Από τις σημαντικότερες μορφές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς πεζογράφων και από τις πιο σεμνές φυσιογνωμίες της λογοτεχνίας μας, ο δημιουργός των "Κεκαρμένων" και ένας από τους συγγραφείς των "18 Κειμένων" Νίκος Κάσδαγλης πέθανε το Σάββατο το απόγευμα στη Ρόδο, σε ηλικία 81 ετών. Η κηδεία του θα γίνει σήμερα στις 4 το απόγευμα στο Παλιό Νεκροταφείο της Ρόδου.
Ο Νίκος Κάσδαγλης της ελκυστικής γραφής, των κοινωνικών και πολιτικών αντανακλαστικών, της θαλασσινής άλμης και των ανθρώπινων παθών που εν τέλει συνθλίβουν τους πρωταγωνιστές των έργων του, μέσα από τα 18 συνολικά βιβλία του επιχείρησε να απεικονίσει την κοινωνική παθολογία επιλέγοντας για τον εαυτό του το ρόλο του αμέτοχου παρατηρητή. Όπως χαρακτηριστικά έχει πει ο Αλέξανδρος Κοτζιάς, "χωρίς οργή, χωρίς πάθος, με την αμεροληψία ενός εντομολόγου ο Κάσδαγλης έχει βαλθεί να καταθρυμματίσει την ανθρώπινη αντίληψη του 'κατ' εικόνα και ομοίωσιν' και να στήσει μπροστά στα μάτια μας την εικόνα του κτήνους. Δεν ξέρω αν ενδόμυχα υπολογίζει στο φυσιολογικό αποτροπιασμό μας και σε ιαματικές αντιδράσεις που είναι πιθανόν να προκαλέσει μέσα μας αυτή η αναγνώριση του πραγματικού προσώπου μας».
Γεννημένος το 1928 στην Κω, μετά τον σεισμό του 1933 εγκαταστάθηκε με τη μητέρα και τα δυο μεγαλύτερα αδέρφια του στη Ρόδο και από το 1935 στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, οργανώθηκε σε αντιστασιακές ομάδες της δεξιάς και με αφορμή τη δράση του αποβλήθηκε το 1943 από την Ιόνιο Ακαδημία και ένα χρόνο αργότερα συνελήφθη από τον ΕΛΑΣ και φυλακίστηκε για είκοσι μέρες. Μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα επέστρεψε στην Κω, όπου έμεινε μερικούς μήνες και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Ρόδο. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, η ήττα της αριστεράς και τα δεινοπαθήματα των αγωνιστών της οδήγησαν τον Κάσδαγλη σε αλλαγή του ιδεολογικού και πολιτικού του προσανατολισμού, αλλαγή η οποία ολοκληρώθηκε κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας (1951-1953). Φαντάρος ακόμα, πρωτοεμφανίζεται στα γράμματα με το διήγημα "Ο μηχανικός" στο περιοδικό του Ρένου Αποστολίδη "Νέα Ελληνικά", το οποίο περιλαμβάνεται την ίδια χρονιά στην πρώτη του συλλογή διηγημάτων, "Σπιλιάδες", που, όπως ακριβώς ο τίτλος της, έφερε μιαν άλλη πνοή στην πεζογραφία, γεγονός που εκτίμησε και η κριτική της εποχής αναγνωρίζοντας το τάλαντό του. Στα τέσσερα διηγήματά της ο Κάσδαγλης σκιαγραφεί την υπαρξιακή σχέση του ανθρώπου με τη θάλασσα και δίνει ήδη δείγμα της πορείας που θα ακολουθήσει εμπλέκοντας τους ήρωές του σε αδιέξοδα και φθοροποιά πάθη. Με το πρώτο μυθιστόρημά του, "Τα δόντια της μυλόπετρας", το οποίο αποσπά το δεύτερο κρατικό βραβείο το 1955, ρίχνει το βλέμμα του στον ελληνικό εμφύλιο και τον αναίτιο φόρο αίματος και με το τρίτο του έργο, το μυθιστόρημα "Κεκαρμένοι" (1959), καθιερώνεται στην ελληνική λογοτεχνία. Το θεωρούμενο κορυφαίο έργο του αλλά και μυθιστόρημα-σοκ, οι "Κεκαρμένοι", με τον βαθιά αντιμιλιταριστικό χαρακτήρα τους, δίνουν την ευκαιρία στον Κάσδαγλη να σκιαγραφήσει με τα μελανότερα χρώματα τις συνθήκες του ελληνικού στρατού της εποχής και ως ανατόμους της ανθρώπινης ψυχής να εντρυφήσει στην αλλοτρίωση του ανθρώπου υπ΄αυτή τη συνθήκη. Στο μεταξύ ο ίδιος εργάζεται στην Αγροτική Τράπεζα στη Ρόδο από το '48 μέχρι το 1969, οπότε απολύεται από το καθεστώς των συνταγματαρχών με αφορμή τη συμμετοχή του στα "18 Κείμενα" το 1969, μετά τη γνωστή δήλωση του Γιώργου Σεφέρη, για να επιστρέψει το 1974. Έντονη υπήρξε η αντιδικτατορική δράση του. Εκτός από τα "18 Κείμενα" συμμετείχε επίσης και στα "Νέα Κείμενα 1" και "Νέα Κείμενα 2" αλλά και σε διάφορες άλλες αντιστασιακές προσπάθειες. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα "Εγώ ειμί κύριος ο Θεός σου", "Η Μαρία περιηγείται τη Μητρόπολη των νερών", τα διηγήματα "Η νευρή", "Μυθολογία", "Μακάριοι οι ελεήμονες ότι αυτοί ελεηθήσονται", "Το θολάμι", και τα χρονικά "Το έλος" και "Το Αραράτ αστράφτει". Το τελευταίο του βιβλίο, "Επιβολή. Τα κείμενα της βίας", εκδόθηκε το 2005. Παράλληλα με το πεζογραφικό του έργο ασχολήθηκε και με τη λογοτεχνική μετάφραση, κυρίως από τα γαλλικά, ενώ μετέφρασε το βιβλίο του Έρνεστ Χέμινγουέι "Ο γέρος και η Θάλασσα" και το βιβλίο του Jean Starakis "Στις φυλακές των Συνταγματαρχαίων". Όμως και δικά του μυθιστορήματα έχουν μεταφραστεί και σε άλλες γλώσσες. Συνεργάστηκε με τις εφημερίδες «ΤΑ ΝΕΑ» και «Καθημερινή», καθώς επίσης και με τα περιοδικά «Ταχυδρόμος», «Εποχές», «Διαγώνιος» κ.ά. Υπήρξε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και το 1981 συμμετείχε στην ίδρυση της Εταιρείας Συγγραφέων.
Π.Κρ., Η ΑΥΓΗ, 17/02/2009
No comments:
Post a Comment