Κώστας Αξελός: Αυτό που επέρχεται

ΤΟΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ «ΥΣΤΑΤΟ» ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ ΤΟΥ

«Ο καθένας διατηρεί μια τόση δα ελπίδα ότι κάτι καλύτερο θα έλθει. Ακόμη κι εκείνοι που παριστάνουν ότι αρνούνται ριζικά το υπάρχον σύστημα και τη χωλή του ανάπτυξη, είναι εντελώς ανίκανοι να κάνουν ένα ελάχιστο άλλο, ένα διαφορετικό βηματάκι (...).

Ο Κώστας Αξελός, σχεδόν πάντα καπνίζοντας

Το αύριο δεν θα είναι πιο χαρωπό, όπως δεν ήταν πιο χαρωπό το χθες, όπως δεν είναι πιο χαρωπό το σήμερα, παρ' όλες τις πιο εξωραϊσμένες αρχαϊκές ή ουτοπικές φλυαρίες. Ούτε ο εαυτός ως άλλος, ούτε το είναι μαζί των μεν με τους άλλους είναι προορισμένα, διά μέσου όλων των μελλοντικών μεταβολών, να παγιωθούν στη συναισθηματική διάθεση του πρωτείου της χαράς ή του πρωτείου της λύπης, πράγμα που δεν σημαίνει ότι μας έχει λάχει να αναζητήσουμε καταφύγιο σε μιαν οποιαδήποτε ουδετερότητα».

Είναι, ίσως, άχαρο ν' απομονώνει κανείς θραύσματα από έναν ρέοντα φιλοσοφικό λόγο, όπως είναι αυτός του Κώστα Αξελού. Αλλά ακόμα και σ' αυτές τις ελάχιστες φράσεις αναγνωρίζεται όχι μόνο η διαχρονικότητα, αλλά και η επικαιρότητα μιας σκέψης ζωντανής - κι ας συμπληρώθηκαν 15 μήνες από το θάνατό του. Υστατο «κληροδότημα» του Αξελού υπήρξε το βιβλίο «Αυτό που επέρχεται». Κυκλοφόρησε στη Γαλλία το 2009 (με το περιεχόμενό του κατανεμημένο σε 342 αποσπάσματα-κεφάλαια, υπό διαφορετικό τίτλο το καθένα). Στην Ελλάδα θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο του 2011, απ' την «Εστία», σε μετάφραση της Κατερίνας Δασκαλάκη, συντρόφου επί τρεις δεκαετίες του φιλοσόφου και μεταφράστριας σχεδόν του συνόλου του έργου του στα ελληνικά.

Πρόγευση δίνουν τα 9 αποσπάσματα-κεφάλαια, που δημοσιεύονται στο νέο, 92ο τεύχος του περιοδικού «Εντευκτήριο», κεντρικός άξονας ενός 45σέλιδου αφιερώματος στον Ελληνα στοχαστή. Περιλαμβάνονται ακόμη: κείμενα του φιλοσόφου και μελετητή του Αξελού, Ζαν Λοξερουά, της διδάκτορος Φιλοσοφίας Σερβάν Ζολιβέ, του πεζογράφου και δοκιμιογράφου Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή και της ιστορικού Στέλλας Μανέ. Δημοσιεύεται το αναλυτικό «Χρονολόγιο Κώστα Αξελού» (1924-2010), που συνέταξε η Δασκαλάκη, και η εργογραφία του.

Το τεύχος παρουσιάστηκε χθες, εγκαινιάζοντας και τον πολυχώρο Eco Zone του Ομίλου Economia, διακοσμημένο για την περίσταση με προσωπογραφίες του Αξελού από τον Ιάσονα Μολφέση. Διευθύντρια του Ομίλου, αλλά και των εκδόσεων «Κέρκυρα», η Αλεξάνδρα Βοβολίνη, μίλησε για τον Αξελό όπως τον είχε γνωρίσει, «προσηνή, κράμα πνευματικής υπεροχής και απόλυτης καταδεκτικότητας».

Ανάλογη εντύπωση «ενός ανθρώπου απλού, με μετρημένα λόγια και πολλές σιωπές», είχε και ο διευθυντής του «Εντευκτηρίου», Γιώργος Κορδομενίδης, όταν τον πρωτοσυνάντησε. Οσο για τη Σερβάν Ζολιβέ, αναφέρθηκε στις βασικές αρχές της σκέψης του, συστήνοντας το υπό ελληνική έκδοση βιβλίο ως ένα «είδος φιλοσοφικής διαθήκης». Συγκινημένη βαθιά, η Κατερίνα Δασκαλάκη δεν θέλησε να μιλήσει.

Μίλησε, όμως, ο προέδρος του ΕΚΕΒΙ, Τάκης Θεοδωρόπουλος, που κλήθηκε να πει δυο λόγια για την πιο πρόσφατη ελληνική έκδοση («Νεφέλη», 2010) έργου του Αξελού: Γραμμένο το 1954, το βιβλίο «Η Μοίρα της Σύγχρονης Ελλάδας» είναι «ένα κείμενο που μοιάζει απολογιστικό, αλλά διαβάζεται και ως προγραμματικό για όσα επέρχονται», επισήμανε ο Θεοδωρόπουλος, υπενθυμίζοντας τον χαρακτηρισμό-κλειδί «η Ελλάδα της σχεδόν πραγματικότητας», τον οποίο είχε «εντοπίσει» ο Αξελός ήδη από τότε.

• ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 17 Μαΐου 2011