Ζακ Λε Γκοφ: Φώτισε τη Σκοτεινή Εποχή

• Ο γάλλος ιστορικός Ζακ Λε Γκοφ πλούτισε τις γνώσεις μας για τον Μεσαίωνα

Δημήτρης Ν. Μανιάτης  | ΤΑ ΝΕΑ: 02/04/2014 |

Ο Ζακ λε Γκοφ το 1999 με φόντο τη βιβλιοθήκη του γραφείου του στο Παρίσι

Η Ιστορία ως επιστήμη, η ευρωπαϊκή σκέψη συνολικά, μετρά μια μεγάλη απώλεια. Ο Γάλλος Ζακ Λε Γκοφ πέθανε χθες στα 90 του χρόνια (γεννήθηκε το 1924 στην Τουλόν) αφήνοντας πίσω του ένα πλούσιο συγγραφικό έργο, αμέτρητες ώρες διδασκαλίας και μια πρωτότυπη και ουσιαστική συμβολή στο πεδίο της Μεσαιωνικής Ιστορίας: Τη μελέτη της κοινωνικής Ιστορίας της μεσαιωνικής πόλης (και ευρύτερα την ανάδειξη της καθημερινότητας του Μεσαίωνα) και την κατάδυση στην Ιστορία των μεσαιωνικών νοοτροπιών με «εργαλεία» του τη σύνδεση διαφορετικών πεδίων όπως η Θεολογία ή η Οικονομική Ιστορία. Είναι εκείνος, θα λέγαμε συνοπτικά, που ανανέωσε τη Μεσαιωνική Ιστορία με τη συνδρομή των κοινωνικών επιστημών.

Εξάλλου, ο κορυφαίος ιστορικός υπήρξε το πιο εξέχον πρόσωπο της δεύτερης γενιάς της σχολής των Annales (υπήρξε μέλος και διευθυντής της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού «Annales» από το 1967) και του ρεύματος της Νέας Ιστορίας από τη δεκαετία του 1970. Παίρνοντας τη σκυτάλη από ιστορικούς όπως ο Λισιέν Φεμπρ, Μαρκ Μπλοχ ή ο Φερνάν Μπροντέλ, εξέλιξε τη θέση πως ο Μεσαίωνας έφερε στο φως και συχνά διαμόρφωσε τα πραγματικά ή αμφιλεγόμενα χαρακτηριστικά της Ευρώπης. «Μία δυνάμει ενότητα συνυφασμένη με τη θεμελιακή πολυμορφία της, τις επιμειξίες, τις διενέξεις και τις αντιθέσεις μεταξύ Δύσης και Ανατολής, Βορρά και Νότου, την ασάφεια των ανατολικών συνόρων, το πρωταρχικό ενοποιητικό στοιχείο του πολιτισμού», όπως σημείωνε στην εισαγωγή του έργου του «Η Ευρώπη γεννήθηκε τον Μεσαίωνα;» (εκδ. Πόλις).  Στο απολαυστικό του δοκίμιο «Το πουγκί και η ζωή» (Κέδρος) ο Λε Γκοφ αναλύει, ανάμεσα σε άλλα, πως το αδίκημα της τοκογλυφίας στον Μεσαίωνα προέκυπτε ως βαθιά πηγή ενοχής και αντικοινωνική δραστηριότητα και μάλιστα πολλοί τοκογλύφοι λίγο πριν πεθάνουν αποζημίωναν τα θύματά τους ή διόρθωναν τις διαθήκες τους για να «εξασφαλίσουν» μια θέση στον παράδεισο.

Ο Λε Γκοφ υπήρξε πολυγραφότατος (στη γλώσσα μας έχουν εκδοθεί μεταξύ άλλων τα «Ηρωες και θαυμαστά του Μεσαίωνα» (Κέδρος), «Η ωραιότερη ιστορία του έρωτα» (Κριτική), «Οι διανοούμενοι στον Μεσαίωνα» (Κέδρος), «Ιστορία και μνήμη» (Νεφέλη) κ.ά., ενώ ήταν κι ένας παρεμβατικός διανοούμενος που πρόσφατα μάλιστα αρθρογράφησε στη «Μοντ» υπέρ του γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ.