«Το μέλλον είναι σίγουρο, αδελφέ μου»...

• Χτες συμπληρώθηκαν 20 χρόνια απουσίας του ποιητή του κόσμου

Ο Γιάννης Ρίτσος, σαν γνήσιος κομμουνιστής, ένιωθε την αξία της ποίησης στην αξία της πράξης. Η στάση ζωής και το έργο του καθοδηγούνταν από το χρέος του πνευματικού εργάτη. Το έργο του, πολύπλευρο και πολυσήμαντο, ογκώδες, άξιο μεγάλης προσοχής, αναγνωρισμένο σε όλο τον κόσμο, είναι αυτό που τον κάνει αθάνατο και πάντα παρών, στη ζωή μας, στους αγώνες για την ειρήνη και τη δικαιοσύνη.
Μας δίδαξε ότι η μεγάλη ποίηση και οι μεγάλοι ποιητές μπορούν να ταυτιστούν με τη ζωή του λαού. Ο Γιάννης Ρίτσος, όσο κανένας άλλος Ελληνας ποιητής, μας «σηκώνει ψηλότερα» από τη λήθη της ιστορίας, για να μας θυμίσει πόσο η ανθρώπινη ύπαρξη έχει τη δύναμη και την υποχρέωση να αντιδικήσει με την αρχή και την τάξη, διαφορετικά ο θάνατος είναι μάταιος και ο έρωτας φλυαρία....
Ο «Επιτάφιος» συνδέθηκε με τους εργατικούς αγώνες του λαού, η «Ρωμιοσύνη» με την εθνική αντίσταση, τα «Λιανοτράγουδα» με τους αγώνες κατά της δικτατορίας. Ο Μίκης Θεοδωράκης πρόσφερε το «όπλο» - όπως ο ίδιος ο συνθέτης έχει πει «για να σπάσουμε τα τείχη της μπουρζουαζίας και να μπούμε σε κάθε σπίτι. Ηταν από μέρους μου μια ηθελημένη επαναστατική πράξη, με στόχο να δοθεί ένα άλλο νόημα στο τραγούδι, αλλά και μια ελπίδα στο λαό. Τελικά, επηρεάσαμε και την αισθητική του, ενώ η επικοινωνία της τέχνης με το λαό όχι μόνο επετεύχθη, αλλά πήρε αργότερα διαστάσεις ανέλπιστες...».
Ο Ρίτσος ήθελε να τον δένει η ποίησή του σφιχτά και παντοτινά με τον πόνο του άλλου: «Εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε / αδελφέ μου, από τον κόσμο / εμείς τραγουδάμε / για να σμίξουμε με τον κόσμο». Ο ποιητής έχει συνείδηση της κοινωνικής, της ανθρώπινης αποστολής του, που του αναθέτει η ποίηση: «Από την πληγή μου κοίταξα / του κόσμου την πληγή / Ξένη απ' τον άνθρωπο η χαρά / Ξένοι απ' το δίκιο οι νόμοι». Στόχος του μια ζωή με δικαιοσύνη για όλους: «Δεν ήξερα πως βρίσκονταν / πάνω σ' αυτή τη γης / κι άλλοι αδελφοί στη στέρηση / φίλοι στην αδικία». Απλώνει τα χέρια του ο Ρίτσος να ενωθεί με τους άλλους, τους ανώνυμους βασανισμένους: «Τον κόσμο αγκάλιασα και να / τον κόσμο εντός μου βάζω...».
Το πάθος για ζωή και η βίωση της καθημερινότητας με όλες τις αισθήσεις σε εγρήγορση εξασφάλισαν στον ποιητή την αιώνια νεότητα... Παράλληλα με τον έρωτα ο ποιητής εξυμνεί την επανάσταση, την επαναστατική συμπεριφορά, το μεγαλείο των κοινωνικών αγώνων: «Οχι γονατιστός ολόρθος ανυψώνω την ακμαία/ προσευχή μου/... αγιασθήτω τ' όνομα του Ανθρώπου/... αγιασθήτω η Ενάρετη Ειρήνη επί Γης και εν Υψί-/ στοις...».
Η ιδεολογική και κομματικά προσανατολισμένη ποίηση του Γιάννη Ρίτσου ενόχλησε και δεν «παραμέρισαν» όπως προέτρεψε ο Παλαμάς για να «περάσει ο ποιητής». Ομως, «πέρασε»! Παρεμποδιζόμενος, αλλά πέρασε... Εκεί που κυρίως απευθυνόταν... στην ψυχή του λαού, και γι' αυτό θα χτυπάει πάντα στην καρδιά της Ρωμιοσύνης. «Το μέλλον είναι σίγουρο/ αδελφέ μου./ Ο,τι κι αν γίνει - σίγουρο./ Δεν υπάρχουν πια αποσιωπητικά/ στη φωνή ή στη σιωπή μας./ Ομορφος. Μπορείς να κάνεις πίσω/ τους τροχούς του ήλιου;».
Και ναι... θα τον θυμόμαστε πάντα. Οχι γιατί μας προέτρεψε, αλλά γιατί μας δίδαξε, μας ευλόγησε, μας ανασταίνει κάθε φορά που η ζωή πάει να μας «λυγίσει»... «Να με θυμόσαστε - είπε - χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα/ χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, πάνω σε πέτρες κι αγκάθια,/ για να σας φέρω ψωμί και νερό και τριαντάφυλλα./ Την ομορφιά/ ποτές μου δεν την πρόδωσα. Ολο το βιος μου το/ μοίρασα δίκαια./ Μερτικό εγώ δεν κράτησα. Πάμπτωχος. Μ' ένα κρι-/νάκι του αγρού/ τις πιο άγριες νύχτες μας φώτισα. Να με θυμάστε./ Και συχώρατε μου αυτή την τελευταία μου θλίψη...». [Ριζοσπάστης, Παρασκευή 12 Νοέμβρη 2010]