Φεστιβάλ λογοτεχνίας με ... σπορτέξ. Η πρώτη συνάντηση νέων λογοτεχνών πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα

Η Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου Κατρίν Βελισσάρη κηρύσσει την έναρξη του 1ου Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών

[Γρηγόρης Μπέκος, Το Βήμα, 12/12/2011]. «Εχουμε πολλά να πούμε. Να διαβάσουμε, να ανακαλύψουμε, να δούμε» υπόσχονταν οι διοργανωτές του 1^ου Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών σε όσους έσπευσαν, παρά τον ηλιόλουστο καιρό που προδιέθετε για εξόδους και περιπάτους, την Παρασκευή 9 και το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου, στην οδό Πειραιώς 206. Ηταν μια υπόσχεση που έγινε πράξη πέραν πάσης προσδοκίας και σε πολλά επίπεδα, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (EKEBI) αλλά και τη συνεργασία των Μητροπολιτικών Ιστοριών (Metropolis) και των φιλόξενων χώρων του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης.

«Είναι το φεστιβάλ που διοργάνωσα με τη μεγαλύτερα χαρά μέχρι σήμερα» μου εξομολογήθηκε ενθουσιασμένη το απόγευμα του Σαββάτου η διευθύντρια του ΕΚΕΒΙ Κατρίν Βελισσάρη, την ώρα που ένα πιάνο έκανε την εμφάνισή του στη σκηνή του μεγάλου θεάτρου. Λίγο αργότερα θα συνεχιζόταν για πολλές ώρες ο μαραθώνιος ανάγνωσης που ξεπέρασε, σε δυο ημέρες, τις δέκα ώρες και τον έφεραν επιδέξια σε πέρας ο συγγραφέας Αύγουστος Κορτώ και η δημοσιογράφος του «Βήματος» Λώρη Κέζα.

Περισσότεροι από σαράντα νέοι λογοτέχνες (οι απουσίες ήταν ελάχιστες), η πλειοψηφία των οποίων ήταν ποιητές και ποιήτριες, είχαν τη δυνατότητα να διαβάσουν απ' το έργο τους, να συνομιλήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις με ομότεχνούς τους μέσα σε ένα ιδιαίτερα θερμό κλίμα. Αρκετοί εξ αυτών ήλθαν στην Αθήνα από πολλές πόλεις της Ελλάδας αλλά και απ' το εξωτερικό, το Λονδίνο, το Αμστερνταμ και τη Ρώμη. Η Ναταλία Κατσού άκουσε, απ' την Αγγλία όπου βρίσκεται για σπουδές, μια φίλη της να διαβάζει ποιήματά της μέσω Skype. Ο μικρότερος που συμμετείχε είναι μόλις 19 ετών ενώ η μεγαλύτερη συγγραφέας είναι 35 ετών.

Εντεκα απ' τους νέους λογοτέχνες που συμμετείχαν είναι απόφοιτοι του εργαστηρίου δημιουργικής γραφής του ΕΚΕΒΙ. «Μια χώρα με μέλλον είναι μια χώρα που ενθαρρύνει τα ταλέντα της» είπε στο «Βήμα» η Κατρίν Βελισσάρη τονίζοντας ότι αυτή η αρχή πρέπει να έχει και συνέχεια. Στο 1^ο Φεστιβάλ Λογοτεχνών όμως το βάρος δεν έπεσε αποκλειστικά στη λογοτεχνία. Κι άλλες μορφές έκφρασης και τέχνης «συνομίλησαν» με τη γραφή σ' αυτό το δημιουργικό διήμερο. Θέατρο, μουσική, κινηματογράφος (προβλήθηκαν 26 ταινίες μικρού μήκους επιλεγμένες απ' το Φεστιβάλ Δράμας βασισμένες σε λογοτεχνικά έργα), χορός, εικαστικά είχαν την τιμητική τους σε παράλληλες δράσεις και πολύμορφες εκδηλώσεις.

Απ' τους Ελληνες συγγραφείς ξεχώρισε και βραβεύτηκε η γενιά των τριαντάρηδων, η 28χρονη πεζογράφος Μαρία Ξυλούρη, ο 30χρονος ποιητής Θοδωρής Ρακόπουλος  και ο επίσης 30χρονος πεζογράφος Δημήτρης Τανούδης . Και οι τρεις θα λάβουν εξαμηνιαίες υποτροφίες για τα επόμενα δημιουργικά βήματά τους (1.300 ευρώ ανά μήνα, ειδική επιχορήγηση του μεγάλου χορηγού του Φεστιβάλ, του ΟΠΑΠ). Τα μέλη της ειδικής κριτικής επιτροπής του 1^ου Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών ήταν η συγγραφέας Ερση Σωτηροπούλου, η κριτικός λογοτεχνίας Λίνα Πανταλέων και ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Σπύρος Γιανναράς.

«Διαβάσαμε βιβλία που μας εντυπωσίασαν για την αρτιότητά τους ως προς τη θεματική συγκρότηση και την ποιότητα της γλωσσικής έκφρασης, την ωριμότητα της τεχνικής και της σκέψης τους. Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που οι αδυναμίες της πρώτης γραφής ήταν έκδηλες, δεν ήταν δυνατόν να παραγνωρίσουμε τη δυναμικότητα και το νεανικό πάθος των τριαντάρηδων συγγραφέων που αφήνουν βάσιμες υποσχέσεις για επιτυχέστερα μελλοντικά έργα» ανέφερε, μεταξύ άλλων, το κείμενο με το σκεπτικό της επιτροπής. Η Ερση Σωτηροπούλου είπε λίγο αργότερα στο «Bήμα» ότι «ο ποιητικός λόγος ήταν πιο ώριμος απ' τον πεζογραφικό. Αν είχα τη δυνατότητα θα επέλεγα 10 ποιητές. Στην πεζογραφία, όπως είναι αναμενόμενο, αναζητούν ακόμα μια φωνή και μια ταυτότητα οι συγγραφείς. Φαίνεται πάντως, ότι αυτή η νέα λογοτεχνία έχει προοπτικές» σημείωσε δίνοντας το στίγμα του 1^ουΦεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών που είχε έντονες πολιτικές ανησυχίες (και με αφορμή την κρίση) αλλά και μπόλικο ιδεαλισμό από πλευράς των νέων λογοτεχνών.

Η Μαρία Ξυλούρη αναφέρθηκε στην αίσθηση που έχει αποκομίσει «ότι είναι αυτονόητο να πληρώνονται όλοι στον χώρο του βιβλίου εκτός απ' τους συγγραφείς, που είναι ο πρώτος κρίκος της αλυσίδας». Ο Θοδωρής Ρακόπουλος, που ήρθε απ' το Λονδίνο όπου διαμένει, τόνισε ότι «οι νέοι ποιητές δεν έχουν βήμα. Δεν είναι δυνατόν να δίνουν 4.000 ευρώ για να τυπώσουν μια συλλογή» αναφερόμενος σε θεσμούς και χορηγίες άλλων χωρών του εξωτερικού που στηρίζουν τους ποιητές. Πρότεινε μάλιστα ένα μέρος των χρημάτων να δοθεί για την ενίσχυση των μεταφράσεων ποίησης απ' τα ελληνικά σε άλλες γλώσσες. Ο Δημήτρης Τανούδης είπε ότι «η ελληνική λογοτεχνία σήμερα δεν είναι η καλύτερη δυνατή. Με πλειοψηφικούς όρους μιλώντας, η λογοτεχνία των τελευταίων 30-40 τελευταίων χρόνων, ανακυκλώνεται θεματικά και αισθητικά. Αυτό φαίνεται στο αποτέλεσμα. Η λογοτεχνία μας είναι εύκολη, εύπεπτη. Εχουμε μια μεγάλη παράδοση εξαιτίας της οποίας θα έπρεπε να έχουμε και μεγάλη λογοτεχνία. Η ελπίδα είμαστε εμείς που γράφουμε διαφορετικά, οι νέοι λογοτέχνες που συναντηθήκαμε εδώ».

Μετά τον μαραθώνιο ανάγνωσης των Ελλήνων λογοτεχνών ακολούθησαν τρεις νέοι ξένοι συγγραφείς που διακρίθηκαν από το πρόγραμμα «Scritture Giovani», ένα ευρωπαϊκό δίκτυο φεστιβάλ για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς που διεξάγεται σε Ιταλία (Μάντοβα), Ηνωμένο Βασίλειο (Ουαλία) και Γερμανία (Βερολίνο) απ' το 2002. Η Βρετανίδα Αννα Λιούις, η Γερμανίδα Σουζάνε Χάινριχ και ο Ιταλός Πάολο Πιτσιρίλο συζήτησαν για τα διηγήματα που έγραψαν με αφορμή το πρόγραμμα αυτό με την Κάλλια Παπαδάκη, που εκπροσώπησε φέτος την Ελλάδα και στα τρία φεστιβάλ στα οποία η χώρα μας ήταν τιμώμενη χώρα. Οι συγγραφείς διάβαζαν αποσπάσματα από τα διηγήματά τους στις πρωτότυπες γλώσσες ενώ το κοινό διάβαζε την ελληνική τους μετάφραση στον τοίχο της θεατρικής σκηνής. Τα πλήρη διηγήματα και στις τρεις γλώσσες του «Scritture Giovani» καθώς και σε απόδοσή τους στα ελληνικά (από το ΕΚΕΒΙ) διατίθενταν σε ειδική έκδοση στους επισκέπτες του Φεστιβάλ

«Το Φεστιβάλ υπήρξε προσωπική αποκάλυψη για μένα - διότι, μέχρι να τους γνωρίσω εκ του σύνεγγυς και να δω το πάθος στα πρόσωπα και τις φωνές τους, δεν φανταζόμουν ότι η σημερινή Ελλάδα έχει τόσους πολλούς ποιητές και ποιήτριες» μου είπε ο Αύγουστος Κορτώ προσθέτοντας «ομολογώ ότι η όλη εμπειρία με άφησε πολλές φορές εμβρόντητο. Κι όσο κι αν προσπαθώ, δεν βρίσκω λόγια να την περιγράψω». Ποίηση και πάλι ποίηση, ρώτησα τον συγγραφέα γιατί συμβαίνει αυτό.

«Ισως να ευθύνεται το «ποιητικό παρελθόν» της χώρας μας, μοναδική περίπτωση στην πλατιά διάδοση της υψηλής ποιητικής τέχνης μέσω του τραγουδιού - εξάλλου πολλοί από τους συμμετέχοντες δήλωσαν ως επιρροές τους μουσικούς και στιχουργούς - ή πάλι μπορεί να 'ναι ο τσαμπουκάς των νέων, οι οποίοι, βλέποντας το ενδιαφέρον για την ποίηση να φθίνει παγκοσμίως και τον αλλοτινό της ρόλο ως μέσου διαμόρφωσης απόψεων και σφυρηλάτησης κοινωνικού ήθους να παραμένει αμετακίνητο κομμάτι του παρελθόντος, αποφασίζουν όχι απλώς να διατρανώσουν το λογοτεχνικό τους παράστημα, αλλά να ξαναδώσουν πνοή σε μια μορφή τέχνης που ευτύχησε να έχει πλήθος ευφυών και άξιων λειτουργών στην Ελλάδα» κατέληξε.

Η συμμετοχή του συγγραφέα Χρήστου Χρυσόπουλου περιορίστηκε σε μια τρίωρη διάλεξη για τη γραφή στο πλαίσιο του Φεστιβάλ και στην επίσκεψη των άλλων εκδηλώσεων. «Οι "νέοι" (δηλαδή οι τιμώμενοι) συγγραφείς, μού φάνηκαν όλοι ευδιάθετοι. Οι θεατές, κρίνοντας και από τη δική μου ομιλία, ανταποκρίθηκαν, έδειξαν ενδιαφέρον, υπομονή, και δεν έλειψαν τα καλά σχόλια και οι ερωτήσεις. Θα έλεγα λοιπόν ότι οι δυο σπουδαιότεροι σκοποί τέτοιων εκδηλώσεων: η συναναστροφή και η ενθάρρυνση, φάνηκαν να εκπληρώνονται. Όσο για μένα, έφυγα με τη διφορούμενη ικανοποίηση ότι πλέον συγκαταλέγομαι στους "όχι-και-τόσο-νέους" συναδέλφους».

Υπήρξαν κάποιες ανώριμες εκκεντρικότητες αλλά ας σταθούμε στα θετικά: η προσέλευση του κοινού ήταν ικανοποιητική και αυτό που συνέβη στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης ήταν κάτι που μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για λογοτεχνικές συνομιλίες με γόνιμα αποτελέσματα στο μέλλον.