Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/08/2008
Τα τελευταία δέκα-δεκαπέντε χρόνια ο δυτικός κόσμος ανακαλύπτει και, πολλές φορές, αποθεώνει Κινέζους συγγραφείς, που ζουν μέσα ή έξω από τη χώρα τους. Το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2000 στον Γκάο Σινγκτζιάν ήταν απλώς η κορυφαία έκφραση του ενδιαφέροντος για τις πιο ανεξάρτητες πια φωνές και ματιές σε μια χώρα που αλλάζει δύσκολα αλλά σταθερά
Τι βιβλία σύγχρονων Κινέζων συγγραφέων κυκλοφορούν στην Ελλάδα τα τελευταία δέκα-δεκαπέντε χρόνια; Υπάρχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά; Ποια η θεματολογία τους;Μια μικρή ενδεικτική περιδιάβαση στο απέραντο κινεζικό λογοτεχνικό στερέωμα με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Πεκίνο. Στον γράφοντα άλλωστε η Κίνα ασκεί μια έντονη γοητεία: με τον αρχαίο πολιτισμό της. Με την πειθαρχία, την εργατικότητα, την εσωτερική δύναμη κι ευγένεια των ανθρώπων της «Ουράνιας Αυτοκρατορίας». Με τις λεπταίσθητες εικαστικές απεικονίσεις της ανά τους αιώνες. Με τον κινηματογράφο της και ιδιαίτερα με τον κορυφαίο σκηνοθέτη Ζανγκ Γιμού, που ανέλαβε και την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων.Να τονίσουμε αρχικά ότι το 95% των κινεζικών βιβλίων έχει μεταφραστεί όχι από το πρωτότυπο αλλά από τα αγγλικά ή τα γαλλικά. Ας ελπίσουμε ότι με τη ραγδαία οικονομική εξέλιξη του κινεζικού γίγαντα θα αναπτυχθούν και στη χώρα μας η γνώση και το ενδιαφέρον για απευθείας μετάφραση από το πρωτότυπο, ψάχνοντας στην πλούσια συγγραφική πηγή της αχανούς αυτής χώρας και όχι μόνο σ' ενδιαφέροντα ρυάκια της που κυλούν στη Δύση.Στα κινεζικά βιβλία που κυκλοφορούν στα ελληνικά κυριαρχεί θεματολογικά η οδυνηρή εποχή της Πολιτιστικής Επανάστασης (1966-1976), τότε που εκατομμύρια νέοι και μεγαλύτεροι στέλνονταν υποχρεωτικά στις μακρινές επαρχίες για να «αναμορφωθούν» κάνοντας σκληρές αγροτικές εργασίες, υπομένοντας εξευτελισμούς, προπηλακισμούς, βασανισμούς από τους Ερυθροφρουρούς, αλλά και χάνοντας τη ζωή τους πολλοί. Το σημαντικό είναι ότι σχεδόν σ' όλα υπάρχει μια νηφάλια προσέγγιση, μια σεβαστική μνήμη απέναντι σ' όσους χάθηκαν, μια προσπάθεια διάσωσης της αλήθειας, που συναρπάζει και συγκινεί. Βιβλία είτε καθαρά αυτοβιογραφικά είτε μυθιστορηματικά, που διαθέτουν βιωματικά στοιχεία.Βλέπουμε επίσης μια κριτική και ειρωνική ματιά στην Κίνα των κραδασμών και των αλλαγών από τα αιματηρά γεγονότα στην πλατεία Τιεν Αν Μεν έως τις δεκαετίες του '80 και '90. Κι αυτό γιατί υπάρχει ένας ιδιότυπος αναπτυσσόμενος καπιταλισμός υπό τον ασφυκτικό έλεγχο του πανίσχυρου κομμουνιστικού κόμματος.Πρέπει να αναφέρουμε ότι τη μεγαλύτερη μεταφραστική μερίδα έχουν Κινέζοι συγγραφείς που έχουν φύγει σε Ευρώπη και Αμερική για να μπορούν να γράφουν απρόσκοπτα κι ελεύθερα. Υπάρχουν όμως και συγγραφείς που γράφουν και κάνουν την κριτική τους (πιο ήπια και υπόγεια ίσως) παραμένοντας στην πατρίδα τους. Μερικά αντιπροσωπευτικά ονόματα σημερινών συγγραφέων στην Κίνα είναι οι Μο Γιαν, Γιου Χούα, Γιαν Λιανγκ, Λιου Τσεγιούν, Γουάνγκ Ανι, Ζανγκ Ρογκ. *
Κινέζοι της Κίνας
Ο Ζιανγκ Ρονγκ με το «Τοτέμ του λύκου» κέρδισε το Man Asian Literary Prize. Το βιβλίο του είναι παγκόσμιο μπεστ σέλερ |
* «Το τοτέμ του λύκου» (εκδόσεις «Ψυχογιός»). Το πιο φημισμένο κινέζικο μυθιστόρημα τον τελευταίο καιρό, που έχει πουλήσει σχεδόν 20.000.000 αντίτυπα και πέρσι κέρδισε το βραβείο Man Asian Literary Prize. Ο συγγραφέας του και πανεπιστημιακός Ζιανγκ Ρονγκ, που ζει στο Πεκίνο, χρειάστηκε έξι χρόνια για να το τελειώσει. Βασίζεται στις εμπειρίες του όταν βρέθηκε στα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης στις στέπες της εσωτερικής Μογγολίας. Ενας άντρας που βρίσκεται ανάμεσα στους ελεύθερους και περήφανους Μογγόλους νομάδες και τους Κινέζους αγρότες. Με τους λύκους ν' αποκτούν μια αρχέγονη διάσταση ανάμεσά τους. Βιβλίο επικό, αλληγορικό, που μιλάει για την καταστροφή της φύσης, αλλά και το... μετέωρο βήμα της Κίνας ανάμεσα στο σύγχρονο κόσμο και τις αλλοιωμένες της παραδόσεις.
Ο Μο Γιαν έγινε ιδιαίτερα γνωστός όταν ο Ζανγκ Γιμού μετέφερε στο σινεμά το μυθιστόρημά του «Κόκκινοι αγροί» |
* «Οι μπαλάντες του σκόρδου» του Μο Γιαν («Καστανιώτης»). Ενα μυθιστόρημα ιλαροτραγικό, στη σύγχρονη Κίνα, με ήρωες χωρικούς, σ' ένα βουτηγμένο στη διαφθορά επαρχιακό μέρος. Ο Γιαν έγινε ιδιαίτερα γνωστός με την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του «Κόκκινοι αγροί» από τον Ζανγκ Γιμού.
Από την ταινία του Ζανγκ Γιμού «Να ζεις», που βασίστηκε στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Γιου Χούα |
**«Να ζεις» του Γιου Χούα («Λιβάνης»). Το χρονικό μιας οικογένειας που αγωνίζεται να επιβιώσει μεταξύ πολέμων, λιμών και Πολιτιστικής Επανάστασης. Γνωστό κι από την κινηματογραφική του μεταφορά από τον Ζανγκ Γιμού. Το τελευταίο του βιβλίο, «Τα αδέλφια» (αμετάφραστο εδώ), θίγει με σουρεαλιστικό τρόπο την ιστορία δύο ετεροθαλών κομπιναδόρων αδελφών στην εποχή της ξέφρενης ανάπτυξης της δεκαετίας του '90.
Δύο μυθιστορήματα της Χονγκ Γινγκ κυκλοφορούν, το ένα με πολιτικο-ιστορικές αναφορές («Η κόρη του ποταμού»), το άλλο, μια ταραχώδης ερωτική ιστορία στην Κίνα του '30 ανάμεσα σε ανιψιό της Βιρτζίνια Γουλφ και Κινέζα διανοούμενη |
**Δύο μυθιστορήματα της Χονγκ Γινγκ κυκλοφορούν στα ελληνικά. Το ένα με τίτλο «Η κόρη του ποταμού» («Γκοβόστης») καταγράφει την ιστορία ενός φτωχού κοριτσιού ανάμεσα σε πέντε αδέλφια που περνάει διάφορες συμπληγάδες για να κάνει μια νέα πορεία στη ζωή της (από τα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης έως τα γεγονότα της πλατείας Τιεν Αν Μεν).
Το δεύτερο, με τίτλο «Η τέχνη του έρωτα» («Μεταίχμιο»), παρουσιάζει μια ταραχώδη ερωτική ιστορία στην Κίνα της δεκαετίας του '30 αναπλάθοντας ένα πραγματικό συμβάν: το πάθος ανάμεσα στον ποιητή Τζούλιαν Μπελ, ανιψιό της Βιρτζίνια Γουλφ, και σε μια παντρεμένη Κινέζα διανοούμενη. Μια διελκυστίνδα διαφορετικών συμπεριφορών Ανατολής και Δύσης.* «Σήκωσε τα κόκκινα φανάρια» του Τονγκ Σου («Λιβάνης»). Εγινε διάσημο χάρη στη μεγάλη οθόνη και υπήρξε η πρώτη μεγάλη κινηματογραφική επιτυχία του Ζανγκ Γιμού. Η ιστορία μιας νεαρής που γίνεται η τέταρτη σύζυγος ενός πλούσιου άντρα στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο ανταγωνισμός και οι δολοπλοκίες ανάμεσα στις γυναίκες του προκειμένου να έχουν την εύνοιά του.
* «Το βιβλίο και το ξίφος» του Λούι Τσα («Κέδρος»). Βετεράνος δημοσιογράφος που έγινε γνωστός από τις λογοτεχνικές ιστορίες με ήρωες πολεμικών τεχνών. Εδώ έχουμε την αναμέτρηση του αυτοκράτορα της Κίνας με τη μυστική εταιρεία «Ηρωες του Κόκκινου Ανθους». Μάχες, παγίδες, έρωτες στο ζενίθ.**«Το ημερολόγιο της Μα Γιαν» («Ψυχογιός»). Η απίστευτη οδύσσεια ενός 13χρονου κοριτσιού σε μια απομονωμένη περιοχή της βορειοδυτικής Κίνας προκειμένου να μάθει γράμματα. Η μητέρα του στην απόγνωσή της βρήκε τυχαία μπροστά της τον περιπλανώμενο Γάλλο δημοσιογράφο Πιερ Ασκί και του έδωσε το ημερολόγιο αυτό (τα σχόλια στο βιβλίο είναι δικά του). Δημοσιεύοντας το ημερολόγιο στην εφημερίδα «Λιμπερασιόν» κινητοποιήθηκαν πολλοί δημιουργώντας μια οργάνωση που βοηθάει φτωχά παιδιά να μπορούν να σπουδάσουν στην Κίνα. «Θα βάλω τα δυνατά μου, θα πετύχω αυτό που επιθυμώ», έγραφε η μικρή Μα Γιαν που περπατούσε δύο φορές την εβδομάδα ένα χωματόδρομο 20 χλμ. για να πάει στο σχολείο της, όπου ήταν οικότροφη.
Αυτοί που ζουν και γράφουν στη Δύση
Ο νομπελίστας του 2000 Γκάο Σινγκτζιάν ζει μόνιμα στο Παρίσι |
** Ας ξεκινήσουμε από τον μοντερνιστή πεζογράφο, θεατρικό συγγραφέα και ζωγράφο Γκάο Σινγκτζιάν, που κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2000. Από την Κίνα είχε φύγει το '87, μένοντας έκτοτε μόνιμα στο Παρίσι (ο πρώτος και μοναδικός έως τώρα Κινέζος συγγραφέας μ' αυτό το βραβείο). Δύο ογκώδη μυθιστορήματά του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Λιβάνη: «Το βουνό της ψυχής», μια μυστικιστική περιπλάνηση σε απομονωμένες περιοχές της Νότιας Κίνας. «Το βιβλίο ενός άντρα μόνου», εμπειρίες και πάθη από την εποχή της Πολιτιστικής Επανάστασης.
Η πιο δημοφιλής ίσως Κινέζα συγγραφέας στη χώρα μας, η Γιούνγκ Τσανγκ των «Αγριόκυκνων», αλλά και μιας αποκαλυπτικής βιογραφίας του Μάο |
* Η πιο δημοφιλής ίσως Κινέζα συγγραφέας στη χώρα μας είναι η Γιούνγκ Τσανγκ με το αυτοβιογραφικό της βιβλίο «Αγριόκυκνοι-τρεις κόρες της Κίνας» («Εστία»), που υπήρξε διεθνές μπεστ-σέλερ. Μέσα από τις μνήμες της γιαγιάς της, της μητέρας της και της ίδιας, ξεπροβάλλει η ιστορία της Κίνας από το 1924 έως το 1978. Απίστευτη καρτερία και δύναμη επιβίωσης για τρεις γυναίκες στη δίνη της Ιστορίας, φεουδαρχικής και κομμουνιστικής, σ' ένα βιβλίο δοσμένο με αφοπλιστική ειλικρίνεια και νηφαλιότητα (η ίδια, που είναι καθηγήτρια πανεπιστημίου και ζει στην Αγγλία, έγραψε με τον σύζυγό της, τον ιστορικό Τζον Χαλιντέι, την αποκαλυπτική κι ογκώδη βιογραφία του Μάο Τσε Τουνγκ -από την «Εστία» κι αυτό).
Η Αντσι Μιν, που ζει στην Αμερική, με τέσσερα βιβλία της μεταφρασμένα στα ελληνικά. Στην «Κόκκινη αζαλέα» καταγράφει την προσωπική της περιπέτεια στα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης |
* Με τέσσερα βιβλία της δίνει την πιο έντονη παρουσία στη χώρα μας η Αντσι Μιν, που ζει στην Αμερική. Γνωστή κυρίως από το αυτοβιογραφικό βιβλίο της «Η κόκκινη αζαλέα» (Ψυχογιός) στο οποίο καταγράφει την υποχρεωτική εργασία της σε απομακρυσμένη περιοχή τα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης, τον αγώνα της για αξιοπρέπεια, επιβίωση κι αγάπη. Τα άλλα τρία από τον «Γκοβόστη» είναι: «Αγρια πιπερόριζα» (μυθιστόρημα για την περιπετειώδη πορεία δύο κοριτσιών την ίδια περίοδο, αλλά και για ένα ιδιόρρυθμο ερωτικό τρίγωνο). «Η τελευταία αυτοκράτειρα» (η ιστορία μιας γοητευτικής και αδίστακτης γυναίκας που κατόρθωσε να γίνει η τελευταία αυτοκράτειρα της Κίνας). «Μαντάμ Μάο» (το ιστορικό-μυθιστορηματικό πορτρέτο μιας φιλόδοξης περιπλανώμενης ηθοποιού που έγινε σύζυγος του Μάο, ζώντας τον θρίαμβο κοντά του και την πτώση της παρά το παρασκήνιο και τις ίντριγκες μετά τον θάνατό του).* Το «Περιμένοντας» του Χα Τζιν, που ζει στις ΗΠΑ, είναι ένα γοητευτικό και συγκινητικό μυθιστόρημα στα τελευταία χρόνια της μαοϊκής εποχής. Ενας γιατρός, που έχει ερωμένη μια νοσοκόμα κι εργάζεται σ' επαρχιακή πόλη, προσπαθεί 18 χρόνια να πάρει διαζύγιο από την αγράμματη και καλόκαρδη χωρική σύζυγό του. Ο χρόνος, η επιθυμία, οι κοινωνικές προκαταλήψεις, η συμπόνοια κυριαρχούν στο βιβλίο αυτό, που κέρδισε το βραβείο «Φόκνερ 2000» (εκδόσεις «Μπελ»).
Σκηνή από την ταινία του Γκάι Σίτζιε «Ο Μπαλζάκ και η Κινέζα μοδιστρούλα», μεταφορά μυθιστορήματος του Ντάι Σούτζι |
* «Ο Μπαλζάκ και η Κινέζα μοδιστρούλα» (εκδόσεις «Ωκεανίδα») είναι γραμμένο από τον σκηνοθέτη Ντάι Σούτζι, που ζει στη Γαλλία. Δύο νεαροί διανοούμενοι στις εσχατιές της κινεζικής επαρχίας λόγω της Πολιτιστικής Επανάστασης θα μυήσουν στη γνώση μια νεαρή μοδιστρούλα, γνωρίζοντας παράλληλα και τον έρωτα. Τρυφερό και χιουμοριστικό μυθιστόρημα, που έγινε και ταινία από τον Γκάι Σίτζιε (2002).* «Ο μακαρονοποιός» του Μα Γιάν («Πάπυρος», 2008). Δημοσιογράφος που αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στην Αγγλία γιατί τα κείμενά του άρχισαν να λογοκρίνονται, ο Γιάν, που τον έχουν χαρακτηρίσει ως «Κινέζο Κούντερα», στο βιβλίο του αυτό, με λιτή γραφή και υποδόριο μαύρο χιούμορ μιλάει για δύο φίλους στο Πεκίνο της δεκαετίας του '90: έναν συγγραφέα πολιτικής προπαγάνδας κι έναν επαγγελματία αιμοδότη, που συναντιούνται για φαγητό στο σπίτι του πρώτου. Ιστορίες και πρόσωπα στο μυαλό του αντιήρωα συγγραφέα ζωντανεύουν με περίεργο τρόπο.* «Το κινέζικο πετράδι» της Νταϊάν Γουέι Λιάνγκ (Πατάκης, 2008). Μια δυναμική νεαρή γυναίκα που διατηρεί γραφείο ιδιωτικών ερευνών στο σύγχρονο Πεκίνο αναλαμβάνει να βρει μια πολύτιμη πέτρα από νεφρίτη της δυναστείας των Χαν. Το παρελθόν και το παρόν, ο ζόφος της Πολιτιστικής Επανάστασης μέσα από μια ιστορία αστυνομικής-κοινωνικοπολιτικής πλοκής. Η συγγραφέας ζει επίσης στην Αγγλία.* «Η πόλη των χιλίων ανέμων» της Σαν Σα (εκδόσεις «Κριτική»). Συγγραφέας αλλά και ζωγράφος, η Σαν Σα, που ζει στο Παρίσι, αλλά πηγαίνει τακτικά στο Πεκίνο, γράφει για μια ερωτική ιστορία το 1931, τότε που η Ιαπωνία επιτίθεται στη Μαντζουρία της Κίνας. Ενας έρωτας από αντίπαλα στρατόπεδα σαν παρτίδα σκακιού.* «Οι αναμνήσεις της Λιάν» της Λούλου Βανγκ (Λιβάνη). Η προσπάθεια επιβίωσης της 12χρονης Λιάν και της καθηγήτριας μητέρας της σ' ένα στρατόπεδο αναμόρφωσης το '72. Η πορεία ενηλικίωσης και μετά το στρατόπεδο, η γνωριμία και φιλία με μια περιθωριακή κοπέλα. Η συγγραφέας ζει στην Ολλανδία διδάσκοντας κινεζικά στο πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ. *
No comments:
Post a Comment