Πένθιμη τελετουργία για τον Γκάμπο

ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ, Η Καθημερινή, 23.04.2014

Ένα αυτοσχέδιο ταμπλό σε δρόμους της Μπογκοτά: «Γκάμπο 1927-2014».

Δεν συμβαίνει συχνά, αλλά η είδηση του θανάτου αυτού του συγκεκριμένου συγγραφέα, του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, του Γκάμπο, όπως τον φώναζαν χαϊδευτικά πολλοί, γέμισε στ’ αλήθεια θλίψη εκατομμύρια ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο. Ενα και μόνο βιβλίο του, αυτό που τον καθιέρωσε, το «Εκατό χρόνια μοναξιάς», είναι αυτό που διάβασαν ακόμη και όσοι δεν ξαναδιάβασαν από τότε κανένα λογοτεχνικό βιβλίο.
Ο Γκάμπο πέθανε στις 17 Απριλίου, τη Μεγάλη Πέμπτη. Ηταν 86 ετών και ήδη καταβεβλημένος από λοίμωξη του αναπνευστικού, είχε ήδη σταματήσει να γράφει εδώ και κάποια χρόνια γιατί το μυαλό του ταξίδευε σε άλλους δρόμους μαγικού ρεαλισμού... Το τελευταίο κείμενο που άφησε ως παρακαταθήκη στους φίλους του (και στα εκατομμύρια αναγνώστες του) θυμίζει πολύ το ύφος των βιβλίων του.


 «...Αν ο Θεός μού δώριζε ένα κομμάτι ζωή, θα ντυνόμουν λιτά, θα ξάπλωνα μπρούμυτα στον ήλιο, αφήνοντας ακάλυπτο όχι μόνο το σώμα αλλά και την ψυχή μου. Θεέ μου, αν μπορούσα, θα έγραφα το μίσος μου πάνω στον πάγο και θα περίμενα να βγει ο ήλιος. Θα ζωγράφιζα μ’ ένα όνειρο του Βαν Γκογκ πάνω στα άστρα ένα ποίημα του Μπενεντέτι κι ένα τραγούδι του Σεράτ θα ήταν η σερενάτα που θα χάριζα στη Σελήνη. Θα πότιζα με τα δάκρυά μου τα τριαντάφυλλα, για να νιώσω τον πόνο από τ’ αγκάθια τους και το κοκκινωπό φιλί των πετάλων τους...».

Το τελευταίο του μυθιστόρημα πάντως ήταν «Οι θλιμμένες πουτάνες της ζωής μου» (κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2004, από τις εκδόσεις «Λιβάνης», απ’ όπου κυκλοφορούν τα περισσότερα έργα του). Μετά, η άνοια από την οποία έπασχε -αλλά και ο καρκίνος των λεμφαδένων- τον εμπόδισε να αναμετρηθεί με τον γραπτό λόγο, με τον τρόπο που ήξερε και μας γοήτευε. Ενα άλλο βιβλίο του, «Η απίστευτη ιστορία της αθώας Ερέντιρα και της άσπλαχνης γιαγιάς της», κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Γράμματα», ενώ μόλις πέρυσι κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Μικρή Αρκτος» η βιογραφία του, υπογεγραμμένη από τον Τζέραλντ Μάρτιν.

Δεν είναι μόνο ότι μας έβαλε σ’ ένα διαφορετικό σύμπαν αφήγησης και εξιστόρησης των προσωπικών ιστοριών που ταυτοχρόνως ήταν και εθνικές ιστορίες. Ηταν τόσο δυνατά τα έργα του, που κάποια έγιναν παροιμιώδεις εκφράσεις, όπως «Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου». Τα πιο αγαπημένα και πιο διαβασμένα πάντως -εκτός από το «Εκατό χρόνια μοναξιάς»- ήταν «Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας», «Το φθινόπωρο του πατριάρχη», «Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων». Για όλο αυτό το πληθωρικό έργο του τιμήθηκε το 1982 με το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας, αν και το είχε ήδη κατακτήσει, εάν αποτιμηθεί η αγάπη του κοινού.

• Κολομβία και Μεξικό

Χθες το μεσημέρι, στο Μέγαρο των Καλών Τεχνών της Μπογκοτά στην Κολομβία (γενέτειρα του Μάρκες) πραγματοποιήθηκε από κοινού με το Μεξικό -τη δεύτερη πατρίδα του- μια ιδιαίτερη τελετή μπροστά στην τεφροδόχο με ό,τι απέμεινε από το φθαρτό σώμα του μεγάλου συγγραφέα. Παρόντες ήταν η οικογένειά του και οι πρόεδροι των δύο χωρών, ενώ ο χώρος ήταν γεμάτος από κίτρινα τριαντάφυλλα, αφού ο Μάρκες θεωρούσε ότι αυτό το λουλούδι προστάτευε από την κακή τύχη. Ηταν το ίδιο που άφηναν δίπλα στον χώρο που ήταν η τεφροδόχος οι χιλιάδες θαυμαστές του. «Ενωμένοι τιμούμε εκείνον που μια μέρα του Δεκεμβρίου 1982, από την παγωμένη Στοκχόλμη, συγκλόνισε τον κόσμο μιλώντας για τη μοναξιά της Λατινικής Αμερικής. Αιώνια δόξα σ’ εκείνον που μας έδωσε μεγαλύτερη δόξα», είπε με μεγάλη συγκίνηση ο πρόεδρος της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος.
Και είχε ανακοινώσει τον θάνατό του ως εξής: «Χίλια χρόνια μοναξιάς και θλίψης για τον θάνατο του σπουδαιότερου Κολομβιανού όλων των εποχών!».