Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΟΥ ΚΑΝΑΠΕ ΚΑΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Δεν έχω στα χέρια μου κάποιες μετρήσεις, αλλά υποπτεύομαι ότι όλο και περισσότεροι τηλεθεατές αρχίζουν να νιώθουν αποστροφή για τα βράδια που, καθισμένοι αναπαυτικά στον καναπέ, μένουν κολλημένοι μπροστά στο μαγικό κουτί. Υπάρχει πράγματι ένα τεράστιο κοινό, εξαντλημένο από τα μέσα επικοινωνίας, που περιπλανάται ανήσυχα από κανάλι σε κανάλι, αναζητώντας την πρωτοτυπία.

Βεβαίως, έχει και μια δόση αλήθειας η άποψη ότι αυτή ακριβώς η «κουλτούρα του καναπέ» ευθύνεται έως ένα βαθμό και για την απομάκρυνση του κόσμου από το βιβλίο. Για τον John Keane («Μέσα επικοινωνίας και δημοκρατίας») αυτή η άποψη είναι υπερβολική, δεδομένου ότι για ορισμένες κοινωνικές ομάδες, ιδίως για τους κατοίκους των αστικών κέντρων που ανήκουν στα μεσαία στρώματα και έχουν κάποια μόρφωση, τα βιβλία και τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας δεν μπορούν να αλληλοϋποκατασταθούν, αφού εξυπηρετούν τελείως διαφορετικές λειτουργίες και αξιολογούνται ανάλογα.

Ωστόσο, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι ο χρόνος που αφιερώνεται στο διάβασμα ελαττώνεται, σε αντίθεση με εκείνον που αφιερώνεται στην τηλεόραση. Και είναι βέβαιο ότι κερδίζουν «αναγνώστες» οι εφημερίδες εκείνες που προσαρμόζουν την αισθητική τους σύμφωνα με τα γούστα του τηλεθεατή. Αλλά μας φουντώνει η αισιοδοξία του Umberto Eco, που διατυμπανίζει ότι τα βιβλία έχουν φτιαχτεί για να τα παίρνουμε στα χέρια μας, ακόμη και στο κρεβάτι, ακόμη και μέσα στο πλήθος, ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχουν ηλεκτρικές πρίζες, ακόμη και όπου και όταν οποιαδήποτε μπαταρία έχει αποφορτιστεί, μπορούμε να τα υπογραμμίζουμε, μας επιτρέπουν να διπλώνουμε τις γωνίες των σελίδων τους ή να βάζουμε σελιδοδείκτες, μπορούμε να τα αφήσουμε να πέσουν στη γη ή να τα εγκαταλείψουμε ανοιχτά πάνω στο στήθος… Υπάρχει ελπίδα και πιθανότητα να νικηθεί η κουλτούρα του καναπέ…