Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ δεν προχώρησε προς τα μπρος με πολέμους, καταστροφές, ερείπια και σφαγές. Προχώρησε για αιώνες διαβάζοντας και γράφοντας, πρώτα πάνω σε πέτρες, έπειτα πάνε σε κηρωμένες πλάκες, έπειτα πάνω σε περγαμηνές παπύρου. Αλλά όμως αυτό – λέει ο Umberto Eco – ήταν υπερβολικός μόχθος. ΄Οταν οι άνθρωποι ανακάλυψαν ότι μπορούσαν να δένουν μεταξύ τους τα φύλλα, έστω και αν ήσαν ακόμη χειρόγραφα, έβγαλαν ένα αναστεναγμό ανακούφισης. Και ποτέ πια δεν θα μπορέσουν να απαρνηθούν αυτό το θαυμαστό εργαλείο… Και βέβαια, το βιβλίο είναι ένα «θαυμαστό εργαλείο» που, αν χρησιμοποιείται, ίσως καταφέρει ο άνθρωπος να υπερβεί το τείχος του «μηδενός», που παριστάνει την άρνηση απέναντι σε μια θέση. Το ζήτημα δεν είναι ότι μ’ ένα βιβλίο μπορεί κανείς να δραπετεύσει, προσχωρώντας σε μια άλλη «παραμυθολογία», αλλά να περάσει σε μια άλλη φάση της ζωής του: να πάψει να αφήνεται στη φυσική οικονομία και να επιχειρεί να στοχάζεται και να προσδιορίζει τις συντεταγμένες εκείνες που θα του επιτρέπουν να λύνει τα προβλήματά του. Θα λέγαμε, ωστόσο, ότι αν δεν υπήρχαν τα βιβλία δεν θα γνωρίζαμε την ύπαρξη κάποιων ανθρώπων που ο Hugo τους χαρακτήριζε ότι είναι «πραγματικά ωκεανοί». Μέσα στα βιβλία συγκρατήθηκε η σκέψη, η λογοτεχνία και η ομορφιά των ανθρώπων – από τα βάθη των αιώνων. Σκεφτόμαστε μαζί με τον Όμηρο, τον Αισχύλο, τον Shakespeare, τον Goethe, τον Σολωμό, τον Brecht, τον Ελύτη, τον Ρίτσο…
Ανοίγουμε τα βιβλία τους και πιάνουμε με τα ακροδάχτυλα ελπίδες, ιδανικά, γνώση, πάθος, ορίζοντες. Κι αυτά είναι αρκετά να μας πείσουν για το προσωπικό μας εφήμερο, αλλά και για το μεγάλο ανθρώπινο καραβάνι που ταξιδεύει από τα βάθη των αιώνων λαχανιασμένο. Κι αν – όπως έγραφε ο Samuel Beckett – είμαστε φτιαγμένοι από λέξεις, τις λέξεις των άλλων, ας διαβάζουμε μην τυχόν και μάθει ο ένας τον άλλον!
2 comments:
Ωστόσο, ο άνθρωπος πρώτα ανακάλυψε το πολυβόλο όπλο (πρώτο μισό του 19ου αι.) και μετά την γραφομηχανή (τελευταίο τέταρτο του 19ου αι.) Πρώτα βρήκε τρόπο να σκοτώνει γρήγορα και μετά τρόπο να δικαιολογείται γραπτά γρήγορα...
Έχει μια κάποια βάση η παρατήρησή σου. Για μένα όμως το ζήτημα της συνειδητοποίησης των βαθύτερων αλλαγών, που έχουν συντελεστεί στην εποχή μας, δεν εντοπίζεται στα επιμέρους, όπως είναι αυτό που λες: το πολυβόλο ή ακόμη η ατομική ενέργεια, ή οι διαστημικές εξερευνήσεις. Την έννοια της ποιοτικής διαφοράς τη δίνει ασφαλώς, ο πολιτισμός, το βιβλίο (λογοτεχνία κ.λπ.). Μπορεί η ανθρώπινη φύση να ανακάλυψε το πολυβόλο, όμως κατάφερε με τη δημιουργία (πνευματική, καλλιτεχνική, επιστημονική, τεχνολογική) να στρέψει το βλέμμα προς την ατέρμονη θητεία στην περιοχή της ελευθερίας - κάτι δηλαδή που μόνο μέσα από τη δημιουργία μπορεί να γίνει... Τέλος πάντων, θα επανέλθω σ' αυτό το ζήτημα και σ' ευχαριστώ που ανταποκρίθηκες στον προβληματισμό.
Post a Comment