- Συνέντευξη στον Σπυρο Γιανναρα, Η Καθημερινή, Kυριακή, 30 Iανoυαρίου 2011
Η «αλλαγή παραδείγματος» όσον αφορά την εθνική πολιτική για τις βιβλιοθήκες και τα αρχεία αποτελεί το πρωταρχικό μέλημα της υπουργού Παιδείας, Διά βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, κ. Αννας Διαμαντοπούλου.
Στόχος της υπουργού, η ανάπτυξη της παιδείας και η διαχείριση και προβολή του πολιτισμού μας, η οποία είναι συνυφασμένη με ένα νέο άνοιγμα στον κόσμο με τις νέες τεχνολογίες, το πέρασμα, δηλαδή, της παιδείας στην ψηφιακή εποχή και η εισαγωγή νέων γνωσιακών εργαλείων στην εκπαίδευση. Οπως προέκυψε από τη «Συνδιάσκεψη για τη διαμόρφωση εθνικής πολιτικής για τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες» που πραγματοποιήθηκε στο Ζάππειο υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια και με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων, το διήμερο 27 - 28 Ιανουαρίου, στόχος του υπουργείου είναι η κοινή δράση αρχείων, βιβλιοθηκών και μουσείων, η οποία θα επιτευχθεί μέσω της σύνδεσης των βιβλιοθηκών σε ένα ενιαίο εθνικό δίκτυο και της προώθησης μιας πολιτικής «ανοιχτών αρχείων», προσβάσιμων σε όλους.
Στο πλαίσιο αυτό θα συγκροτηθεί ένας «Εθνικός Ενιαίος Συλλογικός Κατάλογος», ο οποίος θα υποστηρίζεται από μια προηγμένη «έξυπνη μηχανή αναζήτησης» τύπου Google ή Yahoο. Η σύνδεση του σχολείου με αυτό το «άυλο δίκτυο γνώσης», το πέρασμα, δηλαδή, στην ψηφιακή εποχή, αποτελεί κομβικό στόχο για την «αλλαγή παραδείγματος» και στον τομέα της εκπαίδευσης. Απώτερο στόχο αποτελεί η σύνδεση των ελληνικών βιβλιοθηκών και αρχείων με τις βάσεις δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως η ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana. Με αφορμή τη συνδιάσκεψη, η υπουργός κ. Διαμαντοπούλου απάντησε σε ερωτήματα της «Κ» που αφορούν τους βασικούς άξονες της πολιτικής του υπουργείου Παιδείας για τις Βιβλιοθήκες και τα Αρχεία.
- Αναβάθμιση της Εθνικής Βιβλιοθήκης
– Πιστεύετε ότι σε μια εποχή τέτοιας κρίσης υπάρχουν περιθώρια για πολιτικές Βιβλιοθηκών και Αρχείων;
– Δεδομένου ότι η τεράστια και σύνθετη κρίση που διανύουμε δεν είναι μόνον οικονομική, αλλά κοινωνική και πολιτική και κρίση αξιών, δεν μπορούμε να φανταστούμε τη λύση της με υλιστικό μόνο ή δημοσιονομικό τρόπο, αλλά και με την επένδυση, κυρίως, στην καλλιέργεια του πνεύματος. Ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν σε αυτόν τον τομέα οι Βιβλιοθήκες και τα Αρχεία με τον αμύθητο βιβλιακό και αρχειακό πλούτο του έθνους μας είναι καθοριστικής σημασίας.
– Πώς θα στρέψετε τη γενιά του Google και των κοινωνικών δικτύων στην αναζήτηση μέσα από τις Βιβλιοθήκες; Πώς θα μετατρέψετε δηλαδή το ευκαιριακό κυνήγι της εφήμερης πληροφορίας σε εργαλείο γνώσης;
– Η κουλτούρα αυτής της γενιάς είναι ο καταλύτης της αλλαγής που επιδιώκουμε για τις Βιβλιοθήκες μας. Επιδίωξη είναι να συνδέσουμε τις Βιβλιοθήκες με την εκπαίδευση και με το κίνημα ανοιχτής πρόσβασης (open access). Η δημιουργία Ενιαίου Εθνικού Καταλόγου και μιας έξυπνης μηχανής αναζήτησης είναι μια γερή ώθηση για ένα γνωσιακό εργαλείο. Επειτα, το να κάνουμε τις Βιβλιοθήκες ελκυστικές, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες δικτύου και τις πρακτικές αναζήτησης στην πληροφορία.
- Νέος ρόλος
– Ποιος θα είναι ο νέος ρόλος της Εθνικής Βιβλιοθήκης, εντός του σχεδιαζόμενου Ενιαίου Εθνικού Δικτύου Ελληνικών Βιβλιοθηκών;
– Ο ρόλος της Εθνικής Βιβλιοθήκης προβλέπεται, αυτονόητα, να είναι κομβικός. Θα αποτελέσει την καρδιά και τον παλμοδότη του ελληνικού Συστήματος Βιβλιοθηκών. Εχει καθοδηγητικό ρόλο στην κοινωνία της πληροφορίας. Η αναδημιουργία της Εθνικής Βιβλιοθήκης είναι και το κρίσιμο στοίχημα που πρέπει οπωσδήποτε να κερδηθεί. Για τον λόγο αυτόν θα προχωρήσουμε σε συγκεκριμένες δράσεις αναβάθμισής της. Κύρια αποστολή της έχει τη συλλογή, τη συντήρηση και τη διαθεσιμότητα της ελληνικής πνευματικής δημιουργίας, των δημοσιευμένων τεκμηρίων. Είναι ο θησαυροφύλακας μιας μοναδικής πνευματικής κληρονομιάς. Ανασυγκροτείται κτιριακά με την προβλεπόμενη μεταφορά μεγάλου μέρους των υπηρεσιών της στο Δέλτα του Φαλήρου (Κτίριο Εθνικής Βιβλιοθήκης, τη μεγάλη αυτή προσφορά του Ιδρύματος Στ. Νιάρχου). Αναγεννάται το ιστορικό κτίριο των Βαλλιάνων στην Πανεπιστημίου (έργο Χάνσεν, επίβλεψη Τσίλλερ). Αποκτά νέο οργανόγραμμα για τις διευρυμένες λειτουργίες της. Καθορίζει τα βιβλιοθηκονομικά πρότυπα και θα έχει την ευθύνη συγκρότησης του Ενιαίου Εθνικού Καταλόγου. Η Εθνική Βιβλιοθήκη είναι ο βασικός συντελεστής της ψηφιακής υποδομής και της συσσώρευσης ψηφιακού περιεχομένου, και διαθέτης ψηφιακού περιεχομένου στις μεγάλες δικτυακές πύλες. Συνδέεται με τις Εθνικές Βιβλιοθήκες του κόσμου με στόχο την προβολή του ελληνικού πνευματικού πλούτου και τον διαπολιτισμικό διάλογο.
– Πόσο εφικτή είναι η ολοκλήρωση των αναγκαίων, αλλά μεγαλεπήβολων στόχων της Συνδιάσκεψης για τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες στις σημερινές δύσκολες συνθήκες;
– Οι στόχοι της Συνδιάσκεψης δεν είναι τέτοιοι, που να απαιτούν νέες οικονομικές επιβαρύνσεις. Είναι κυρίως πολιτικοί, τέτοιοι δηλαδή που θα επιτρέψουν να έχουμε μια σαφέστερη εικόνα του τι θέλουμε να πετύχουμε. Η συνδιάσκεψη με τους ειδικούς και εμπειρογνώμονες του χώρου είναι ένα πρώτο βήμα, και για να το επιτύχουμε δεν χρειάζονται πολλά χρήματα. Χρειάζονται όραμα, πολιτικές και θέληση. Στόχος είναι μια ολοκληρωμένη πολιτική με συγκροτημένο πρόγραμμα που θα λαμβάνει υπόψη τα σημερινά δεδομένα, αλλά και τις ανάγκες της εποχής. Πιστεύω βαθιά ότι η συνάντηση της «βιβλιοθήκης με το Διαδίκτυο» μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα. Μέσα στην κρίση των δημοσιονομικών στόχων και της γκρίζας διάθεσης δικαιούμαστε και οφείλουμε στη νέα γενιά ένα εθνικό, αλλά και συνάμα τοπικό όραμα, που έχει σχέση με το πνεύμα, τον πολιτισμό, την εθνική ταυτότητα και τις πανανθρώπινες αξίες και δημιουργίες.
- Κουλτούρα του βιβλίου, σεβασμός της μνήμης
– Πώς μπορεί να καλλιεργηθεί στα σχολεία, αλλά και εν γένει στην κοινωνία, η κουλτούρα της ανάγνωσης και κατ’ επέκταση της σωστής χρήσης της βιβλιοθήκης κι ο σεβασμός της ιστορικής μνήμης (θεμελιώδες για τη δημοκρατία), δηλαδή των αρχείων, μια νοοτροπία ξένη στον Ελληνα;
– Αυτό είναι το μεγάλο ζήτημα και στοίχημα. Σίγουρα είναι μέλημα της Πολιτείας η προσπάθεια για ανάπτυξη και άνθηση της πνευματικής παιδείας του λαού μας, που στις μέρες μας το βλέπουμε ως αναγκαιότητα. Η σχέση μας με το βιβλίο και τη βιβλιοθήκη ως οργανωμένο χώρο και βέβαια με τα σημερινά ψηφιακά εργαλεία πρόσβασης στο κόσμο του βιβλίου και των αρχείων είναι το αποτέλεσμα σύνθετων πολιτικών αλλά και πολιτιστικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών. Οι βιβλιοθήκες, δημόσιες, δημοτικές, σχολικές, ακαδημαϊκές, πρέπει να αποτελέσουν κόμβους ενός εθνικού δικτύου με πρόσβαση όλων σε όλα, ενώ ταυτόχρονα η καθεμία πρέπει να είναι ένας «κοινωνικοποιημένος χώρος γνώσης», πόλος έλξης των πολιτών. Τα τεράστια υπαρκτά οικονομικά προβλήματα, τα οποία γνωρίζω, δεν πρέπει να γίνουν τροχοπέδη ή ταφόπλακα αυτής της προσπάθειας.
Υπάρχουν πνευματικές δυνάμεις, υπάρχουν άνθρωποι με όραμα και θέληση που μπορούν, θέλουν και δημιουργούν. Μπορούν και πρέπει να πολλαπλασιαστούν οι δράσεις που προωθούν την κουλτούρα της ανάγνωσης, στην οποία πρέπει να συνδράμουν οι εκπαιδευτικοί και οι ενώσεις τους, οι άνθρωποι της διανόησης, οι ενώσεις συγγραφέων, η βιομηχανία του βιβλίου, οι δυνάμεις του Διαδικτύου και βέβαια η Τοπική Αυτοδιοίκηση για να ζωντανέψουν οι βιβλιοθήκες και η ζωή γύρω από αυτές. Εμείς θα προσπαθήσουμε να ρίξουμε τα εμπόδια και να ανοίξουμε πόρτες.
Οι νέες τεχνολογίες και η χρήση δικτύων μάς δίνουν την ευκαιρία να προσφέρουμε στην κοινωνία μας νέα γνωσιακά εργαλεία, να καλλιεργήσουμε τη φιλαναγνωσία και την κουλτούρα βιβλίου με συγκεκριμένους τρόπους και δράσεις (αρχίσαμε από φέτος προγράμματα φιλαναγνωσίας), να συνδέσουμε τις Βιβλιοθήκες με την εκπαίδευση, την αναζήτηση πηγών, τη βιβλιογραφία, είναι αυτό που λέμε «αλλαγή παραδείγματος», που θα εφαρμοστεί και στα νέα προγράμματα του λυκείου.
Ο σεβασμός της ιστορικής μνήμης και του πνεύματος του πολιτισμού μας είναι αναπόσπαστο μέρος της διδασκαλίας και μάλιστα της τοπικής ιστορίας. Το ίδιο και της γλώσσας μας. Σκεφτείτε πόσο πιο εύκολη είναι σήμερα αυτή, όταν τα ιστορικά τεκμήρια, λόγω της ψηφιοποίησης, είναι άμεσα προσβάσιμα από την αίθουσα της διδασκαλίας και από οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδας. Αυτό απαιτεί, βέβαια, διαφορετικά εκπαιδευμένους δασκάλους και καθηγητές, αλλά τους επιτρέπει και ένα μάθημα με μεγαλύτερη αμεσότητα.
- «Ανοιχτά αρχεία» για τους πολίτες
– Πώς σκέφτεστε να πείσετε τους δημόσιους φορείς, όπως π.χ. υπουργεία, πρώην πρωθυπουργούς και πολιτικά κόμματα, ΔΕΚΟ, το Εθνικό Θέατρο κ.ά. να παραχωρούν, όπως οφείλουν, σε τακτά κόμματα διαστήματα τα αρχεία τους στα Γενικά Αρχεία του Κράτους;
– H απάντηση στο ερώτημά σας αποτελεί κύρια επιδίωξη του νέου σχεδιασμού της αρχειακής μας πολιτικής. Οπως γνωρίζετε, διαθέτουμε ήδη έναν σημαντικό μηχανισμό, αυτόν των Γενικών Αρχείων του Κράτους, τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και σε περιφερειακό. Εχουμε ήδη ζητήσει από την Εφορεία των ΓΑΚ να ενεργοποιήσει, σε συνεργασία με τους κατόχους διοικητικών αρχείων, τον θεσμό των υπαλλήλων συνδέσμων, που συνεργαζόμενοι με τα ΓΑΚ θα μεριμνούν για την παραχώρησή τους, όπου αυτό είναι εφικτό, ή σε κάθε περίπτωση για την ένταξη των αρχείων τους στο Εθνικό Μητρώο Αρχείων. Στόχος είναι ο εντοπισμός και η καταγραφή κάθε αρχείου ακόμη και των ανενεργών, ώστε να είναι διαθέσιμα στους ερευνητές. Το υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης είναι αρωγός σ’ αυτήν την προσπάθεια και έχει κάνει τις σχετικές προβλέψεις. Θα ξεκινήσει επίσης μια μεγάλη επιχείρηση ευαισθητοποίησης για τον αρχειακό πολιτισμό, κατά την οποία θα ενημερωθούν φορείς όπως τα πολιτικά κόμματα αλλά και προσωπικότητες για την ανάγκη διατήρησης της αρχειακής μνήμης. Θα συνεργαστούμε στενά και με συναφείς οργανισμούς που διαθέτουν ιστορικά αρχεία όπως το Μουσείο Μπενάκη, το ΕΛΙΑ κ.ά., ώστε να γίνει ελκυστικότερη η ανάδειξη της αρχειακής μνήμης.
– Κατά πόσον οι ερευνητές ή οι πολίτες έχουν πρόσβαση στην ιστορία τους, δηλαδή στα αρχεία;
– Ας σημειωθεί ότι στον τομέα αυτό έχουν γίνει σημαντικά βήματα, μετά το τραυματικό καλοκαίρι του 1989, όταν η Βουλή, με εξαίρεση το ΠΑΣΟΚ, προέβη σε μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές αρχείων στην ιστορία μας. Η πολιτική μας είναι να κατευθυνθούμε σε μια «πολιτική ανοιχτών αρχείων», στη δυνατότητα δηλαδή πρόσβασης σε ένα αρχείο, ανά πάσα στιγμή. Σε αυτό βοηθά και η τεχνολογία. Ηδη υλοποιήθηκαν μεγάλα έργα ψηφιοποίησης αρχείων (200 εκατ. σελίδες) και πρόθεσή μας είναι να βελτιωθούν τόσο λειτουργικά όσο και σε περιεχόμενο, ώστε να είναι προσβάσιμα σε κάθε πολίτη.
No comments:
Post a Comment