Μια άγνωστη στις μέρες μας πτυχή της δημοφιλέστατης συγγραφέως των «Ματωμένων Χωμάτων» αποκαλύπτεται πέντε χρόνια μετά το θάνατό της και μισό και πλέον αιώνα μετά την μάχιμη, στρατευμένη αρθρογραφία της στο «Ριζοσπάστη» (τα άρθρα της για διεθνή θέματα διήρκεσαν απ' το 1945 ώς τη διαγραφή της από το ΚΚΕ το 1947). Ηλθε το πλήρωμα του χρόνου, και η Διδώ Σωτηρίου μάς ξανασυστήνεται, σήμερα που «εκπαραθυρώνεται» κατά εξοργιστικό τρόπο απ' την επίσημη δημόσια εκπαίδευση, ως πολιτική αναλύτρια, ή αν θέλετε, με τρέχουσες ορολογίες, ως διεθνολόγος.
Στα τέλη του Φεβρουαρίου κυκλοφορεί από τον «Κέδρο» με τίτλο -σημειωτέον, δόθηκε σήμερα από τους επιμελητές και όχι από την ίδια- «Το βιβλίο μου για τη διεθνή πολιτική - Τα πρώτα βήματα του Ψυχρού Πολέμου». Τον πρόλογο υπογράφει ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος και το επίμετρο ο Νίκος Μπελογιάννης, που μαζί με τον Κωνσταντίνο Ζαγαρά έχει και τη συνολική επιμέλεια της έκδοσης. «Μικρό μέρος του βιβλίου ήταν διαμορφωμένο σε κείμενο έτοιμο για δημοσίευση», διευκρινίζει στο επίμετρο ο Ν. Μπελογιάννης, για να προσθέσει -χωρίς φόβο και πάθος: «Θα τολμούσαμε να πούμε πως το βιβλίο αντιμετωπίστηκε σαν ανασκαφικό εύρημα και χρειάστηκε ανασυγκόλληση σπαραγμάτων χωρίς να θυσιαστεί τίποτα». Αθλος. Ορθώς κρίθηκε σκόπιμο κι αναγκαίο να συνοδεύεται από τα άρθρα του «Ριζοσπάστη», με τα οποία συνδιαλέγεται και απ' τα οποία εκκινεί. Δημοσιεύονται τα 29 απ' τα 174 συνολικά στο ακέραιο [για τη σοβιετο-γιουγκοσλαβική συμφωνία (13.4.46), την αντικατάσταση του Μπερνς από τον Μάρσαλ (13.1.47), το πρόβλημα της Παλαιστίνης σε σχέση με τον αγγλοαμερικανικό ιμπεριαλισμό (3.5.1946) κ.ά.].
Η κινηματογραφική περιπέτεια του χαμένου χειρογράφου ξεκινά από τη μοιραία ημέρα του '47 που η Διδώ Σωτηρίου εκδιώχτηκε απ' το ιδιόκτητο διαμέρισμά της στην οδό Κοδριγκτώνος, καθώς μια υπερεθνικόφρων ένοικος της πολυκατοικίας μάζεψε υπογραφές απ' τους υπόλοιπους ενοίκους της, που υποβλήθηκαν στην Ασφάλεια. Αμέσως ξεκινά η εκδίωξή της ως «επικίνδυνης κομμουνίστριας».
Εγκαταλείποντας το σπίτι «η Διδώ έκαψε ή έβρασε μέχρι πολτοποίησης», όπως σημειώνει στο επίμετρο ο Νίκος Μπελογιάννης, «τεράστιο αριθμό χειρογράφων. Το υλικό που είχε συγκεντρώσει γράφοντας τα άρθρα στον "Ριζοσπάστη", αφού ήταν ήδη δημοσιευμένο, δεν είχε νόημα να το καταστρέψει». Στο νεοκλασικό πια της οδού Αιγίνης στην Κυψέλη, όπου κατέφυγε (ανήκε στην κουνιάδα της Μ. Ιορδανίδου), «η Διδώ επεξεργάστηκε όλο το υλικό το σχετικό με τη διεθνή πολιτική, και καθώς η παρανομία δεν είχε τέλος, έκρυψε την ολοκληρωμένη μορφή του βιβλίου στη σοφίτα. Με τη λήξη της παρανομίας το αναζήτησε, για να διαπιστώσει με φρίκη πως τα τρωκτικά δεν είχαν αφήσει ούτε ένα κεφάλαιο που να διαβάζεται. Εμεινε λοιπόν με τον καημό η Διδώ τα επόμενα 45 χρόνια. Ωσπου το 1995 διαπιστώθηκε πως η παροιμιώδης αφηρημάδα της είχε αποβεί σωτήρια. Καθώς η πολυκατοικία της Κοδριγκτώνος είχε κτιστεί επί Ιωάννου Μεταξά, εποχή που όλοι οι αριστεροί επινοούσαν κρύπτες στα πιο απίθανα μέρη των σπιτιών τους, η Διδώ είχε, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, φροντίσει να υπάρχει ένα κενό μέσα από τα σοβατεπιά του σαλονιού». Εκεί έκρυψε την πρώτη μορφή του βιβλίου, γεγονός που... καθ' οδόν λησμόνησε. Το 1995 ενόσω ανακαινιζόταν το διαμέρισμα -δωρεά πλέον στην Εταιρεία Συγγραφέων- ήλθαν στο φως άθικτα τα... χαμένα χειρόγραφα.
**Στο επίμετρό του, ο Ν. Μπελογιάννης περνά διαγωνίως την τρικυμιώδη σχέση της Διδώς Σωτηρίου με τον Ζαχαριάδη, την απότομη διακοπή της συνεργασίας της με το «Ριζοσπάστη», που ξεκινά ήδη απ' το '34-'35, καθώς και τη διαγραφή της από το ΚΚΕ με τη χονδροειδή δικαιολογία «δείλιασε λόγω της αστικής της καταγωγής». Η διαγραφή της (στις 12 Μαρτίου του '47) δεν ήταν παρά η τιμωρία της για τη μετάδοση, χωρίς άνωθεν άδεια, μιας σοβαρότατης ανακατάταξης: η Αγγλία παραχωρούσε την κυριαρχική θέση της στην Ευρώπη στις ΗΠΑ, αντί του ΟΗΕ. «Το βασικό πρόβλημα του Ζαχαριάδη με τη Διδώ ήταν πως, πράγμα σπάνιο μέσα στο ΚΚΕ, δεν είχε καθόλου βλέψη για κομματική αναρρίχηση και καθώς ήταν πάντα ανεξάρτητο πνεύμα, την απασχολούσαν μόνο η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία. Τι μπορούσαν να κάνουν με κάποιον που δεν τους είχε καμία ανάγκη και προπαντός, κάποιον πολύ πιο μορφωμένο από αυτούς;», θέτει το ρητορικό ερώτημα ο Μπελογιάννης. «Δεν μπορούσε να γίνει ανεκτό το ότι η Διδώ ως γλωσσομαθής είχε πρόσβαση σε πληροφόρηση περί τα διεθνή, αδιανόητη για την κομματική νομενκλατούρα». Ευτυχώς διεγράφη -η ίδια μάλιστα έλεγε πως χρωστούσε γι' αυτό μεγάλη χάρη στον Ζαχαριάδη- για να καθίσει και να γράψει το «Οι νεκροί περιμένουν» (1959). Κι εν συνεχεία, όλα της τα μυθιστορήματα. *
- Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 - 07/02/2009
Προδημοσίευση
«Ευρώπη, το σπουδαιότερο πεδίο συγκρουομένων συμφερόντων»
**Προδημοσίευση αποσπάσματος (του '47) για την αμερικανική πολιτική διείσδυσης στην Ευρώπη (θεματική που καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος στο βιβλίο, μαζί με την κυριαρχία των ΗΠΑ έναντι της Αγγλίας, αλλά και την πλήρη υποδούλωση της δεύτερης στην πρώτη):
«Είναι πολλές οι πλευρές του ευρωπαϊκού προβλήματος, αλλά ουσιαστικά μπορεί κανείς να πει ότι αυτό συνοψίζεται σε δυο κυρίως σημεία. Πρώτον, στη λύση που θα πάρει το γερμανικό πρόβλημα, το μεγαλύτερο, περιπλοκότερο και σπουδαιότερο του αιώνα μας, δεύτερον, στη δημιουργία ή όχι Δυτικού Συνασπισμού -ή όπως μετονομάστηκε από τον Τσόρτσιλ "ενωμένων πολιτειών της Ευρώπης". Με άλλα λόγια, τα δυο αλληλένδετα βασικά αυτά σημεία θέτουν το ζήτημα του χωρισμού ή όχι της Ευρώπης (και κατ' επέκταση και του υπόλοιπου κόσμου) σε δυο αντιμαχόμενα στρατόπεδα, με μοιραία συνέπεια είτε την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική σύγκρουση είτε την εξεύρεση ενός συμβιβασμού των συμφερόντων των Μεγάλων σε μια κοινή βάση αλληλοσεβασμού. Οσα κι αν γράφτηκαν, όσα κι αν ειπώθηκαν περί μετάθεσης της στρατηγικής και οικονομικής σπουδαιότητας των σύγχρονων προβλημάτων προς την Ασία, είναι γεγονός αναντίρρητο ότι η Ευρώπη ήταν και μένει το σπουδαιότερο οικονομικό και πολιτικό κέντρο και το σπουδαιότερο πεδίο των συγκρουομένων συμφερόντων (και φυσικά και ιδεολογιών) των Μεγάλων Δυνάμεων. Για να μπει κανείς πιο συγκεκριμένα στην ουσία της αμερικανικής πολιτικής στην Ευρώπη φθάνουν λίγα νούμερα: όπως είδαμε, οι εξαγωγές των Ηνωμένων Πολιτειών προς την Ευρώπη στο 1936 έφταναν το 42% του συνόλου των εξαγωγών της (ενώ στην Ασία εξήγαγαν το 16,7%, στην Αφρική και Ωκεανία το 6,8% κ.λπ.). Οι δε εξαγωγές της Μ. Βρετανίας στην Ευρώπη την ίδια περίοδο ήταν 38%. Η κατάσταση αυτή δεν μεταβλήθηκε σήμερα παρά την καταστροφή των ευρωπαϊκών κρατών. Το 1946 η Ευρώπη απορρόφησε και πάλι το 36% των αμερικανικών και το 36% των βρετανικών εξαγωγών, γιατί βλέπουμε την Αμερική να ρίχνει όλο το βάρος της διπλωματίας του δολαρίου σε μια ολομέτωπη αποφασιστική επίθεση προς την ευρωπαϊκή ήπειρο. Μια τέτοια αγορά είναι αποφασιστική για το αμερικανικό εξωτερικό εμπόριο και η διπλωματία του δολαρίου επιδιώκει απεγνωσμένα να αποκτήσει το μονοπώλιό της. Ενας λόγος που η Αμερική απέφυγε ώς σήμερα την μεταπολεμική κρίση είναι και το γεγονός ότι απαλλάχτηκε από την υπερπληθώρα των τροφίμων και των αγαθών της, διαθέτοντάς τα είτε σαν δώρα προς την UNRA είτε βάσει δανείων. Αν και οι εξαγωγές της αποτελούν ένα μικρό ποσοστό της ολικής παραγωγής της, είναι ωστόσο αρκετές για να της αναβάλουν μια απειλητική κρίση. Με τη διάλυση όμως της UNRA και τη φοβερή έλλειψη δολαρίων από την οποία υποφέρουν οι κατεστραμμένες χώρες της Ευρώπης, η Αμερική αντιμετωπίζει την προοπτική μιας καταστροφικής κρίσης. Κινδυνεύει -όπως γράφουν οι αγγλικές εφημερίδες- "να πεθάνει από ασφυξία μέσα στο σωρό των προϊόντων της". Και εν τω μεταξύ το Αμερικανικό Κογκρέσο θεωρεί και τα δάνεια και τις πιστώσεις σαν μια ανόητη πολυέξοδη πολιτική του Δόγματος Τρούμαν (...)».
No comments:
Post a Comment