«Εκανα παρέα με τον Περικλή»

• Η Γαλλίδα ακαδημαϊκός Ζακλίν ντε Ρομιγί αφιέρωσε τη ζωή της στην ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό

• Του Σπυρου Γιανναρα, Η Καθημερινή, Tρίτη, 21 Δεκεμβρίου 2010

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ. Πικραμένη από τη σταδιακή υποχώρηση των ανθρωπιστικών σπουδών και την αντίστοιχη επικράτηση μιας τεχνοκρατικής αντίληψης στην παιδεία, έφυγε το περασμένο Σάββατο στα 97 της χρόνια, η Γαλλίδα ελληνίστρια και ακαδημαϊκός Ζακλίν ντε Ρομιγί.

«Η Ρομιγί αφιέρωσε τη ζωή της στην ελληνική γλώσσα και στον ελληνικό πολιτισμό, διότι θεωρούσε ότι η μελέτη τους οδηγεί στην κατανόηση της ελευθερίας του ανθρώπου και της δημοκρατίας», υπογράμμισε και η ισόβια γραμματέας της Γαλλικής Ακαδημίας Ελέν Καρέρ ντ’ Ανκός.

«Εζησα σε μια ευτυχισμένη εποχή όπου οι γυναίκες είχαν πρόσβαση στα αρχαία ελληνικά και μετά τον πόλεμο μια περίοδο όλο και μεγαλύτερης άνθισης της μελέτης τους. Υστερα ήρθε ο Μάης του ’68 κι όλα σταμάτησαν. Σήμερα πρέπει να παλεύουμε για να μην εξαφανιστούν από τα σχολεία. Η άμεση επαφή με την ομορφιά των κειμένων μεταμορφώνει κι εξυψώνει τον άνθρωπο. Οι ανθρωπιστικές σπουδές μας κάνουν πιο ανεκτικούς, πιο γενναιόδωρους, πιο ευαίσθητους στην ομορφιά του κόσμου. Οι ανθρωπιστικές σπουδές αυξάνουν την ανθρωπιά μας», ανέφερε σε συνέντευξη στην εφημερίδα «La Croix» το 2008.

Η Ρομιγί άλωσε πολλά ανδρικά προπύργια. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο γαλλικό College de France (1973) στην έδρα «Η Ελλάδα και η διαμόρφωση μιας ηθικής και πολιτικής σκέψης» και η πρώτη γυναίκα που εξελέγη ακαδημαϊκός στην έδρα «Αρχαίων Επιγραφών και Γραμμάτων» (1975). Ηταν η δεύτερη Γαλλίδα που στέφθηκε ακαδημαϊκός μετά τη συγγραφέα Μαργκερίτ Γιουρσενάρ. Υπήρξε επίσης η πρώτη γυναίκα που έγινε δεκτή στην Ecole Normale (1933) και η πρώτη που πέρασε με επιτυχία τις εξετάσεις για το δίπλωμα της Agregation (1936).

«Είχα το προνόμιο να ανήκω σε μια γενιά, όπου άνοιξαν επιτέλους οι πόρτες στις γυναίκες οι οποίες είχαν για πρώτη φορά την ευκαιρία να ανέβουν σε έδρα», είχε δηλώσει σχετικά, με μεγάλη δόση μετριοφροσύνης, σε συνέντευξη στο περιοδικό «Le Point» το 2007.

Για πάνω από εξήντα χρόνια αφιερώθηκε ψυχή τε και σώματι στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία γράφοντας και διδάσκοντας είτε για το θέατρο του Αισχύλου και του Ευριπίδη, τον αγαπημένο της Θουκυδίδη και τον Πελοποννησιακό πόλεμο, είτε για την εξέλιξη της ιστορίας των ιδεών, ειδωμένη μέσα από το πρίσμα της ελληνικής σκέψης. Εξετάζοντας δηλαδή τη διαχρονική εξέλιξη θεμελιακών αρχών και εννοιών του ανθρώπινου πολιτισμού όπως τον Νόμο και το Δίκαιο, την Ελευθερία, τη Δημοκρατία, την Απλότητα σε σχέση με την καταγωγική τους σημασία.

Η Ρομιγί δεν αντιμετώπιζε τα αρχαία ελληνικά κείμενα ως έργα γραμμένα σε μια νεκρή γλώσσα, αλλά ως έναν θησαυρό που μας επιτρέπει να αντιληφθούμε πληρέστερα και σε μεγαλύτερο βάθος το παρόν μας. Ενδεικτική είναι η δήλωσή της ότι τα αρχαία ελληνικά τής έδιναν χαρά κι ότι ξόδεψε περισσότερο χρόνο κάνοντας παρέα με τον Περικλή και τον Αισχύλο, απ’ ό,τι με τους συγχρόνους της. Η φράση αυτή, η οποία απέχει έτη φωτός από τις κοινότοπες και πανομοιότυπες κατά καιρούς δηλώσεις αδιάφορων πολιτικών για τη σημασία της αρχαίας Ελλάδας, προκαλεί κατάπληξη και θλίψη στους αποφοίτους του ελληνικού σχολείου, από τη Μεταπολίτευση και δώθε, που στην πλειονότητά τους βίωσαν τη διδασκαλία των αρχαίων ως μια ανιαρή διαδικασία αποστήθισης λεξιλογίου και γραμματικοσυντακτικών κανόνων.

Η Ζακλίν ντε Ρομιγί, η οποία γεννήθηκε το 1913, την παραμονή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατά τη διάρκεια του οποίου έχασε τον πατέρα και δύο θείους της, γνώρισε τα ιλιγγιώδη επιτεύγματα, αλλά και τις ολέθριες καταστροφές του περασμένου αιώνα, παραμένοντας σταθερά προσηλωμένη στα ιδεώδη του αρχαιοελληνικού πολιτισμού.

Δεν ήταν ένας μουσειολόγος που διέσωσε μια παρωχημένη γνώση, αλλά ένας πνευματικός άνθρωπος που πάλεψε ώστε να μην ξεχάσουμε ότι το μεγάλο μάθημα του παρελθόντος μπορεί να αποδειχθεί σωτήριο σε δύσκολους καιρούς.

Εξέδωσε δεκάδες βιβλία, η πλειονότητα των οποίων έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Το τελευταίο, «Το ανθρώπινο μεγαλείο στον αιώνα του Περικλή» (εκδόσεις Ωκεανίδα), κυκλοφόρησε πέρυσι το καλοκαίρι.