Η διελκυστίνδα... Καζαντζάκης

Η ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΦΤΑΝΕΙ ΕΩΣ ΤΗ ΒΟΥΛΗ

Του Μανώλη Πιμπλή

TA NEA: Πέμπτη 06 Οκτωβρίου 2011

Δέκα μήνες μετά την πανηγυρική σύσταση μιας επιτροπής, από το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, για την «επανέκδοση των έργων του Νίκου Καζαντζάκη, με ερμηνευτικά σχόλια και σημειώσεις από έγκυρους μελετητές και με τυπογραφική εμφάνιση που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες αισθητικές απαιτήσεις», τα πράγματα δείχνουν περίπλοκα.

Οπως είχε επισημανθεί εξαρχής, το ζήτημα ήταν και είναι εξαιρετικά λεπτό από νομική άποψη, καθώς το υπουργείο, έστω και αν δηλώνει ότι δεν επιθυμεί οποιαδήποτε προσβολή πνευματικών δικαιωμάτων των κληρονόμων, εκ των πραγμάτων παρεμβαίνει σε ένα έργο του οποίου τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν σε συγκεκριμένο εκδοτικό οίκο. Ο εκδοτικός αυτός οίκος «δεν μπορεί ούτε και πρέπει να παρακαμφθεί», όπως λένε στα «ΝΕΑ» άνθρωποι του υπουργείου - έστω και αν κάποια κυβερνητικά γραφεία μιλούν για υπόθεση «εθνικής σημασίας».

Ηδη οι Εκδόσεις Καζαντζάκη (του Πάτροκλου Σταύρου) έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση της πράξης σύστασης αυτής της δωδεκαμελούς επιτροπής, στην οποία μετέχουν κυρίως πανεπιστημιακοί, ειδικοί στο έργο του Καζαντζάκη, δεν μετέχει όμως εκπρόσωπος των εκδόσεων.

Στη μία και μοναδική φορά που συνεδρίασε η επιτροπή του ΥΠΠΟΤ, όπως λέει στα «ΝΕΑ» το μέλος της, καθηγητής Φιλολογίας Γιώργης Γιατρομανωλάκης, τέθηκαν κυρίως νομικά θέματα, εκπρόσωπος του υπουργείου μίλησε πρωτίστως για ηθικές πιέσεις προς τις Εκδόσεις Καζαντζάκη ενώ έπεσε στο κενό μία πρόταση, να προχωρήσει το έργο της επιτροπής παράγοντας μελέτες και ερμηνευτικές εκδόσεις, αλλά το έργο αυτό να μη διατεθεί στο κοινό πριν να ξεπεραστεί το θέμα των δικαιωμάτων.

Στο μεταξύ, έχουν κατατεθεί δύο ερωτήσεις στη Βουλή για το θέμα, και οι δύο από βουλευτές της πλειοψηφίας, που απευθύνονται στους υπουργούς Οικονομικών και Πολιτισμού και Τουρισμού. Η πρώτη κατατέθηκε στις αρχές Αυγούστου από τον βουλευτή Ηρακλείου Μανόλη Στρατάκη και η δεύτερη πριν από λίγες μέρες από τον βουλευτή της Β' Αθηνών Γιάννη Βούρο.

Στη δεύτερη αυτή ερώτηση οι υπουργοί ερωτώνται: α) για τη δραστηριότητα και το έργο της δωδεκαμελούς επιτροπής, β) γιατί καθυστερεί ο διαχειριστικός έλεγχος του Ιδρύματος Ν. και Ε. Καζαντζάκη και γ) αν υπάρχει πρόνοια για τη σωτηρία, προώθηση και προβολή του έργου του Καζαντζάκη, που έχει χαρακτηριστεί εθνικής σημασίας, πριν από την απελευθέρωση των πνευματικών δικαιωμάτων το 2027, οπότε συμπληρώνονται 70 χρόνια από τον θάνατο του συγγραφέα.

Ο Γιάννης Βούρος κινείται στο πνεύμα και άλλων επικριτών των Εκδόσεων Καζαντζάκη, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται εκδοτικά το τεράστιο έργο του μεγάλου έλληνα συγγραφέα εξακολουθεί να είναι θλιβερή, γεγονός που δεν μπορεί να αφήνει αδιάφορη την Πολιτεία. Το όνομα του Καζαντζάκη προβάλλει τη χώρα μας στο εξωτερικό, καθώς το έργο του είναι το πιο γνωστό και πιο πολυμεταφρασμένο, με 579 μεταφράσεις, μακράν του δεύτερου πολυμεταφρασμένου Ελληνα (Ρίτσος) και του τρίτου (Καβάφης).

Η επανέκδοση σπουδαίων έργων του, με σύγχρονες προδιαγραφές, η έκδοση ανέκδοτων έργων και η πρόσβαση μελετητών στο αρχείο του βρίσκονται σε καθεστώς ομηρείας από τον Πάτροκλο Σταύρου, θετό γιο της χήρας του συγγραφέα, ο οποίος και έχει τα πνευματικά δικαιώματα και είναι ιδιοκτήτης των ομώνυμων εκδόσεων».

Από την πλευρά του, πάντως, ο κληρονόμος του Καζαντζάκη, Πάτροκλος Σταύρου, έχει δηλώσει αρκετές φορές πως ο ίδιος είναι φιλόλογος και έχει τα φόντα να προχωρά σε σύγχρονες επανεκδόσεις του έργου του μεγάλου κρητικού συγγραφέα.