ΜΠΕΝΓΙΑΜΙΝ, Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΕΚΕΙ

Μια νέα κριτική βιογραφία του μεγάλου Γερμανού στοχαστή, που «διαβάζεται» σαν ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του

Esther Leslie, Walter Benjamin, Reaktion Books, Λονδίνο 2007

Ο λαβύρινθος είναι η πατρίδα όσων διστάζουν. Β. Μπενγιαμιν

Στον Βάλτερ Μπένγιαμιν, ως πρόσωπο και ως βιογραφία, το πεπρωμένο, ως «μονόδρομος», έχει όνομα και σώμα: είναι το «σκυφτό ανθρωπάκι», από το ποίημα του Κλέμενς Μπρεντάνο, ένας καμπούρης νάνος, που «φροντίζει» κάθε πρόθεση και κάθε ενέργεια του μικρού Βάλτερ να ακυρώνεται, να «παγώνει στον χρόνο», να εξατμίζεται (πουφ!!!), μια διαρκής αναίρεση, που θα τον συνοδέψει σε όλη τη διάρκεια του βίου του, από το γενέθλιο Βερολίνο μέχρι το Παρίσι και το καταληκτήριο Πορτ Μπου. Η Εσθερ Λέσλι, καθηγήτρια για την πολιτική αισθητική στο Μπίρκμπεκ (Πανεπιστήμιο Λονδίνου), μας προσφέρει μία υποδειγματική βιογραφία, που διαβάζεται σαν σενάριο ενός ντοκιμαντερ.

«Με βαριές αποσκευές». Δεν είναι λίγοι οι χαρακτηρισμοί, που απέδωσαν φιλόσοφοι, λογοτέχνες και βιογράφοι στον «τυχο-διώκτη» (με την αμφισημία της έννοιας) Βάλτερ Μπένγιαμιν. Για τη Χάνα Αρεντ ήταν ένας από τους «ανθρώπους σε σκοτεινούς καιρούς», η Κατρίν Περέ τιτλοφορεί το ογκώδες δοκίμιό της «Χωρίς προορισμό», ο Φρέντερικ Χέτμαν τον χαρακτηρίζει «ταξιδιώτη με βαριές αποσκευές», ενώ ο Μπρούνο Αρπάια τιτλοφορεί το μυθιστόρημά του, που εκτυλίσσεται τα τελευταία χρόνια του Γερμανοεβραίου στοχαστή, «Ο άγγελος της ιστορίας», παραπέμποντας κατ’ ευθείαν σε αυτόν και τον Κλέε.

Αντίθετα, η Εσθερ Λέσλι επιλέγει τη δωρική απλότητα και αφήνει το ονοματεπώνυμο να δεσπόσει πάνω από και σε όλα.

Αυτό που ξεχωρίζει τη βιογραφία της Αγγλίδας καθηγήτριας από όσα σχετικά έργα έχουν κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα και αφορούν ανάλογα εγχειρήματα και συλλογές ντοκουμέντων (με εξαίρεση την Benjaminiana των Χ. Πάτνις και Γκ. Σμιθ, τα «Νέα ντοκουμέντα για τον θάνατο του Β. Μπένγιαμιν», της Ι. Σόυερμανν, αλλά και την «Ατζέντα της εξορίας. 1933-1940», βλ. «Καθημερινή», 3. 1. 2007) έγκειται στον τρόπο που η συγγραφέας προσεγγίζει το θέμα της... [συνεχίζεται, Του Κωστα Καλφοπουλου, Η Καθημερινή, 1/6/200]