Την Σοφία Νικολαϊδου βράβευσαν τα (δε)κατα

• Καλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα του 2010 το «Απόψε δεν έχουμε φίλους»
• Γρηγόρης Μπέκος, ΤΟ ΒΗΜΑ: 28/6/2011

Για πέμπτη συνεχή χρονιά, το βράδυ της Δευτέρας 27 Ιουνίου 2011, έγιναν οι απονομές για το βραβείο The Athens Prize for Literature 2011 από το λογοτεχνικό περιοδικό (δε) κατά στο Citylink της Στοάς Σπυρομήλιου στο κέντρο της Αθήνας.

Το περιοδικό βραβεύει κάθε χρόνο δυο μυθιστορήματα, ένα ελληνικό και ένα ξενόγλωσσο.

Το βραβείο για το καλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα του 2010 απονεμήθηκε στη Σοφία Νικολαϊδου για το βιβλίο της «Απόψε δεν έχουμε φίλους» (Μεταίχμιο) ενώ το βραβείο του καλύτερου ξενόγλωσσου μυθιστορήματος που κυκλοφόρησε την περασμένη χρονιά στα ελληνικά, απέσπασε ο ιρανός συγγραφέας Σαχριάρ Μαντανιπούρ για το βιβλίο του «Λογοκρίνοντας μια ιρανική ερωτική ιστορία» (Πατάκης).


Ο Ντίνος Σιώτης αναφέρθηκε στην αρχή της λιτής εκδήλωσης στη δύσκολη οικονομική και πολιτική συγκυρία που περνάει η χώρα. "Σήμερα ας στέκεται τουλάχιστον ο πολιτισμός στο ύψος των περιστάσεων κι ας κρατά την κοινωνική μας συνοχή" είπε ο ποιητής και εκδότης του περιοδικού. "Το βιβλίο μας βοηθά να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας, είναι το τελευταίο καταφύγιο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η λογοτεχνία παραμένει υπόθεση των πολιτών. Το λογοτεχνικό έργο συμβάλλει στο δημόσιο καλό επειδή θέτει πάντα τα ερωτήματα" κατέληξε.

"Μακάρι να ήταν εδώ ο γιος μου και τότε θα καταλάβαινε τι κάνει η μαμά του όταν κλείνεται μόνη στο δωμάτιο και δεν ανοίγει σε κανέναν" είπε η συγγραφέας απ' τη Θεσσαλονίκη ευχαριστώντας την επιτροπή αφού όπως είπε η Σοφία Νικολαϊδου "είναι ωραίο συγγραφείς να βραβεύουν συγγραφείς".

Το μυθιστόρημά της παρακολουθεί τρεις γενιές Ελλήνων "που προσπαθούν να ζήσουν τη ζωή τους την ώρα που η Ιστορία δείχνει τα δόντια της" και καλύπτει εβδομήντα τέσσερα χρόνια της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, απ' το 1934 ως το 2008. Δωσίλογοι πανεπιστημιακοί, γερμανοφασιστικές οργανώσεις στη Θεσσαλονίκη, κατοχικοί μαυραγορίτες, προδότες, πατριώτες, διωκόμενοι Εβραίοι, Έλληνες εναντίον Ελλήνων, η "αλλαγή" του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981 και μια νεολαία που ξεσπά το Δεκέμβρη του 2008 με αφορμή το θάνατο του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου.

Πρόκειται, το δίχως άλλο, για ένα απ' τα καλύτερα και πιο ενδιαφέροντα μυθιστορήματα των τελευταίων χρόνων που βάζει το χέρι με νεύρο και τόλμη στις αποσιωπημένες πληγές της πρόσφατης ιστορίας μας, με οικονομημένη πλοκή, κοφτερό ύφος και υποψιασμένους προβληματισμούς για την επίσημη και την ανεπίσημη ιστορία, την ταραγμένη πολιτική μας ζωή και την κοινωνία που στήσαμε στα μεταπολιτευτικά χρόνια (http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=322708).

Η συγγραφέας επέλεξε να διαβάσει ένα απόσπασμα απ' το βιβλίο της στο οποίο ο Ντόκος, που δεν είναι πλέον φοιτητής, επισκέπτεται τον καθηγητή της Ιστορίας Χαράλαμπο Νικηφορίδη που φυλακίστηκε στο ναζιστικό στρατόπεδο του Παύλου Μελά με την κατηγορία της μασονίας.

"Θέλω να πω, σχολίασε κοιτώντας στα μάτια το φοιτητή του, εγώ, παιδί μου, δεν μπορώ να γίνω κομμουνιστής. Αδύνατον. Μου σκότωσαν τη μάνα.

Έσφιξε τα χείλη και συμπλήρωσε πικρά:

Όπως καταλαβαίνεις, παιδί μου, η Ιστορία είναι υπόθεση προσωπική. Πρώτα κοιτάς που χύθηκε το αίμα σου και ύστερα διαλέγεις πλευρά".

Η πεζογράφος και κριτικός Χρύσα Σπυροπούλου, που έκανε την απονομή εκ μέρους της κριτικής επιτροπής, είπε πως "οι Έλληνες δείχνουν τα τελευταία χρόνια πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για το ιστορικό μυθιστόρημα και ως συγγραφείς και ως αναγνώστες. Το μυθιστόρημα που βραβεύτηκε έχει story και αυτό είναι η ίδια η ελληνική ιστορία" τόνισε.

"Παρουσιάζουμε μια νέα λογοτεχνική και αναγνωστική πρόταση" είπε η Λίλυ Εξαρχοπούλου για το "αξιανάγνωστο και απολαυστικό μυθιστόρημα" του Σαχριάρ Μαντανιπούρ. Πρόκειται για μια ιστορία που αποκαλύπτει τι σημαίνει ζεις, να ερωτεύεσαι, να είσαι καλλιτέχνης και να λογοκρίνεσαι στο σημερινό Ιράν.

Το βιβλίο του ιρανού συγγραφέα, που εκδιώχθηκε απ' την πατρίδα του λόγω των πολιτικών του απόψεων και ζει πλέον στην Αμερική, είναι στην ουσία δυο παράλληλες αφηγήσεις: η ερωτική ιστορία που προσπαθεί να γράψει ο πενηντάχρονος μυθοποιημένος συγγραφέας Σαχριάρ υπό το άγρυπνο βλέμμα του λογοκριτή του Υπουργείου Πολιτισμού και Ισλαμικής Καθοδήγησης, και απ' την άλλη ο έρωτας της Σάρας και του Ντάρα που καταπιέζονται απ' τα συντηρητικά ήθη της κοινωνίας τους και συγκεκριμένα την Εκστρατεία Κατά της Κοινωνικής Διαφθοράς στο Ιράν.

Το βραβείο παρέλαβε για λογαριασμό του συγγραφέα η εκδότρια Άννα Πατάκη λέγοντας πως "είναι πολύ σημαντικό να διαβάζουμε αυτά που λογοκρίνονται". Το βιβλίο γράφτηκε στα φαρσί στην πρωτότυπη εκδοχή του κι ύστερα μεταφράστηκε στα αγγλικά. Η μεταφράστριά του στα ελληνικά Χίλντα Παπαδημητρίου διάβασε ένα απόσπασμα γεμάτο χιούμορ και ειρωνεία για τον λογοκριτή ονόματι Πορφίρι Πέτροβιτς που είναι μια αναφορά στον ανακριτή του Ρασκόλνικοφ στο "Έγκλημα και τιμωρία" του Ντοστογιέφσκι.