- Της Τιτικας Δημητρουλια, Η Καθημερινή, Kυριακή, 30 Iανoυαρίου 2011
- STEPHANE HESSEL
Indignez-vous!
Indigene Editions
Μέσα στη γενικευμένη κρίση που προφανέστατα πλήττει και τον πολιτισμό, στη Γαλλία προέκυψε το απόλυτο και απολύτως μη αναμενόμενο μπεστ σέλερ: είδος, μπροσούρα-μανιφέστο, συγγραφέας, ένας 93χρονος διπλωμάτης,ο Στεφάν Εσέλ, σελίδες 32, τιμή 3 ευρώ. Τίτλος, «Αγανακτήστε!». Μέσα σε περίπου δυόμισι μήνες έχει πουλήσει 950.000 αντίτυπα, με τον Μισέλ Ουελμπέκ και το πολυσυζητημένο νέο του μυθιστόρημα, που γνωρίζει όπως πάντα ευρύτατη κάλυψη από τα Μέσα, να ακολουθεί.
Εβραίος, συναγωνιστής του Ντε Γκωλ, επιζών των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης και γραμματέας της επιτροπής που συνέταξε μεταπολεμικά τη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο Εσέλ είναι διπλωμάτης καριέρας. Στρατευμένος ανθρωπιστής, το τελευταίο διάστημα εστιάζει τη δράση του αφενός στην οικολογία και αφετέρου στο παλαιστινιακό ζήτημα, καθώς θεωρεί ότι το ισραηλινό κράτος διαπράττει εγκλήματα πολέμου, παραβιάζει τις διεθνείς συνθήκες δικαιωμάτων και ως εκ τούτου πρέπει να μποϊκοτάρεται έως ότου συμμορφωθεί. Αυτές ακριβώς οι θέσεις του, άλλωστε, του κόστισαν ακριβά, αφού μια εκδήλωση προγραμματισμένη στην Εκόλ Νορμάλ για το ζήτημα αυτό ακυρώθηκε από την πρύτανη της σχολής, υπό την πίεση εβραϊκών οργανώσεων.
Τι σχέση όμως έχουν όλα αυτά με το μπεστ σέλερ του που πουλάει δυσθεώρητα νούμερα καθημερινά και χαίρει πλέον ευρύτατης κάλυψης από τα Μέσα; Το μανιφέστο του αναφέρεται και στα δύο ζητήματα αιχμής που τον απασχολούν: στην οικολογία, όπου και κάνει λόγο για τον κίνδυνο μιας επικείμενης καταστροφής της Γης, οπότε και αυτομάτως θα τερματιστεί η ανθρώπινη περιπέτεια, και στο Παλαιστινιακό.
Αυτά όμως είναι δύο μόνο από τα θέματα τα οποία αγγίζει, καλώντας τους Γάλλους να αφυπνιστούν, να λάβουν θέση για όλα τα δεινά που ενσκήπτουν στον πλανήτη από έναν ανεξέλεγκτο καπιταλισμό, από τη δικτατορία των αγορών και την παθητικότητα του κόσμου. Απευθυνόμενος κατά κύριο λόγο στους νέους, τους καλεί να κοιτάξουν γύρω τους, να ψάξουν αιτίες για να αγανακτήσουν – και είναι βέβαιο ότι θα βρουν αιτίες: φτώχεια, ανεργία, παράνομοι μετανάστες, Ρομά, άστεγοι, υποχώρηση των κοινωνικών κατακτήσεων. Αγανάκτηση, λέει ο Εσέλ, σημαίνει στράτευση, και στράτευση σημαίνει αντίσταση, σε μια εποχή όπου ο εχθρός είναι πιο δυσδιάκριτος από ποτέ: η ναζιστική φρίκη έχει αντικατασταθεί από μια φρίκη σε δόσεις, συγκαλυμμένη από τη μοιρολατρία και τον ατομικισμό που προωθεί η κοινωνία του θεάματος.
Ενα εκατομμύριο άνθρωποι διάβασαν το προσκλητήριο αυτό του Εσέλ για μια νέα αντίσταση, προκειμένου η ανθρωπότητα να έχει ένα μέλλον άξιο του ανθρώπου. Το βιβλιαράκι του, που το εξέδωσε ένας μικρός εκδοτικός οίκος στο Μονπελιέ, με γραφεία σε μια σοφίτα, έχει γίνει και must και cult. Οι αντιδράσεις φυσικά δεν άργησαν. Οπως του πρωθυπουργού κ. Φιγιόν, ο οποίος κατηγόρησε τον Εσέλ ότι αγανακτεί για να αγανακτεί. Πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν άλλες αντιρρήσεις, που εγκαλούν τον Στεφάν Εσέλ για απροσδιοριστία, επιδερμικότητα, φτηνή συνθηματολογία, «καπέλωμα» των απανταχού αντιστασιακών εξ ονόματος των οποίων μιλάει, αντισημιτισμό και επιλεκτική αγανάκτηση και, κυρίως, για τη σχέση του με τον Ντομινίκ Στρος-Καν, τον επικεφαλής του ΔΝΤ, που αντιβαίνει προς όλες τις θέσεις που διατυπώνει στην μπροσούρα του. Μεταξύ των επικριτών του, ο Πιερ Ασουλίν, ο Μπορίς Σιρουλνίκ, ο Λυκ Φερρύ.
Προφανώς έχουν δίκιο και αυτοί: ο Εσέλ δεν έγραψε το κομμουνιστικό μανιφέστο του 21ου αιώνα, λέει πολλά αυτονόητα, πολλές γενικότητες, σωστές ωστόσο. Το ερώτημα που τίθεται είναι άλλο και δεν αφορά τη συζήτηση επί του ίδιου του κειμένου τελικά, το οποίο εξάλλου είναι μικροσκοπικό – σκάρτες 15 σελίδες (αγγλική μετάφρασή του: http://blo.gr/42y). Το ερώτημα είναι γιατί τόσο πολλοί άνθρωποι πήραν αυτό το βιβλιαράκι, πέρα από το ότι είναι ευσύνοπτο και φτηνό, πέρα από την προβολή που του έγινε. Κάποιοι δύσπιστοι λένε ότι η αιτία της επιτυχίας του είναι ότι είναι ακίνδυνο, ότι η «ειρηνική εξέγερση» που προτείνει ο Εσέλ είναι η εγγύηση ότι όλα θα παραμείνουν ως έχουν. Κάποιοι άλλοι αναρωτιούνται πώς ένα κείμενο που θέλει να σπάσει τη μαζική απάθεια έχει τόσο μαζική επιτυχία.
Η απάντηση πάντως δεν μπορεί να δοθεί εκτός των συμφραζομένων του χειμαζόμενου δυτικού κόσμου, που παρακολουθεί τη ραγδαία υποχώρηση του κοινωνικού κράτους, την κυριαρχία του χρήματος και των αγορών, το αδιέξοδο στον ορίζοντα. Αυτά τα απλά στηλιτεύει ο Εσέλ, ο οποίος έπιασε τον σφυγμό του κόσμου, που πέρα από κάθε θεωρητικολογία είναι ήδη εξοργισμένος, θέλει να αντισταθεί και δεν ξέρει πώς.
Σπόρος που καρπίζει ανάλογα με το χωράφι, λοιπόν, ο λόγος του Εσέλ.
No comments:
Post a Comment