Ταΰγετος, Ευρώτας, Μονεμβασιά... Περιηγήσεις λογοτεχνών στη Λακωνία

• Του Γιαννη Kολοβου, Η Καθημερινή, Kυριακή, 6 Φεβρουαρίου 2011

• ΛΑΚΩΝΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 2011, εκδ. Ιδιομορφή, Σπάρτη

Συνήθως αυτό που απασχολεί τις σύγχρονες κοινωνίες είναι οι αλλαγές. Υπάρχει όμως και η συνέχεια, η οποία γίνεται κατά κανόνα αντιληπτή όταν παρατηρήσουμε την πιο στατική συνισταμένη της ζωής μας: το τοπίο. Το φετινό «Λακωνικόν Ημερολόγιον» είναι αφιερωμένο «στο λακωνικό τοπίο όπως το είδαν οι λογοτέχνες και οι περιηγητές». Σφηνωμένη ανάμεσα σε δύο βουνά, η κοιλάδα του Ευρώτα κρύβει την απόλυτη δωρικότητα: μια σκληράδα που σε ηρεμεί και μια ομορφιά που παραμένει αυστηρά απέριττη. «Το νόημα της αρσενικάδας του Ταΰγετου», γράφει ο Στράτης Μυριβήλης, «δεν δέχεται συμβιβασμούς, δεν κάνει ένα βήμα αμφιβολίας προς τα πίσω, μόνο στυλώνεται πάνω στα ριζωμένα πόδια του καταμέτωπο της Μοίρας. Δεν της γυρεύει έλεος, δεν περιμένει ανταμοιβή, δεν ενδιαφέρεται για την επιδοκιμασία. Ο ηθικός του κόσμος είναι αυτόνομος. Κάθε κίνησή του αυτεπάγγελτη».

Και μέσα στη «σιωπηλή μελαγχολία» των ερειπίων, τη «μαγευτική κοιλάδα με τις ασημωμένες φυλλωσιές της ελιάς και το φρέσκο μπουκέτο των κήπων», το τοπίο εκβάλλει «στα κογχύλια της πορφύρας» του Λακωνικού κόλπου που περιγράφει ο Παυσανίας, «με τα ομορφότερα σχήματα και τις παντός είδους αποχρώσεις». Τι απέμεινε από όλα αυτά σήμερα; Αυτό βρίσκεται στη διάθεση και την αισθητική του σύγχρονου περιηγητή να το ανακαλύψει. Και τα περισσότερα απ’ όσα εξιστορούνται θα τα βρει – «τ’ αστέρια δεν μετακινηθήκανε», έγραψε ο Νικηφόρος Βρεττάκος.

• Γιάννης Ρίτσος

Αφού όμως μιλάμε για ποιητές, στο Λακωνικόν Ημερολόγιον περιλαμβάνεται μια καταγραφή των εκδόσεων του Γιάννη Ρίτσου, άλλου ενός τέκνου του λακωνικού τοπίου, από το τεράστιο αρχείο του Αντώνη Ταντούλου, 17 σελίδες βιβλιογραφίας με εκατοντάδες εκδόσεις του ποιητή σε κάθε γλώσσα που μπορείτε να φανταστείτε.

Πέρα λοιπόν από τη χρηστική του λειτουργία, η καλαίσθητη έκδοση του Λακωνικού Ημερολογίου αποτελεί έναν θεματικό διαχρονικό τόμο, που παρέχει κατευθύνσεις για το ωραίο και το ουσιώδες και πού αυτά μπορεί κανείς να τα βρει.