[Της Μαριας Τοπαλη, Η Καθημερινή, 24/12/2011]. ΦΕΡΝΑΝΤΟ ΠΕΣΣΟΑ "Η ώρα του διαβόλου", μετ.: Μαρία Παπαδήμα, σχέδια: Πάολο Γκέτσι, εκδ. Νεφέλη. Το πολύφυλλο άνθος του πεσσοϊκού έργου ανοίγει ακόμη ένα από τα ιδιοφυή πέταλά του στα ελληνικά. Ενας κοκκινοντυμένος διάβολος, «ο» Διάβολος, συνομιλεί με μια Μαρία, «τη» Μαρία, περπατώντας αγκαζέ υπό το σεληνόφως. Από γεφύρι που υψώνεται κάπου στο στερέωμα, της δείχνει τις πόλεις του κόσμου. Τα φώτα τους εκπέμπουν απέραντη, αβυσσαλέα ποίηση. Η λευκοντυμένη έκδοση του σύντομου κειμένου με τα μελανόμορφα σχέδια του Πάολο Γκέτσι, φροντισμένη από την πάντα-στο-ύψος-των-περιστάσεων σε ό,τι αφορά τον Πεσσόα Μαρία Παπαδήμα, παρέχει το απαραίτητο σκεύος για την απόλαυσή του.
Στην πραγματικότητα πρόκειται, ακριβώς, για έναν ακόμη Πεσσόα. Ενας Διάβολος διά στόματος Πεσσόα ή μάλλον: ένας Πεσσόα διά στόματος «του» Διαβόλου δεν εκπλήσσει. Ο Πεσσόα διαθέτει το μεφιστοφελικό ταμπεραμέντο. Δεν αρκείται ούτε περιορίζεται. Ανατρέπει και ονειρεύεται, θεωρώντας και τα δύο αυτοσκοπό. Τι πιο αυτονόητο από το να καταθέσει κιόλας το «μη πιστεύω» του, όπως το κάνει εδώ. Γονιμοποιώντας, βεβαίως, μια Μαρία, αυτήν που εγκυμονεί τον Ποιητή. «Δεν μιλάω μαζί σας αλλά με τον γιο σας…», «Δεν έχω γιο… Δηλαδή, πρόκειται να αποκτήσω σε έξι μήνες, πρώτα ο Θεός…», «Μ’ αυτόν μιλάω…» Κι έτσι ο κύκλος κλείνει, το φεγγάρι γεμίζει.
Ομως, ο Διάβολος–ποιητής διεκδικεί μιαν αθωότητα. Φωνή αγριμιού εξωτικού, εξευμενίζει, συνάμα, τους ανθρώπους. Από «τα βάθη της κούρασής του από όλες αυτές τις αβύσσους» αποφαίνεται: «…περισσότερο αξίζει η γαλήνη και η ειρήνη μιας οικογενειακής βραδιάς δίπλα στο τζάκι απ’ όλη αυτή τη μεταφυσική των μυστηρίων…». Είναι ο μικρότερος αδελφός του Θεού, η Σελήνη του Ηλίου. Η μύχια, αστεφάνωτη ερωτική επιθυμία. Κάτι που, ίσως, δεν λέγεται αλλά προκύπτει ως διαρκής ελευθερία, δέρνοντας και τροφοδοτώντας σαν άνεμος του ωκεανού το πρόσωπο του ποιητή της Θαλασσινής Ωδής: «Ω συνεχείς αποδράσεις, αναχωρήσεις, μεθύσι του Διαφορετικού! / Αιώνια ψυχή των ναυτιλλομένων και των ταξιδιών της θάλασσας!» (και πάλι σε μετάφραση Μ. Παπαδήμα, περιοδικό Ποίηση, τ. 11, 1998). Ειρωνεία, φαντασία, Σελήνη, κενό – να μερικά από τα χαρακτηριστικά του, όπως τα απαριθμεί ο ίδιος. Σε τούτο λοιπόν τον διάλογο, που προσχηματικά μόνο είναι τέτοιος, αφού ο Διάβολος στην ουσία μονολογεί, έχουμε στην πραγματικότητα άλλο ένα πεσσοϊκό ποιητικό μανιφέστο.
No comments:
Post a Comment