Евге́ний Алекса́ндрович Евтуше́нко (1933)

Ο Ρώσος ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, πεζογράφος, δοκιμιογράφος, φωτογράφος και σκηνοθέτης Γεβγκένι Γεφτουσένκο [Yevgeny Aleksandrovich Yevtushenko, ρωσικά: Евге́ний Алекса́ндрович Евтуше́нко] γεννήθηκε σε μια μικρή πόλη της Σιβηρίας στις 18 Ιουλίου 1933. Εγκαταστάθηκε στη Μόσχα από τα παιδικά του χρόνια και σπούδασε στο Ινστιτούτο Λογοτεχνίας Μαξίμ Γκόρκι. Για πρώτη φορά δημοσίευσε ποίηση το 1952, με τίτλο «Ανιχνευτές του μέλλοντος», μια ποίηση εμφανώς επηρεασμένη από τον Μαγιακόφσκι. Εξαρχής το ενδιαφέρον του Γεφτουσένκο στράφηκε σε θέματα που είχαν σχέση με την κοινωνία και τα πνευματικά και ηθικά ζητήματα της εποχής του.

[Λεζάντα: Μια φωτογραφία-ντοκουμέντο. Μετά τη σφαγή των Εβραίων στο Μπάμπι-Γιαρ, Γερμανοί ψάχνουν στα ρούχα των δολοφονημένων...]

Το 1961 έγραψε το μεγάλο (και διάσημο πλέον) ποίημά του με τίτλο "Babi Yar", όπου εξέθεσε τη σοβιετική απόκρυψη της σφαγής του εβραϊκού πληθυσμού του Κιέβου από τους Ναζί τον Σεπτέμβριο του 1941. Η συνηθισμένη σοβιετική πολιτική σε σχέση με το ολοκαύτωμα στη Ρωσία ήταν να περιγραφεί ως αγριότητες ενάντια στους σοβιετικούς πολίτες, και να αποφύγει ότι ήταν πραγματικά γενοκτονία των Εβραίων. Συνεπώς αυτό το ποίημα από τον Γεφτουσένκο και η πολιτική θέση του θεωρήθηκε ότι ήταν μακριά από το πολιτικά ορθό της τότε επίσημης σοβιετικής εκδοχής. Το ποίημα κυκλοφόρησε από τον παράνομο τύπο (samizdat), και αργότερα το αξιοποίησε ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς ως τμήμα της δέκατης τρίτης συμφωνίας του. Η δημοσίευση του ποιήματος στον ελεγχόμενο από το κράτος σοβιετικό Τύπο έγινε το 1984.

[Λεζάντα: Αριστερά ο Σοστακόβιτς, με τον μαέστρο Kiril Kondrashin και τον Γεφτουσένκο όταν παρουσιάστηκε η 13η συμφωνία]

Το 1961, ο Γεφτουσένκο δημοσίευσε τους «Κληρονόμους του Στάλιν». Αυτό το ποίημα δήλωσε ότι ο σταλινισμός και η κληρονομιά του εξουσίαζαν ακόμα τη χώρα. Δημοσιευμένο αρχικά στην «Πράβντα», το ποίημα αναδημοσιεύθηκε μόνο ένα τέταρτο ενός αιώνα αργότερα, στη The Times Mikhail Gorbachev. Το 1963, ο Γεφτουσένκο, όταν ήταν ήδη ένα διεθνώς αναγνωρισμένος λογοτέχνης, του απαγορεύθηκε η έξοδος από τη Σοβιετική Ένωση και η απαγόρευση κράτησε μέχρι το 1965.

Ο Γεφτουσένκο, μαζί με τον Ζαν-Πολ Σαρτρ και άλλους συγγραφείς, ήταν ένας από τους διανοούμενος που υπογράψανε την αίτηση ενάντια στον εσωτερικό εξόριστο Γιόζεφ Μπρόντσκι, ως συνέπεια η δικαστική υπόθεση ενάντια σε τον που άρχισε από τις σοβιετικές αρχές. Εντούτοις, όταν ο Γεφτουσένκο έγινε επίτιμο μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων, υπήρξε μια κίνηση διαμαρτυρίας που κατευθύνθηκε από Γιόζεφ Μπρόντσκι, ο οποίος υποστήριξε ότι η κριτική του Γεφτουσένκο κατά της Σοβιετικής Ένωσης εκινείτο μόνο στις κατευθύνσεις που εγκρίθηκαν από το Κόμμα. Ο Μπρόντσκι επέκρινε επανειλημμένως τον Γεφτουσένκο για τον κονφορμισμό του.

Στη μετα-σοβιετική εποχή ο Γεφτουσένκο ασχολήθηκε ενεργά με τα περιβαλλοντικά ζητήματα, ήρθε σε αντίθεση με τους εθνικιστές συγγραφείς, και έκανε εκστρατεία για τη διατήρηση της μνήμης των θυμάτων των γκουλάνγκ του Στάλιν. Το 1995 που δημοσίευσε μια μεγάλη ανθολογία σύγχρονης ρωσικής ποίησης αλλά αγνόησε σχεδόν όλους τους πρωτοποριακούς συγγραφείς.

Στη Δύση πάντως ήταν ο πιό γνωστός για την κριτική του κατά της σοβιετικής γραφειοκρατίας και από εκείνους του Ρώσους διανοούμενους που αγωνίστηκαν για να ξεφορτωθεί η χώρα του την κληρονομιά του Στάλιν.