Δεν υπάρχει αμφιβολία πως, εδώ στην Ελλάδα, όταν αναφερόμαστε στον Προυστ, στο μυαλό μας έχουμε τον αείμνηστο Παύλο Ζάννα που, όντας δεσμώτης της χούντας των Απριλιανών, μετέφραζε το μυθιστόρημα-ποταμό του Γάλλου μυθιστοριογράφου... "Ξέρουμε πως η φυλάκιση του κ. Ζάννα αποτέλεσε προϋπόθεση της μετάφρασής του· δεν θα έπρεπε όμως με κανένα τρόπο (στο κάτω-κάτω θα ήταν ανεπίτρεπτα ταπεινωτικό για τον ίδιο τον φυλακισμένο) να αποτελέσει προϋπόθεση για την εκτίμησή μας της μετάφρασης αυτής... (Γ.Π. Σαββίδης "Επιστολές, αναστολές και πρωτοχρονιάτικα τριζόνια", εφ. Το Βήμα, 1/1/1972). Μια τυπική αφορμή και ιδού η αναφορά μας στον Προυστ [πλήρες όνομα: Valentin Louis Georges Eugène Marcel Proust]. Τυπική αφορμή είναι η γέννησή του στις 10 Ιουλίου 1871. Πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 1922. Διανοούμενος, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και κριτικός ο Προυστ, γνωστός περισσότερο για το έργο του Αναζήτηση του Χαμένου Χρόνου [À la recherche du temps perdu], ένα μνημειώδες έργο που δημοσιεύτηκε σε επτά τόμους από το 1913 έως το 1927. Θα παραθέσω ένα απόσπασμα από κείμενο του Γιώργου Σεφέρη (για μια γαλλική εφημερίδα) που το αναφέρει ο Γ.Π. Σαββίδης, μεταφρασμένο από τον ίδιο, και υπογραμμίζει την ποιότητα και την αξία της δουλειάς του Ζάννα:
Τ’ αληθινά βιβλία, όπως και τ’ αληθινά λόγια,
έχουν μια δική τους ανεξάρτητη μοίρα, που δεν την
ορίζει, θα ’λεγα, η βούληση του συγγραφέα τους·
μια μοίρα καμωμένη από τύχη και οξυδέρκεια. Τούτη
η μοίρα θέλησε να βρεθεί το βιβλίο του Χρόνου, εδώ και
τρία χρόνια, στα χέρια ενός πολιτικού κρατουμένου,
καταδικασμένου σε ποινή εξωφρενικά μεγάλη,
αν σκεφτεί κανένας το αδίκημα για το οποίο λεν ότι
τον τιμώρησαν. Στη δική του περίπτωση,
Κιβωτός του Νώε στάθηκε η φυλακή. Ένας άνθρωπος
σαράντα χρόνων, ένας από τους πιο καλούς
νεότερούς μου φίλους, ο Παύλος Ζάννας. Τον ξέραμε,
πριν από το σημερινό καθεστώς, από κάποια αραιά
δοκίμια. Αλλά νομίζω, ότι οι ικανότητές του
αναπτύχθηκαν πραγματικά μέσα στον τελευταίο χρόνο.
Δείχνει τώρα μεγάλο πλούτο εκφραστικών μέσων (...).
Οι σημειώσεις του, οι πρόλογοι κι οι επεξηγήσεις
μαρτυρούν πόσο κατέχει το θέμα του.
έχουν μια δική τους ανεξάρτητη μοίρα, που δεν την
ορίζει, θα ’λεγα, η βούληση του συγγραφέα τους·
μια μοίρα καμωμένη από τύχη και οξυδέρκεια. Τούτη
η μοίρα θέλησε να βρεθεί το βιβλίο του Χρόνου, εδώ και
τρία χρόνια, στα χέρια ενός πολιτικού κρατουμένου,
καταδικασμένου σε ποινή εξωφρενικά μεγάλη,
αν σκεφτεί κανένας το αδίκημα για το οποίο λεν ότι
τον τιμώρησαν. Στη δική του περίπτωση,
Κιβωτός του Νώε στάθηκε η φυλακή. Ένας άνθρωπος
σαράντα χρόνων, ένας από τους πιο καλούς
νεότερούς μου φίλους, ο Παύλος Ζάννας. Τον ξέραμε,
πριν από το σημερινό καθεστώς, από κάποια αραιά
δοκίμια. Αλλά νομίζω, ότι οι ικανότητές του
αναπτύχθηκαν πραγματικά μέσα στον τελευταίο χρόνο.
Δείχνει τώρα μεγάλο πλούτο εκφραστικών μέσων (...).
Οι σημειώσεις του, οι πρόλογοι κι οι επεξηγήσεις
μαρτυρούν πόσο κατέχει το θέμα του.
No comments:
Post a Comment