Ο διπλωματικός ακόλουθος της ποίησης

• Ο πρεσβευτής Γιώργος Βέης αξιοποιεί τις επαγγελματικές του εμπειρίες και γράφει ταξιδιωτικά αφηγήματα

• Γρηγόρης Μπέκος, ΤΟ ΒΗΜΑ:  13/05/2011

Ένα μικρό παιδάκι απ’ την Ανατολή έχει αρπάξει έναν νεοϋορκέζικο ουρανοξύστη της δεκαετίας του ΄30 αλλά είναι διφορούμενο τί ακριβώς θέλει να κάνει: να κρυφτεί πίσω απ’ αυτόν ή να τον ταρακουνήσει; Αυτό είναι το εξώφυλλο του νέου βιβλίου του ποιητή Γιώργου Βέη με τον τίτλο «Μανχάταν-Μπανγκόκ», ένα ακόμα βιβλίο «μαρτυριών» και «μεταβάσεων» (Κέδρος, 2011). 

«Η δεύτερη υποσημείωση είναι χαρακτηριστική. Σ’ αυτό το βιβλίο η κινητικότητα είναι πιο έντονη σε σχέση με τα προηγούμενα» μας λέει ο ίδιος που εδώ και πολλά χρόνια συνδυάζει τις ταξιδιωτικές αφηγήσεις με την ποίηση και τον δοκιμιακό λόγο. Πριν ακόμα στεγνώσει το μελάνι αυτής της έκδοσης παρέλαβε, πριν λίγες ημέρες, το Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας 2010 για το έργο του «Από το Τόκιο στο Χαρτούμ: μαρτυρίες, συνδηλώσεις».

Ο Γιώργος Βέης (γεν. 1955 στην Αθήνα) είναι πολυγραφότατος και πολυταξιδεμένος. Είναι ποιητής (μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων) αλλά και διπλωμάτης. Άλλωστε «ο κάθε ποιητής είναι ένας μεσάζων, ένας πρέσβης αν θέλετε, ανάμεσα στο φαντασιακό και το πραγματικό».

Η πρώτη δημοσίευσή του έγινε το 1970 στο λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Εστία», στα δεκαπέντε του χρόνια. Στο Διπλωματικό Κλάδο του Υπουργείου Εξωτερικών μπήκε πολύ αργότερα, το 1980. Συνεπώς, είναι περισσότερα χρόνια ποιητής παρά διπλωμάτης. «Θα είμαι για λίγες ημέρες ακόμη στην Ελλάδα, από πέρσι τον Ιούλιο βρίσκομαι στην Τζακάρτα της Ινδονησίας» απ’ όπου κατάγεται και η γυναίκα του. Λόγω των επαγγελματικών του υποχρεώσεων έχει ταξιδέψει και στις πέντε ηπείρους.

Αξιοποιώντας τα βιώματα και τις εμπειρίες του, χωρίς να καταφεύγει στη μυθοπλασία επειδή «δεν έχω προλάβει ν’ ασχοληθώ ποτέ μ’ αυτό» μεταφέρει στο χαρτί τη σαγήνη που του προκαλεί το ταξίδι και το τοπίο. «Ο άνθρωπος παραμένει πάντα ένα παιδί που δεν προλαβαίνει να μάθει τελικώς τίποτα. Δεν ήταν σόφισμα αυτό που είπε ο Σωκράτης. Το τοπίο είναι ένα αντικείμενο που εμπεριέχει σοφία, ο άνθρωπος μαθαίνει απ’ αυτό, την ομορφιά και τη ματαιότητά του. Η συμφιλίωση με το τοπίο είναι το άπαν του ταξιδιού» τονίζει ο ποιητής-διπλωμάτης που στο συγκεκριμένο βιβλίο γράφει για τα επτά χρόνια του στη Νέα Υόρκη και τα άλλα οκτώ που έζησε στην Κίνα και την Ταϊλάνδη. Το βιβλίο του «Ασία, Ασία: σινικές και άλλες μαρτυρίες» τιμήθηκε επίσης το 2000 με το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας.

Από την πλευρά της αισθητικής το ταξίδι «είναι ανανέωση των μέτρων και των σταθμών μας, είναι μια άλλη τάξη πραγμάτων που έχει άλλες ομορφιές και μας δίνει μια άλλη γνώση. Ο Κλοντ Λεβί-Στρος με τα ταξίδια του στην Βραζιλία, στην Αμαζονία, και όσα έγραψε για το σύστημα της σκέψης εκείνων των ανθρώπων, αναποδογύρισε τον πολιτισμό μας, τον έβαλε κυριολεκτικά στη θέση του. Με το ταξίδι πλουτίζουμε τη νοημοσύνη μας. Ας μην ξεχνάμε πως όταν ο Ηρόδοτος επέστρεφε απ’ τα ταξίδια του, διάβαζε ιστορίες στους συμπολίτες του, αναβαθμίζοντας έτσι την αισθητική της εποχής του. Πέραν αυτού, ο ίδιος γράφοντας ανανέωνε το γλωσσικό του ιδίωμα» λέει ο Γιώργος Βέης που θεωρεί εαυτόν επίγονο του Ηροδότου και του Παυσανία, του Νίκου Καζαντζάκη και του Κώστα Ουράνη, του Τζόζεφ Κόνραντ και του Χέρμαν Μέλβιλ. 

«Το ταξίδι είναι ένα είδος ποίησης για μένα. Δεν είναι τυχαίο που και τα δυο είδη βιβλίων που εκδίδω βγαίνουν σχεδόν ταυτόχρονα» τονίζει εκτιμώντας ότι όλες αυτές οι μετατοπίσεις του στον κόσμο έχουν διαμορφώσει τη γλώσσα της ποίησής του. 

«Αυτό το εκκρεμές, μια εδώ, μια εκεί, μου δημιουργεί μια αρμονική ισορροπία» εξηγεί ο Γιώργος Βέης που έχει περάσει απ’ το Ντόρτμουντ, τη Μελβούρνη, το Χονγκ Κονγκ, το Μακάο, το Πεκίνο, τη Σεούλ αλλά και την Αφρική, μεταξύ άλλων, απ’ το Καμερούν και τη Γκαμπόν, μέχρι το Σουδάν και τη Σομαλία πριν τοποθετηθεί πρέσβης πιο πρόσφατα στην Ινδονησία. «Έχω δει γειτονιές να αλλάζουν ραγδαία στη Νέα Υόρκη, το Χάρλεμ και το Μπρονξ, έχω δει σε κάποια μέρη στην Κίνα να χτίζονται γέφυρες εν ριπή οφθαλμού, έχω δει ολόκληρες πτυχές πόλεων να αλλάζουν. Η Αθήνα μπαίνει σ’ αυτό τον ρυθμό των αλλαγών. Δεν υπάρχει τίποτα που να παραμένει το ίδιο, με όλα τα καλά και τα κακά που αυτό συνεπάγεται, μας το υπενθυμίζει ο Ηράκλειτος». 

Από το 1976 ασχολείται με την κριτική της λογοτεχνίας σε διάφορα λογοτεχνικά έντυπα. «Η δική μου Ελλάδα είναι διαρκής -όπου κι αν βρίσκομαι. Πνευματικά, είμαι πάντα εδώ, συμμετέχω εδώ και υπάρχω εδώ» υποστηρίζει ο ίδιος τον οποίο εντοπίσαμε στο πατρικό του σπίτι στην Καλλιθέα. «Το ταξίδι γερνάει. Αν όμως το επαναλάβουμε  μπορούμε να ξανανιώσουμε κάτι απ’ αυτό αρκεί να το θέλουμε. Το ταξίδι έχει ιαματική λειτουργία, τα δάκρυα του ταξιδιού είναι πάντα δάκρυα λύτρωσης» αναφέρει πιστεύοντας ωστόσο πως οι πραγματικά μεγάλες μεταβάσεις, τα μεγάλα ταξίδια είναι εσωτερικά, όπως έχει γράψει ο Φερνάντο Πεσόα που μνημονεύεται στο βιβλίο.  «Ο Καντ παρέδιδε, ξέρετε, υποδειγματικά μαθήματα γεωγραφίας χωρίς να έχει ταξιδέψει ποτέ» υπογραμμίζει ο Γιώργος Βέης  και το λέει ένας άνθρωπος που έχει ταξιδέψει πολύ στη ζωή του.