ΔΙΑΒΑΣΑ στον Ριζοσπάστη [24/2/2008]

Κάποιες στατιστικές, που αφορούσαν την πενταετία 2000-2004, δείχνουν για τους σύγχρονους Έλληνες πεζογράφους τις τάσεις ανά φύλο στην επιλογή των θεμάτων. Στα μυθιστορήματα γυναικών συγγραφέων κυριαρχεί η οικογενειακή, η ερωτική ζωή ή άλλες όψεις της ιδιωτικής ζωής, με ποσοστά μάλιστα που φτάνουν στο 68%. Ακολουθούν τα ιστορικά μυθιστορήματα με ποσοστό 16,4%, ενώ τα πολιτικά, επιστημονικά, αστυνομικά και λοιπά ήρθαν τρίτα με 15,5%. Αντίθετα, οι άντρες συγγραφείς προτιμούν να γράφουν μυθιστορήματα με θέματα πολιτικά, επιστημονικά, αστυνομικά, περιπέτειας και τρόμου σε ποσοστό 39,5%. Ακολουθεί η οικογενειακή/ερωτική ζωή σε ποσοστό 35%, δηλαδή το μισό σχεδόν σε σύγκριση με τις γυναίκες συγγραφείς, ενώ τρίτα στην προτίμηση των αντρών συγγραφέων ήρθαν τα ιστορικά μυθιστορήματα με ποσοστό 25,5%. Από τότε δεν άλλαξε αυτή η βασική τάση. [Άννεκε Ιωανάτου, «Γυναίκα και Λογοτεχνία»]

[…] Εδώ θα σταθούμε ξεχωριστά σε έναν κατεξοχήν πολιτικό θεσμό, ο οποίος πολύ κακώς θεωρείται απαλλαγμένος από πολιτικές σκοπιμότητες και διαφοροποιήσεις, αυτόν του βραβείου Νόμπελ, του βραβείου που δίδεται «χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής ή πολιτικής τοποθέτησης στις πέντε προσωπικότητες που προσέφεραν τη μεγαλύτερη υπηρεσία στην ανθρωπότητα κατά το έτος που πέρασε». Βέβαια, τα βραβεία που επηρεάζονται περισσότερο από την πολιτική είναι αυτά της Ειρήνης και της Λογοτεχνίας, αν και δε λείπουν οι «συζητήσιμες» περιπτώσεις και στα άλλα βραβεία (Ιατρικής, Φυσικής, Χημείας) παρά τον περισσότερο αντικειμενικό τους χαρακτήρα… [Μάρκος Ηλίαδης-Μπλανογιάννης, «Νόμπελ Λογοτεχνίας: Ένας βαθιά πολιτικός θεσμός»]

Κορυφαία μορφή ανάμεσα στις προδρομικές μορφές της ελληνικής γυναικείας λογοτεχνίας, είναι η πρώτη κομμουνίστρια Ελληνίδα πεζογράφος και ποιήτρια, Γαλάτεια Καζαντζάκη. Μια ρωμαλέα λογοτεχνική φωνή που το έργο της (αν και ισάξιο και, σε πολλές παραμέτρους, ανώτερο) του έργου του πρώτου συζύγου της, Νίκου Καζαντζάκη, δεν απέκτησε τη δική του υστεροφημία. Η Γαλάτεια Αλεξίου - Καζαντζάκη γεννήθηκε το 1886 στο Ηράκλειο της Κρήτης… [Δώρα Μόσχου, «Γαλάτεια Καζαντζάκη: Η Κομμουνίστρια, η λογοτέχνις, η γυναίκα»]

Αν το πρότυπο της γυναίκας διαμορφώνεται από τις κοινωνίες, άρα είναι ιδεολογική κατασκευή, ο συγγραφέας - καταρχήν - γεννιέται. Τι συμβαίνει, όμως, αν μια γυναίκα γεννηθεί συγγραφέας; Έως τον 19ο αιώνα αυτό θα ήταν περίπου δυστύχημα (για τη γυναίκα συγγραφέα)… [Ζωή Βαλάση, «Σελίδες γένους θηλυκού»]

Μικρή, ενδεικτική βιβλιογραφία για το γυναικείο ζήτημα: 1. «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους», Φρίντριχ Ενγκελς, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή». 2. «Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν, για το γυναικείο ζήτημα» (απάνθισμα κειμένων), εκδ. «Σύγχρονη Εποχή». 3. «Το δεύτερο φύλο», Σιμόν ντε Μποβουάρ, εκδ. «Γλάρος». 4. «Το γυναικείο πρόβλημα» (εκδ. Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών και Μελετών Γαλλίας), εκδ. «Μνήμη». 5. «Γυναίκες, φυλή και τάξη», Άντζελα Ντέιβις, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή».

Το κράτος και οι νόμοι του είναι ένα θέμα που επανέρχεται στη δημόσια συζήτηση με τρόπο ελλιπή ή και στρεβλό. Άλλοι ξεκόβουν το ρόλο τους από την κοινωνική - οικονομική ζωή προσάπτοντάς τους μια σχετική ή απόλυτη αυτονομία. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει καμία απολύτως αυτόνομη λειτουργία τους. Η πραγματικότητα, όμως, μας δίνει μία πιο σύνθετη εικόνα. Για τα θέματα αυτά, η εκπομπή «Σελίδες γνώσης» και η Αννεκε Ιωαννάτου συνομιλεί με τον διδάκτορα στην Κοινωνιολογία του Δικαίου Δημήτρη Καλτσώνη, με αφορμή το βιβλίο του «Κράτος και Ανενέργεια του Νόμου» από τις Εκδόσεις «Σάκκουλας» (Σάββατο, 1/3, 18.30, «902» TV).