Heinrich Heine (13 Δεκεμβρίου 1797 - 1856)

Heinrich Heine

Ο Γερμανός ποιητής εβραϊκής καταγωγής Christian Johann Heinrich Heine (13 Δεκεμβρίου 1797 – 17 Φεβρουαρίου 1856) ήταν και δημοσιογράφος (έξοχος επιφυλλιδογράφος), και δοκιμιογράφος, και ένας από τους σημαντικότερους γερμανούς ρομαντικούς ποιητές, του οποίου λυρικά ποιήματα έχουν εμπνεύσει συνθέτες όπως οι Franz Schubert, Felix Mendelssohn, Fanny Mendelssohn, Johannes Brahms, Hugo Wolf, Richard Strauss, και Richard Wagner - και συνθέτες του 20ού αιώνα, όπως οι Hans Werner Henze και Lord Berners. Ο Heinrich Heine έζησε σε μια εποχή σημαντικών κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών: η γαλλική επανάσταση (1789-99) και οι ναπολεόντειοι πόλεμοι επηρέασαν βαθιά τη σκέψη του.

Ο Heine πέθανε στο Παρίσι, όπου είχε ζήσει από 1831 ως μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της λογοτεχνικής σκηνής. Ένα από τα διασημότερα ποιήματα του Heine είναι το Die Lorelei, που μελοποιήθηκε από τον Friedrich Silcher (1789-1860) το 1837, κι έγινε ένα από τα δημοφιλέστερα γερμανικά τραγούδια. Lorelei είναι ένας απότομος βράχος 433 ποδιών στον Ρήνου, μεταξύ των Δυτικογερμανικών πόλεων Koblenz και Bingen. Σύμφωνα με το μύθο, μια νεράιδα παρόμοια με τις σειρήνες στην ελληνική μυθολογία έζησε σ' έναν απότομο βράχο και με τα τραγούδια της πλάνευε τους ναυτικούς παρασύροντάς τους στο θάνατο.

Ο Heine εγκατέλειψε τη Γερμανία κι εγκαταστάθηκε στη Γαλλία το 1831, όπου και συνδέθηκε με τους ουτοπικούς σοσιαλιστές [utopian socialists], συμπεριλαμβανομένων και των οπαδών του Count Saint-Simon, οι οποίοι κήρυσσαν έναν αταξικό παράδεισο βασισμένο στην αξιοκρατία. Ωστόσο, ο Heine δεν έδειχνε ενδιαφέρον για το σοσιαλισμό από κρατικο-οικονομικής πλευράς αλλά τον απασχολούσε βαθύτατα η ηθική του πλευρά.

Heinrich Heine, Zeichnung von Franz Theodor Kugler (1808-1858)

»So sah ich aus, heute Morgen, den 6ten April 1829. H. Heine«

Οι γερμανικές αρχές απαγόρευσαν τα έργα του και όλων εκείνων που θεωρήθηκαν ότι ήσαν συνδεδεμένοι με το κίνημα της Young Germany το 1835. Ο Heine συνέχισε, εντούτοις, να σχολιάζει τα πολιτικά και τα κοινωνικά πράγματα της Γερμανίας από απόσταση. Παρέμεινε στο Παρίσι, με εξαίρεση μια επίσκεψη το 1843 στη Γερμανία, για το υπόλοιπο της ζωής του. Έγραψε το έργο Γερμανία. Η ιστορία ενός χειμώνα [Deutschland. Ein Wintermärchen], που είναι ένας απολογισμός της επίσκεψής του στη Γερμανία και του εκεί πολιτικού κλίματος, το 1844.

Karl Marx, Mitte hier in guter Gesellschaft, mit
Heinrich Heine und seiner Frau Jenny Marx.
Karl Marx gilt auch als Begründer der
proletarischen Frauenbewegung.
Gemälde von N.N. Shukow

Ο φίλος του, ο Karl Marx, το δημοσίευσε στην εφημερίδα του Εμπρός [Vorwärts] το 1844. Ο Heine σατίρισε επίσης την ουτοπιστική πολιτική των αντιπάλων του καθεστώτος στη Γερμανία, με το έργο Troll Atta: Το όνειρο μιας καλοκαιριάτικης νύχτας [Atta Troll: Ein Sommernachtstraum] το 1847. Στην εισαγωγή του Troll Atta σχολιάζει τον κίνδυνο σύλληψης που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια της μυστικής επίσκεψής του στη Γερμανία. Όλα αυτά δεν σήμαιναν βέβαια τίποτε περισσότερο παρά οι εκφάνσεις ενός ανήσυχου πνεύματος που τελικά στράφηκε συνειδητά στην επιδίωξη του μοναδικού σκοπού που έχει κάθε καλλιτέχνης, δηλαδή να οικοδομήσει ένα κράτος της τέχνης πάνω στους νόμους της ίδιας της τέχνης. Ήταν πεπεισμένος ότι ο καλλιτέχνης τους σημαντικότερους τύπους, τα σύμβολα των εμφύτων ιδεών, τους ανακαλύπτει στην ψυχή του. Κι αυτό δεν ήταν παρά οι καλλιτεχνικές βάσεις του συμβολισμού...