Ενας Κινέζος στη Χαβά

NOIR

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ, Το ΒΗΜΑ, 31/08/2008

Το 1925, και ενώ ο Ντάσιελ Χάμετ είχε δημοσιεύσει το πρώτο του διήγημα στο περίφημο pulp περιοδικό Μαύρη Μάσκα, ο 49χρονος Ερλ Ντερ Μπίγκερς, απόφοιτος του Χάρβαρντ, συγγραφέας διηγημάτων, θεατρικών έργων και σεναρίων για το Χόλιγουντ, εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα με ήρωα έναν κινέζο ντετέκτιβ της αστυνομίας, τον Τσάρλι Τσαν. Ηταν το The house without a key και χάρη στην επιτυχία του ο συγγραφέας έγραψε άλλα πέντε έργα με τον ίδιο πρωταγωνιστή - μερικά μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο. Ατυχώς, δεν πρόλαβε να γράψει περισσότερα διότι το 1933, την ίδια χρονιά που άρχισε να δημοσιεύει διηγήματα στη Μαύρη Μάσκα ο Ρέιμοντ Τσάντλερ, ο έτερος των αμερικανών συγγραφέων που άλλαξαν ριζικά το περιεχόμενο της αστυνομικής λογοτεχνίας, πέθανε.

Σε αυτό το εμβληματικό μυθιστόρημα (στα ελληνικά Φόνος στη Χαβάη) ο Τσαν επιχειρεί να εξιχνιάσει τη δολοφονία του Νταν Γουίντερσλιπ, ενός μυστηριώδους προσώπου ανακατεμένου σε δουλεμπόριο μαύρων. Το θύμα είναι κάτοικος της Χονολουλού, μέλος εύπορης οικογένειας, την οποία επισκέπτεται ο νεαρός Τζον Κουίνσι από τη Βοστώνη, ο οποίος φθάνει στη Χαβάη με πλοίο από το Σαν Φρανσίσκο (η περιγραφή του ταξιδιού είναι εξόχως γλαφυρή). Στην πραγματικότητα, πρωταγωνιστής στην ιστορία είναι ο Κουίνσι, ο οποίος συνεργάζεται με τους αστυνομικούς για να εξιχνιαστεί το μυστηριώδες έγκλημα. Στην υπόθεση εμπλέκονται και κάποιοι ναυτικοί, δεδομένου ότι το τροπικό νησί στη μέση του Ειρηνικού είναι σταυροδρόμι πλοίων που πηγαίνουν προς την Απω Ανατολή, κυρίως το Χονγκ Κονγκ, και προς τις δυτικές ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το ντεκόρ της ιστορίας είναι λίαν ειδυλλιακό και τα μάλα ερωτικό καθώς εκεί, στη Χαβάη, ο Κουίνσι, αρραβωνιασμένος με την Αγκαθα Πάρκερ, γνωρίζει μια νέα γυναίκα, οπότε διαλύει τον αρραβώνα του. Η Χονολουλού, μια πολυεθνική πόλη, παρουσιάζεται από τον συγγραφέα ως σταυροδρόμι του ωκεανού, ως Βαβέλ γλωσσών και εθνοτήτων, όπου συμβιώνουν αρμονικά βρετανοί και αμερικανοί τυχοδιώκτες που πλούτισαν στις Ινδίες και στην Αυστραλία, καθώς επίσης και Χαβανέζοι, Κινέζοι, Γιαπωνέζοι, Πορτογάλοι και άλλοι Ευρωπαίοι και Ασιάτες. Από εκεί περνούν ο βρετανικός και ο αμερικανικός στόλος. Είναι η εποχή της ακμής της αδιαφιλονίκητης κοσμοκράτειρας Μεγάλης Βρετανίας, ωστόσο μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο αρχίζει να αναδύεται ως μεγάλη δύναμη η Αμερική. Το πολυδαίδαλο σπίτι των Γουίντερσλιπ, το λιμάνι με τις αποβάθρες, τα γιαπωνέζικα σαμπάν, η ομίχλη που καλύπτει συχνά την πόλη, η λάγνα μουσική από γιουκαλίλι, οι τροπικές νύχτες, οι κοκοφοίνικες, οι αληγείς άνεμοι, το φεγγαρόφωτο, ένα ετοιμόρροπο ξενοδοχείο, τα λαθρεμπορικά πλοία με τα ναρκωτικά, όλα συντείνουν στη δημιουργία νουάρ ατμόσφαιρας. Διότι η Χαβάη «μοιάζει κάπως υπερβολικά με τον Παράδεισο για να είναι απόλυτα ασφαλής».

Μολονότι ο Μπίγκερς χρησιμοποιεί στοιχεία από τον Σέρλοκ Χολμς του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ, το μυθιστόρημά του έχει δράση: ο Τζον Κουίνσι κινδυνεύει, τον απειλούν, τον πυροβολούν, τον κυνηγούν, τον απάγουν και σώζεται από τον κινέζο αστυνομικό. Το μυστικό της ιστορίας κρύβεται στο ξύλινο χρηματοκιβώτιο με τον θησαυρό ενός καπετάνιου δουλεμπορικού πλοίου, ενός πειρατή, ο οποίος πέθανε στη θάλασσα και θάφτηκε στη στεριά, ενώ η αποκάλυψη του δολοφόνου οφείλεται στο ρολόι του με το φωτεινό καντράν. Ασφαλώς το έγκλημα έγινε για τα λεφτά: το οικονομικό συμφέρον είναι πάντα πιο ισχυρό κίνητρο από τα αισθήματα.

• Ο κ. Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας.