Επτά, Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2011
Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω την οικονομική κρίση, που μου δημιουργεί άγχος και νεύρα, με αποτέλεσμα να μειώνεται η απόδοσή μου στην εργασία μου, να μην έχω όρεξη για σεξ με το σύντροφό μου και στο τέλος να ξεσπάω χωρίς λόγο στα παιδιά μου;
Κάποτε τα προβλήματα ήταν μεμονωμένα, ενώ σήμερα, σε μια ύφεση δίχως πάτο, αυξάνονται, πληθαίνουν και αλληλοσυνδέονται, οδηγώντας πολλούς και στο κρεβάτι του ψυχοθεραπευτή. Οταν όμως τα χρήματα δεν περισσεύουν ούτε γι' αυτό, αρκετοί καταφεύγουν στους πάγκους των βιβλιοπωλείων, ελπίζοντας να βρουν απαντήσεις, ίσως και λύσεις.Ασφαλώς Αμερική δεν γίναμε, όπου τα λεγόμενα βιβλία αυτοβοήθειας ή αυτοβελτίωσης ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια για να δώσουν συμβουλές του τύπου «Πώς να γίνετε εκατομμυριούχοι σε ένα μήνα», ωστόσο πλέον και εδώ έχουν «απενοχοποιηθεί». Τα βλέπουμε σε περίοπτη θέση στις βιτρίνες και στα ράφια των βιβλιοπωλείων, τα βρίσκουμε στα ηλεκτρονικά σάιτ τους. Εκατοντάδες είναι οι τίτλοι που φιλοδοξούν να κάνουν ενέσεις αυτοπεποίθησης στο πεσμένο ηθικό, να ανατρέψουν δυσάρεστες συναισθηματικές καταστάσεις, να δώσουν συμβουλές για τις σχέσεις ή να καλυτερεύσουν την ποιότητα ζωής.
«Παλιότερα υπήρχε μια δυσπιστία ως προς τα βιβλία αυτοβοήθειας, ενώ πολλοί δεν παραδέχονταν ότι τα διάβαζαν» μας λέει η Βάσω Σωτηρίου από τις εκδόσεις «Διόπτρα», που εδώ και 30 χρόνια ασχολούνται με το είδος. «Πάντως, τέτοια καλά βιβλία αντέχουν σε βάθος χρόνου» συμπληρώνει και φέρνει το παράδειγμα της «Θετικής σκέψης» της Βέρα Πάιφερ, που εδώ και μια δεκαετία πουλάει 3.000 αντίτυπα ετησίως.
Στις λίστες με τα ευπώλητα που κυκλοφορούν εισχωρούν όλο και περισσότερα βιβλία αυτοβελτίωσης, αποτυπώνοντας μια νέα τάση με κατεύθυνση ανοδική. «Παρατηρείται μια αύξηση που φτάνει ακόμα και το 50% στη ζήτηση βιβλίων τα οποία μπορούν να υποστηρίξουν ψυχολογικά τον αναγνώστη και να του δώσουν πρακτικές συμβουλές» επιβεβαιώνει ο διευθυντής του βιβλιοπωλείου Ιανός, Βασίλης Χατζηϊακώβου. «Το θετικό είναι ότι οι εκδότες έχουν ανεβάσει την ποιότητα αυτών των βιβλίων το τελευταίο διάστημα. Γενικότερα ο κόσμος, λόγω της υφιστάμενης κρίσης, επιστρέφει στο βιβλίο είτε με νοσταλγία για τη λογοτεχνία, είτε για να ενημερωθεί για τα οικονομικά, είτε για να βρει απαντήσεις μέσω της ψυχανάλυσης και της ψυχολογίας».
Τα μπεστ σέλερ της τελευταίας εσοδείας ενισχύουν την εντύπωση: Στις πρώτες θέσεις, στους γενικούς καταλόγους ή στους ειδικούς με τις μελέτες και τα δοκίμια συναντήσαμε τον διάσημο ψυχολόγο από την Αργεντινή Χόρχε Μπουκάι, ο οποίος συνεχίζει να χαράζει το «Δρόμο της ευτυχίας» με το τέταρτο κατά σειρά βιβλίο του που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Opera, πιστεύοντας ότι «η αυτονομία, ο έρωτας, ο πόνος, η ευτυχία και η πνευματικότητα είναι οι πέντε διαδρομές για την ολοκλήρωση. Εκεί βρήκαμε και το βιβλίο του καταξιωμένου ψυχιάτρου Ματθαίου Γιωσαφάτ «Μεγαλώνοντας μέσα στην ελληνική οικογένεια» (Αρμός), με κείμενα που περιγράφουν τα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης του παιδιού, από τη σύλληψη μέχρι την πρώτη ολοκλήρωση της προσωπικότητας στην ηλικία των 5-6 χρόνων περίπου.
Οι συνέπειες της κρίσης στην καθημερινότητά μας φέρνουν στην επικαιρότητα και τη σκέψη κορυφαίων φιλοσόφων. Οπως το κείμενο «Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο» του Αρθουρ Σοπενχάουερ (Πατάκης), που αυτοσυστήνεται ως εγχειρίδιο επικράτησης έναντι του αντιπάλου - χρήσιμο σε ανταγωνιστικούς καιρούς. Κι ακόμα το εγχειρίδιο του Αλαν Πέρσι «Νίτσε - 99 μαθήματα καθημερινής φιλοσοφίας» (Πατάκης), που δίνει κατευθύνσεις πώς να καταπολεμήσουμε τους φόβους και τις αγωνίες μας.
Αν νομίζετε ότι τα βιβλία αυτοβελτίωσης είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο, μάλλον θα διεψευστείτε. «Η έννοιά τους είναι τόσο παλιά όσο και η Βίβλος και οι βίοι των αγίων που έλεγαν στον άνθρωπο πως πρέπει να ζει ενάρετα. Ακόμα και το σαβουάρ βιβρ κωδικοποιεί τρόπους καλής συμπεριφοράς», μας πληροφορεί ο ψυχολόγος-ψυχίατρος Νίκος Σιδέρης. «Στην εποχή μας το φαινόμενο γιγαντώθηκε. Καθώς επικρατεί η βασιλεία του ναρκισσισμού και οι άνθρωποι θέλουν να γίνουν ακατανίκητοι, καταφεύγουν σε βιβλία αυτοβελτίωσης που δίνουν τροφή στον ναρκισσισμό», συνεχίζει ο συγγραφέας που μεταξύ άλλων υπογράφει τα πολυδιαβασμένα βιβλία της τέχνης να είσαι γονιός: «Κι όμως μιλάνε-έφηβος λόγος» (Καστανιώτης), «Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!», «Δεν παίζεις μόνο εσύ. Υπάρχουν κι άλλοι!» (Μεταίχμιο) κ.ά.
«Η ευρύτατη διάδοση των βιβλίων αυτοβελτίωσης δείχνει ότι οι άνθρωποι αισθάνονται ατεχνία ως προς την τέχνη του ζην και ψάχνουν να βρουν έναν οδηγό», συμπεραίνει ο Νίκος Σιδέρης, ο οποίος, λόγω της πληθώρας εκδόσεων στη συγκεκριμένη κατηγορία, βάζει ορισμένα κριτήρια: «Η γλώσσα να είναι καταληπτή. Ο λόγος να μην είναι εξουσιαστικός, σαν κάποιος να μιλάει κουνώντας το δάχτυλο. Αυτά που γράφονται να δίνουν τροφή για σκέψη και να μοιάζουν με συνταγές που υποκαθιστούν την εμπειρία. Τέλος, να σου δίνουν την αίσθηση ότι μπορείς να γίνεις καλύτερος ακόμα κι αν συνεχίσεις να κάνεις λάθη».
Στις μέρες μας που οικονομίες καταρρέουν δεν είναι λίγοι αυτοί που αναζητούν στήριξη για το οικογενειακό ταμείο, ή την επιχείρησή τους, με εκδόσεις του είδους «Η ψυχολογία του χρήματος» (συλλογικό, Διόπτρα). Αλλοι πάλι πιστεύουν πως θα αντιμετωπίσουν την κρίση, αφού την κατανοήσουν, καταφεύγοντας σε βιβλία οικονομολόγων και πολιτικών, που δεν ανήκουν στην κατηγορία των βιβλίων αυτοβοήθειας. Οπως για παράδειγμα του Γκόρντον Μπράουν «Πέρα από το κραχ - Ξεπερνώντας την πρώτη κρίση της παγκοσμιοποίησης» (Πεδίο), «Το δόγμα του σοκ» Ναόμι Κλάιν (Λιβάνης), «Παγκόσμια κατάρρευση σε δέκα χρόνια;» του Ζακ Ατταλί (Παπαδόπουλος) κ.ά.
Ιδιαίτερη ζήτηση έχουν τα βιβλία που οδηγούν, όπως διατείνονται, στην αυτογνωσία και λειτουργούν σαν οδηγοί επιβίωσης σε έναν δύσκολο κόσμο. Επιτυχία γνωρίζει και στη χώρα μας η Μπάρμαρα Μπέργκερ με τους δύο τόμους από το «Μονοπάτι της δύναμης» (Καστανιώτης). Το στρες, ο φόβος και οι εμμονές έχουν γίνει αντικείμενο για πολλούς άλλους συγγραφείς: «Αντίο στο άγχος, ναι στη χαρά της ζωής» του Νταβίντ Σερβάν-Σρεμπέρ (Ψυχογιός), «Η νευροψυχολογία του στρες στην καθημερινή ζωή» της Λίζας Βάρβογλη (Καστανιώτης), «Μανίες, φόβοι και εμμονες ιδέες: κατανόηση και αντιμετώπισή τους» του Φρανκ Λαμανιέρ (Πατάκης) κ.λπ.
Οι σχέσεις με τους άλλους στην αναζήτηση της ευτυχίας αποτελεί συχνά αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Οπως η «Ερωτική νοημοσύνη» που υπογράφει η Εστέρ Πέρελ (Κέλευθος), οι «Τρεις διαστάσεις της αγάπης» του ψυχοθεραπευτή Ρίσο Βάλτερ (Λιβάνης), όπου παντρεύεται η ψυχολογία με τη φιλοσοφία. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και το «Γεννημένοι ν' αγαπάμε» του καθηγητή Λέο Μπουσκάλια (Λιβάνης), ο οποίος πρεσβεύει ότι «το να ζεις με τη φιλοσοφία της αγάπης είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της ζωής».
Πολλοί τίτλοι στοχεύουν στους γονείς που ανησυχούν πώς να αναθρέψουν σωστά τα βλαστάρια τους: «Εφηβοι. Προβλήματα και ανησυχίες» της καταξιωμένης Φρανσουά Ντολτό, «Πώς να μεγαλώσετε έξυπνα παιδιά» του Τζον Μεντίνα (Ψυχογιός), «Τα μυστικά του αποτελεσματικού γονέα» του Τόμας Γκόρντον (Ερευνητές) και «Τα ευτυχισμένα παιδιά θέλουν γονείς χωρίς "εγώ"», του Νίκου Πιλάβιου (Καστανιώτης). Από την άλλη, αντιστρέφονται οι όροι και τα παιδιά έχουν το δικό τους μερίδιο: «Πώς να μεγαλώσεις σωστά τους γονείς σου» του Αλεξ Τζ. Πάρκερ, «Μαμά, φτάνει πια η παπαγαλία» του Δημήτρη Σφακιανάκη από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Με την έξαρση των σύγχρονων ασθενειών ζήτηση έχουν και τα βιβλία που προτείνουν εναλλακτικές θεραπείες. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μάρτιν Μπρόφμαν, συγγραφέας του «Καθρέφτη του σώματος», που συνδυάζει τη δυτική ψυχολογία με ανατολικές φιλοσοφίες, έρχεται τρίτη φορά στην Αθήνα για σεμινάριο, στις 26 Οκτωβρίου, καλεσμένος των εκδόσεων «Διόπτρα».
Πολλά από τα βιβλία αυτοβοήθειας που κυκλοφορούν εντυπωσιάζουν με τους τίτλους τους, ενθουσιάζουν με τις υποσχέσεις στο οπισθόφυλλό τους. Μπορούν όμως να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια; Οι επικριτές επισημαίνουν ότι για τα περισσότερα δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι πράγματι έχουν αποτέλεσμα. Επίσης, το αποτέλεσμα μπορεί να μην οφείλεται αποκλειστικά στο βιβλίο.
Ο ψυχολόγος Νίκος Σιδέρης, πάντως, εφιστά την προσοχή: «Πολλά βιβλία καλλιεργούν τις αυταπάτες της τελειότητας και της υπέρτατης ευτυχίας. Μάλιστα, εάν δεν τα καταφέρεις, σε κάνουν να αισθάνεσαι ανίκανος ή ένοχος γιατί δεν ακολούθησες τις οδηγίες. Υπάρχει όμως και η παγίδα να γίνεις τελικά κάποιος άλλος από τον εαυτό σου...».
No comments:
Post a Comment