Στη «φρέσκια ματιά» του 80χρονου Σουηδού ποιητή Τούμας Τρανστρέμερ το Νόμπελ Λογοτεχνίας

Στον 80χρονο Σουηδό ποιητή και μεταφραστή Τούμας Τρανστρέμερ απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2011. Στην ανακοίνωση της Ακαδημίας αναφέρεται ότι ο ποιητής «μέσω των συνοπτικών και διαφανών εικόνων του μάς δίνει μια ζωντανή πρόσβαση στην πραγματικότητα». Η φήμη του Σουηδού ποιητή στον αγγλόφωνο κόσμο οφείλει πολλά στη φιλία του με τον Αμερικανό ποιητή Ρόμπερτ Μπλάι, ο οποίος μετέφρασε στα αγγλικά μεγάλο μέρος του έργου του. Συλλογές του έχουν πωληθεί σε χιλιάδες αντίτυπα στη Σουηδία και έχουν μεταφραστεί σε περίπου πενήντα γλώσσες.

Τα ποιήματα του Τρανστρέμερ είναι γεμάτα μεταφορές και εικόνες. Παρουσιάζουν απλές εικόνες από την καθημερινή ζωή και τη φύση. Το ενδοσκοπικό του ύφος, το οποίο περιγράφεται από το περιοδικό Publishers Weekly ως «μυστικιστικό, πολύπλευρο και θλιμμένο» αντίκειται με την ίδια τη ζωή του ποιητή, ο οποίος είναι δεσμευμένος σε έναν αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο κι όχι μόνο μέσω των ποιημάτων.

Γεννηθείς στις 15 Απριλίου του 1931 στη Στοκχόλμη, ο Τρανστρέμερ μεγαλώνει με τη μητέρα του μετά την απώλεια, πολύ νωρίς, του πατέρα του. Το 1956, αφού πάρει το πτυχίο του στην ψυχολογία, διορίζεται στο Ψυχοτεχνολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, προτού ασχοληθεί το 1960 με ανήλικους παραβάτες σε ειδικό κέντρο. Παράλληλα με ένα πλούσιο ποιητικό έργο, ο τιμηθείς σήμερα με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, εργάζεται με άτομα με ειδικές ανάγκες, καταδικασθέντες και τοξικομανείς. Την περίοδο των σπουδών του, σε ηλικία 23 ετών, δημοσιεύει την πρώτη του συλλογή με τίτλο 17 ποιήματα, στον μεγαλύτερο σουηδικό εκδοτικό οίκο, τον Bonniers, με τον οποίο θα συνεχίσει να συνεργάζεται καθ' όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Για τον εκδότη του, η ποίηση του Τρανστρέμερ είναι «μια διαρκής ανάλυση του αινίγματος της προσωπικής ταυτότητας απέναντι στη λαβυρινθώδη ποικιλομορφία του κόσμου». Το 1966 τιμάται με το βραβείο Bellman, το οποίο ακολουθούν πολλές άλλες διακρίσεις, μεταξύ των οποίων το βραβείο Petrarque (Γερμανία, 1981) και το Neustadt International Prize (ΗΠΑ, 1990). Το 1997, η πόλη Βέστεραας, όπου έζησε τριάντα χρόνια προτού επιστρέψει στη Στοκχόλμη τη δεκαετία του 1990, δημιουργεί το βραβείο Transtrοmer για να τον τιμήσει. Το 1990 κι αφού έχει δημοσιεύσει δεκάδες συλλογές, παθαίνει εγκεφαλικό, το οποίο του προκαλεί μερική παράλυση και αφασία, καταδικάζοντάς τον να μειώσει σε μεγάλο βαθμό τις δραστηριότητές του. Το πρώτο έργο που δημοσιεύει μετά το εγκεφαλικό, έξι χρόνια αργότερα, είναι η συλλογή υπό τον τίτλο Πένθιμη Γόνδολα, η οποία πούλησε 30.000 αντίτυπα. Ο αριθμός των αντιτύπων που πωλήθηκαν θεωρείται περισσότερο από τιμητικός για μια ποιητική συλλογή. Μετά την επιτυχία αυτή, ο Τρανστρέμερ δεν δημοσιεύει τίποτα για οκτώ χρόνια με μόνη εξαίρεση την αλληλογραφία του με τον Μπλάι. Το πιο πρόσφατο έργο που δημοσίευσε ο Σουηδός ποιητής είναι το 2004 μια συλλογή με 45 χάικου, η οποία κυκλοφόρησε στη Γαλλία υπό τον τίτλο La grande enigme (Το μεγάλο αίνιγμα), από τον οίκο Castor Astral. Έκτοτε η μουσική έχει κερδίσει τον ερασιτέχνη πιανίστα. Παίζει πιάνο καθημερινά, με το αριστερό χέρι, καθώς το δεξί του έχει πληγεί μετά το εγκεφαλικό, και περνάει τα πρωινά του ακούγοντας κλασική μουσική, διηγήθηκε φέτος η σύζυγός του σε συνέντευξή της στη μεγάλη σουηδική εφημερίδα Dagens Nyheter. Ο Τόμας Τράνστρεμερ ζει με τη σύζυγό του Μόνικα, με την οποία έχουν δύο κόρες. Στα ελληνικά κυκλοφορούν οι συλλογές του: Τα Ποιήματα (εκδόσεις Printa) και Πένθιμη Γόνδολα (εκδόσεις Νεφέλη).