αναφέρεται καθόλου στα χρόνια της προσφυγιάς και τις πιθανές δυσκολίες που συνάντησε όσο βρισκόταν στην Ιστρια και στην Πάδοβα. Γεγονός που καθιστά αυτές τις αναμνήσεις ένα μοναδικό μνημείο για τους τρόπους ανασυγκρότησης και επιλογής της μνήμης, τη θεραπευτική λειτουργία της, αλλά και τις διαθλάσεις των χώρων, των εμπειριών (που λειτουργούν ουσιαστικά ως σύμβολα) και εν τέλει όλης της ιστορίας. Παρατηρώντας, επιπλέον, τα στοιχεία που κρατάει ο Παπαδόπολι για να θυμηθεί την πατρίδα, έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε τις αξίες, τα τοπία, τα σημεία που συνιστούν τη μνήμη και άρα τον διανοητικό κόσμο ενός ανθρώπου της τάξης του και της παιδείας του. Η τάξη του; Αυτή είναι ίσως και το κύριο παρατηρητήριό του... [συνεχίζεται, Του Ν. Ε. Καραπιδακη, Η Καθημερινή, 1/6/2008]