Sunday, January 16, 2011

Δημήτρης Μπουραντάς: «Είμαστε μια χώρα βάτραχος»

Δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία τού «Ολα σου τα 'μαθα μα ξέχασα μια λέξη» με πάνω από 170.000 πωλήσεις (και το βραβείο κοινού του ΕΚΕΒΙ), ο συγγραφέας του Δημήτρης Μπουραντάς επιστρέφει με το «Επί σκηνής χωρίς πρόβα» (εκδόσεις «Πατάκη»).
Ο γνωστός καθηγητής μάνατζμεντ και ηγεσίας της ΑΣΟΕΕ, με αυτό το δοκιμιακό μίγμα κοινωνικών επιστημών και αφήγησης, προσπάθησε να φτιάξει ένα εργαλείο επιλογής αξιών και αποφάσεων και ταυτόχρονα να μιλήσει για τον καθημερινό αυτοσχεδιασμό που απαιτεί η σύγχρονη ζωή και... αυτοσχεδιάζει μπρος στο κασετοφωνάκι...
- Πού αποδίδετε την επιτυχία τού «Ολα σου τα 'μαθα...»
«Ηταν απροσδόκητα μεγάλη, αλλά δεν πιστεύω πως είναι ένα άριστο βιβλίο και γι' αυτό πούλησε. Μάλλον ο κόσμος πλέον "ψάχνει μαλλιά για να πιαστεί" που λένε. Ψάχνει ένα διαφορετικό λόγο σε όλο αυτό το ρημαδιό καταναλωτισμού, συνταγών και εφήμερου. Ηταν ένα βιβλίο - υβρίδιο, μια διασταύρωση δοκιμίου και λογοτεχνίας, όπου ο κόσμος απόλαυσε τα διδάγματα, λόγω της ανάγκης του να επαναπροσδιορίσει κάποια βασικά υπαρξιακά ερωτήματα».
- Στην προηγούμενη κουβέντα μας είχατε δηλώσει πως το επόμενο βιβλίο σας θα είναι για το κυρίαρχο μοντέλο πολιτισμού, με το οποίο είχατε πει πως έχετε πρόβλημα. Τελικά αυτό είναι το «Επί σκηνής χωρίς πρόβα»;
«Ναι, πρόκειται ουσιαστικά για μια εξέταση του πυρήνα του μοντέλου πολιτισμού. Αφορά το πώς σκεφτόμαστε και λειτουργούμε, τι επιλογές κάνουμε, πώς καταναλώνουμε, πώς βλέπουμε τον εαυτό μας, ποιοι είμαστε, ποιος και τι μας καθορίζει. Ανάμεσα στη ρήση του Καμί "η ζωή είναι ένα άθροισμα των επιλογών" και αυτή του Φρομ "είμαστε αποτελέσματα της Ιστορίας και ταυτόχρονα δημιουργούμε Ιστορία" προσπαθεί να καθορίσει τα βασικά στοιχεία του κόσμου όπου ζούμε σε επίπεδο ελευθερίας των επιλογών μας. Να ανιχνεύσει ποιοι από τους περιορισμούς στις επιλογές μας είναι πραγματικοί και ποιοι μέρος μιας πλαστής πραγματικότητας. Αν τελικά είναι όλα ζήτημα τυχαίου και μοιραίου ή επιλογών».
- Το ύφος του όμως έχει ξεκόψει από το λογοτεχνικό τού προηγούμενου. Γιατί;
«Γιατί βασίζεται σε μια σύνθεση κοινωνιολογίας, φιλοσοφίας και ψυχολογίας, γραμμένο με δοκιμιακό αλλά εκλαϊκευμένο τρόπο. Δεν είναι τόσο "εύκολο" όσο το προηγούμενο, αλλά αυτό ήταν απαραίτητο. Γιατί συνθέτει και παρουσιάζει συμπυκνωμένη γνώση που σε άλλα συστήματα εκπαίδευσης την παρέχουν στους ανθρώπους από το σχολείο. Για να κάνουν καλύτερες επιλογές και να ζουν καλύτερα παρά τους κοινωνικούς περιορισμούς. Είναι γραμμένο όμως με τρόπο που να μπορεί να το διαβάσει και ένας έφηβος. Εχει μέσα του το στοιχείο της αφήγησης και του χιούμορ, αλλά αυτό δεν είναι κυρίαρχο. Περιορίζεται σε κομμάτια ανεκδότων και ιστοριών που λειτουργούν σαν παραδείγματα και το κάνουν απλά περισσότερο προσβάσιμο. Η αγωνία μου είναι πως απαιτεί πια μεγαλύτερη προσοχή και συγκέντρωση από ένα ευχάριστο λογοτεχνικό κείμενο για να προσφέρει τις έννοιές του».
- Πώς το επηρέασε η οικονομική κρίση που ξέσπασε όσο γραφόταν;
«Κυρίως ως προς το περιεχόμενο. Κάποιες σύγχρονες έννοιες του μάνατζμεντ, όπως αυτή του "hope", δηλαδή της θετικής ψυχολογίας και της δυναμικής της, του "mindfullness", δηλαδή της εγρήγορσης, της "ανθεκτικότητας" κ.λπ., τονίστηκαν γιατί ένιωσα την ανάγκη τους στο γενικότερο κλίμα και αυτό μου βγήκε στο γράψιμο».
- Ποια είναι η θέση του βιβλίου απέναντι στην κρίση;
«Οτι είναι σημαντικότερο από ποτέ να κάνουμε σωστότερες επιλογές. Για να μπορέσεις όμως να το κάνεις αυτό, πρέπει να αναπτύξεις την υπαρξιακή νοημοσύνη, τη νοητική, κοινωνική, συναισθηματική και πολιτική νοημοσύνη. Αυτός είναι ο στόχος τού "Επί σκηνής χωρίς πρόβα", να γίνει ένα εργαλείο γι' αυτή την αλλαγή. Να πάψει το μοντέλο πολιτισμού να επιβάλλει τις λάθος ανάγκες με λάθος τρόπο. Πρέπει να μάθουμε να ορίζουμε σωστά τα προβλήματα, όπως έλεγε ο Αϊνστάιν».
- Με όρους μάνατζμεντ η ελληνική κρίση ήταν αναπόφευκτη;
«Ηταν φως φανάρι για χρόνια πως πάμε για κρίση. Το έγραφα και στο προηγούμενο βιβλίο, το έλεγα και σε διαλέξεις παλιότερα, πως θα είναι θαύμα όχι να αναπτυχθούμε, αλλά απλά να παραμείνουμε μερικά χρόνια ακόμα σε αυτή την κατάσταση. Είμαστε μια χώρα βάτραχος. Σαν αυτόν του γνωστού παραδείγματος. Αν έριχνες τον βάτραχο ξαφνικά στο ζεματιστό νερό θα καιγόταν, θα πηδούσε και θα γλίτωνε. Αλλά επειδή μπήκε στη χύτρα όταν το νερό ήταν χλιαρό, άρχισε να ζεσταίνεται αργά και όταν πήρε χαμπάρι τον κίνδυνο είχε σχεδόν βράσει και δεν μπορούσε πια να αντιδράσει».
- Το παγκόσμιο «βράσιμο» ήταν δηλαδή ζήτημα πολιτισμού και όχι οικονομίας;
«Στο εξωτερικό, μεγάλα ερευνητικά ινστιτούτα με μετρήσεις ανακοινώνουν επί χρόνια πως παρ' ότι αυξάνεται η κατανάλωση δεν αυξάνεται η ποιότητα ζωής, το "well being". Αυτό σημαίνει πως το μοντέλο κατανάλωσης που ο πολιτισμός μας προβάλλει δεν λειτουργεί πια. Δεν την ψώνισα να ισχυρίζομαι πως έχω την επόμενη μεγάλη ιδεολογία, αλλά λέω πως πρέπει να επανεξετάσουμε τις επιλογές μας και να μάθουμε να κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις για να περάσουμε στη μετα-ιδεολογία που θα μας βγάλει από εδώ».
- Βλέπετε την κρίση να φέρνει μια μεγάλη πολιτισμική αλλαγή;
«Η αλλαγή στον πολιτισμό είναι ήδη παγκόσμιο ζητούμενο. Γιατί τώρα με την κρίση φάνηκε το χάσμα ανάμεσα στις υπεραναπτυγμένες τεχνολογικές επιστήμες και τις εγκαταλελειμμένες κοινωνικές. Ειδικά στην απληστία και την αρπαχτή που είναι σύμπτωμα της κρίσης αξιών και εκφράζεται πρώτα στις πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες. Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στις ανθρωπιστικές σπουδές. Λένε για πλάκα πως για να οδηγείς αυτοκίνητο θες δίπλωμα, ενώ για να κάνεις παιδιά όχι. Ναι, ζούμε σε κοινωνίες που σου μαθαίνουν να οδηγείς, αλλά όχι πώς να γίνεις ο μέντορας του παιδιού σου. Αν τα σχολεία μάς προσέφεραν όσα έπρεπε, δεν θα έπρεπε να γράψω αυτό το βιβλίο. Δεν γίνεται ολόκληρο οικονομικό πανεπιστήμιο, για παράδειγμα, να μην έχει καθηγητή Φιλοσοφίας και να μη διδάσκει όσα είπε ο Αριστοτέλης για την ηθική».*

No comments: